برای ترمیم دندان‌های آسیب دیده و بازسازی آن‌ها از روش‌ها و متریال مختلفی استفاده می‌شود. یکی از این روش‌ها پرکردن و فرم‌دهی به دندان با استفاده از کامپوزیت و آمالگام است. در گذشته بیشتر از آمالگام که ماده‌ای نقره‌ای رنگ است و استحکام و طول عمر بالایی دارد برای بازسازی دندان‌ها استفاده می‌کردند.
کامپوزیت‌ها نیز ماده‌ای سفید و همرنگ دندان‌ها هستند که عمدتا بر روی دندان‌های قدامی ردیف جلو به کار می‌روند و از زیبایی و دوام بالایی برخوردار هستند. اگرچه کامپوزیت‌ها به اندازه آمالگام استحکام و دوام ندارند، اما امروزه در بسیاری از درمان‌های ترمیمی دندان به جای آمالگام مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد بازسازی دندان با کامپوزیت نوری و آمالگام کسب کنید تا پایان این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با ما همراه باشید.
آمالگام ماده‌ای برای بازسازی و ترمیم دندان
آمالگام ترکیبی از فلزات جیوه، نقره، قلع و مس است که به عنوان پرکننده نقره‌ای دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. بالغ بر ۱۰۰ سال است که از این ماده در دندانپزشکی استفاده می‌شود و باتوجهبه ماندگاری بالاتر و قیمت ارزان‌تری که نسبت به دیگر موارد پرکننده دارد دارای طرفداران بسیاری است.
آمالگام‌ها استحکام و مقاومت بالایی دارند و معمولا بهترین گزینه برای پرکردن حفره‌های بزرگ یا کوچک ایجاد شده در دندان‌های عقبی که هنگام جویدن نیروی زیادی بر روی آن‌ها است محسوب می‌شوند. پر کردن دندان با آمالگام نسبت به پرکننده‌های همرنگ دندان زمان کمتری نیاز دارد می‌تواند انتخابی عالی برای کودکان و افراد با نیازها و مشکلات خاص باشد.
مزایا و معایب آمالگام دندان
بازسازی دندان با کامپوزیت نوری و آمالگام هر کدام دارای مزایا و معایب خاصی هستند که باید آن‌ها را مد نظر قرار داد. وجود ترکیباتی از جیوه در آمالگام موجب شده که از استحکام بسیار بالایی برخوردار باشد. همچنین ویژگی انعطاف‌پذیری بالای این ماده موجب شده که به خوبی در حفره‌ها و دیواره دندان نفوذ نماید و آن را پر کند.
ازاین‌رو با استفاده از آمالگام برای پرکردن دندان باکتری‌ها به داخل دندان راه نمی‌یابند و دندان طول عمر بالاتری خواهد داشت. عمر مفید آمالگام‌ها تقریبا حدود ۱۰ سال است و اگر بیمار به خوبی از آن‌ها مراقبت کند و بهداشت دهان و دندان را کامل رعایت کند این زمان می‌تواند افزایش یابد.
آمالگام در کنار تمامی مزایا، معایبی نیز دارد مانند رنگ آن‌ها که ممکن است زیبایی لبخند بیمار را تحت‌تاثیر قرار دهد. به همین دلیل امروزه اکثر مردم ترجیح می‌دهند برای ترمیم و پرکردن دندان‌های خود از کامپوزیت استفاده کنند. علاوه‌براین آمالگام باتوجهبه فلزاتی که در آن وجود دارد گرما و سرما را به خوبی انتقال می‌دهد و موجب می‌شود بیمار هنگام خوردن غذا و نوشیدنی احساس درد داشته باشد.
از دیگر معایب آمالگام می‌توان به این موضوع اشاره نمود که برای استفاده از آن باید داخل حفره دندان خیلی تراشیده شود تا آمالگام درون حفره قرار بگیرد که می‌تواند به دندان آسیب بزند.
آشنایی با انواع کامپوزیت دندان
یکی از جدیدترین و پرطرفدارترین روش‌ها برای درمان و زیبایی لبخند کامپوزیت دندان است. کامپوزیت ترکیبی از ماده رزینی است که به صورت خمیری بوده و پس از پوشش سطح دندان از تابش نور برای محکم و تثبیت شدن آن استفاده می‌کنند. این ماده با درجات مختلفی از استحکام، ضریب شکست نوری و پولیش‌پذیری تولید می‌شود.
یکی از انواع کامپوزیت‌هایی که برای ترمیم دندان‌های پوسیده، ترک خورده، شکسته و یا سیاه شده استفاده می‌شود کامپوزیت‌های نوری هستند. تاباندن نور به این کامپوزیت‌ها که حالت خمیری دارند موجب سفت شدن آن‌ها می‌شود. در واقع مونومرهای موجود در این کامپوزیت با تابش نور به پلیمر تبدیل می‌شوند. این نور به صورت طیف نوری آبی نامرئی است.
