جرمگیری دندان چیست؟
جرم گیری دندان ها خدمتی در