این نور تا ۲ میلی‌متر در دندان فرو می‌رود. به همین علت دندان‌پزشک هنگام استفاده از کامپوزیت دندان باید به صورت لایه‌به‌لایه نور را به کامپوزیت بتاباند تا سفت شود. اگر این فرآیند به خوبی انجام نشود کامپوزیت کاملا سفت نمی‌شود و ممکن است که در اثر فشار شکسته شود.
این نور توسط دستگاه لایت کیور بر روی کامپوزیت اعمال می‌شود. پس از سفت‌شدن کامپوزیت و پولیش کشیدن آن دندان ترمیمی دقیقا همانند سایر دندان‌های طبیعی فرد و به زیبایی آن‌ها می‌شود.کامپوزیت‌های نوری هیچ‌گونه ضرری برای دندان ندارند اما این نور برای چشم مضر است و دندان‌پزشک باید حتما از عینک‌ها یا حفاظ‌های نارنجی رنگ استفاده نماید.
در بازسازی دندان با کامپوزیت نوری و آمالگام نمی‌توان هزینه دقیقی را اعلام نمود، زیرا مقدار هزینه به عوامل متعددی بستگی دارد و هزینه نهایی برای هر بیمار متفاوت است.
طول عمر کامپوزیت دندان چقدر است؟
کامپوزیت ونیر از جمله ماندگارترین و با دوام‌ترین درمان‌های زیبایی دندان هستند که برای بازسازی دندان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. کامپوزیت‌های جدید که در تولید آن‌ها تکنولوژی نانو به کار رفته تخلخل ندارند و همین موضوع موجب شده شدت رنگ‌پذیری آن‌ها خیلی کاهش یابد و طول عمر و مقاومت بیشتری داشته باشند.
عوامل متعددی در طول عمر کامپوزیت‌های دندان نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به کیفیت کامپوزیت، رعایت بهداشت و شیوه انجام مراقبت‌ها پس از درمان، عادت‌های غذایی و رفتاری فرد اشاره نمود. بیماران پس از کامپوزیت دندان بهتر است که معاینه دوره‌ای هر شش ماه یک‌بار داشته باشند تا در صورت تغییر رنگ کامپوزیت و یا صدمه دیدن آن دندان‌پزشک سریع‌تر آن‌ها را ترمیم و یا تعویض نماید.
علاوه‌بر موارد ذکر شده پرهیز از کارهایی مانند گاز زدن ته دیگ، جویدن یخ و غذاهای سفت نیز می‌تواند رابطه مستقیمی با طول عمر کامپوزیت دندان داشته باشد. به‌طورکلی اگر کامپوزیت دندان از کیفیت خوبی برخوردار باشد و به خوبی از آن مراقبت شود می‌تواند تا بیش از ۵ سال عمر کند.
در ترمیم و بازسازی دندان‌ها کامپوزیت نوری ارجحیت دارد یا آمالگام؟
بازسازی دندان با کامپوزیت نوری و آمالگام، کدام یک بهتر است؟ این سوال در ذهن بسیاری از بیمارانی که برای درمان بازسازی دندان اقدام می‌کنند وجود دارد. در واقع باید بگوییم که آمالگام همان مواد نقره‌ای یا سیاه رنگ و کامپوزیت‌ها موادی همرنگ دندان‌ها هستند. هر یک از این دو مزایا و معایب خاصی دارند و باتوجهبه نظر دندان‌پزشک در برخی موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین به طور مطلق نمی‌توان گفت که کامپوزیت ارجحیت دارد یا آمالگام.
جایگزین آمالگام
همیشه امکان استفاده از آمالگام وجود ندارد. در برخی از مواقع نیز بیمار باتوجهبه رنگ آمالگام‌ها تمایلی به استفاده از آن‌ها ندارد. در چنین شرایطی سایر پرکننده‌های دندان مانند کامپوزیت جایگزین آمالگام می‌شوند.
کاربرد کامپوزیت به جای آمالگام
در بازسازی دندان با کامپوزیت نوری و آمالگام، بهترین گزینه برای جایگزینی با آمالگام همان کامپوزیت است. کامپوزیت‌های دندانی مخلوطی همگن از پرکننده پودری شیشه و رزین هستند. از کامپوزیت‌ها عمدتا برای باندینگ دندان، ونیر کامپوزیت، بیلداپ، پر کردن و ترمیم دندان‌ها استفاده می‌کنند.
از اصلی‌ترین دلایل ترجیح آمالگام تفاوت قیمت و همچنین تفاوت دوام آن‌ها با کامپوزیت است. به‌طوری‌که قیمت خیلی ارزان‌تر و دوام و استحکام بیشتری دارند. اما با این وجود اگر بیمار نکات بهداشت دهان و دندان را رعایت کند می‌تواند بین ۵ الی ۱۰ سال از کامپوزیت‌ها استفاده کند. از طرفی کامپوزیت‌ها به علت همرنگ بودن با رنگ طبیعی دندان‌ها دارای ظاهر زیباتری نسبت به آمالگام هستند. برای کامپوزیت نیز مانند آمالگام عارضه‌هایی پیش‌بینی شده که هنوز تاثیر آن‌ها بر سلامتی بدن به اثبات نرسیده است.
آیا می‌توان آمالگام را با کامپوزیت تعویض نمود؟
بعد از گذشت ده سال از ماندن آمالگام در داخل حفره دندانی باید به فکر تعویض آن باشید. در واقع آمالگام‌ها به دلیل پوسیدگی اطراف یا زیر رستوریشن، لق شدن پرکردگی و یا شکستن و ترک‌برداشتن آن باید تعویض شوند. همچنین تمایل داشتن بیمار به داشتن ترمیم‌هایی همرنگ دندان‌های خود و یا عوارضی که به دلیل حساسیت به آمالگام به وجود آمده‌اند نیز موجب می‌شوند که کامپوزیت‌ها جایگزین آمالگام شوند.
در موارد فوق می‌توانید با مراجعه به دندان‌پزشک بخواهید که آمالگام دندان شما را با یک پرکننده مناسب دیگر تعویض نماید. اما توجه داشته باشید که تنها دندان‌پزشک است که می‌تواند تشخیص دهد انجام درمان با کامپوزیت به جای آمالگام برای شما مناسب خواهد بود یا خیر. اما به‌طورکلی در هنگام تعویض آمالگام با کامپوزیت نوری باید موارد زیر را مد نظر قرار دهید.
- اگر عمق پرکردگی دندان خیلی زیاد و نزدیک به عصب باشد، کامپوزیت به علت تحریک اعصاب و ایجاد حساسیت نسبت به دما نمی‌تواند گزینه مناسبی باشد.
- در مواردی که پرکردگی در مجاورت لثه قرار دارد نیز استفاده از کامپوزیت نوری توصیه نمی‌شود.
جمع بندی
معمولا بازسازی دندان با کامپوزیت نوری و آمالگام انجام می‌شود. در گذشته و به روش سنتی بیشتر از آمالگام برای پر کردن حفره‌های دندان‌های خلفی استفاده می‌کردند. این روش دارای اثربخشی مطلوب و هزینه مناسبی بود، به همین دلیل طرفداران بسیاری مخصوصا در کشورهای با درآمد کم و متوسط داشت.
اما باتوجهبه انتشار جیوه در بدن و اثرات زیست محیطی دفع جیوه و همچنین یک رنگ نبودن با رنگ طبیعی دندان در حال حاضر کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طوری‌که کامپوزیت‌های رزینی دندان به جایگزینی برای آمالگام تبدیل شده‌اند و دارای مزایای بسیاری هستند. ازاین‌رو اگر دندان‌های شما نیز مخصوصا دندان‌های خلفی دچار آسیب شده و به بازسازی نیاز دارد اصلا نگران تغییر رنگ دندان به دلیل استفاده از مواد پرکننده آمالگامی نباشید و با استفاده از کامپوزیت نوری می‌توانید ضمن ترمیم دندان‌های خود ظاهر زیبای همیشگی آن را حفظ کنید.
سوالات متداول
استحکام آمالگام بیشتر است یا کامپوزیت؟
آمالگام دارای استحکام و طول عمر بیشتری نسبت به کامپوزیت است. به‌طوری‌که طول عمر آن حدود ۱۰ سال تخمین زده شده است.
آیا افرادی که دارای اختلالات عصبی یا کلیوی هستند می‌توانند از آمالگام استفاده کنند؟
این افراد ممکن است با استفاده از آمالگام برای پر نمودن دندان‌های خود با مشکلاتی مانند خستگی، رعشه، بروز آلرژی و اختلالات بینایی مواجه شوند. ازاین‌رو بهتر است که بازسازی دندان این گروه از افراد با استفاده از مواد ترمیمی دیگری انجام شود.
تفاوت آمالگام و کامپوزیت نوری چیست؟
پرکننده‌های کامپوزیت نوری متشکل از موادی همرنگ دندان هستند. اما پرکننده‌های آمالگام از فلز هستند. در واقع پرکننده کامپوزیتی نسخه پیشرفته‌تری از پر کننده سنتی مثل آمالگام هستند.
کدام نوع پرکردن دندان می‌تواند گزینه مناسب‌تری باشد؟
سالیان بسیاری است که از پرکننده‌های نقره‌ای آمالگام برای ترمیم دندان استفاده می‌شود، به‌طوری‌که قدمت آن‌ها به چند نسل می‌رسد. مهم‌ترین مزیت این پرکننده عمر طولانی است که در مقایسه با سایر پرکننده‌های دندان دارد. اما اگر علاوه بر طول عمر زیبایی ظاهری دندان خیلی برایتان اهمیت دارد می‌توانید کامپوزیت‌های دندانی را انتخاب کنید.
چرا رزین کامپوزیت بهتر از آمالگام است؟
رزین کامپوزیت‌ها حاوی ترکیبات پلاستیکی و شیشه‌ای هستند که رنگ آن‌ها دقیقا مطابق با رنگ دندان در حال ترمیم است. به عبارتی برتری زیبایی نسبت به رنگ نقره‌ای آمالگام دارد. در نمونه‌های جدید این پرکننده‌های کامپوزیتی مقاومت آن‌ها نیز بهبود پیدا کرده و دارای استحکام و طول عمر بیشتری در برابر استرس و سایش هستند.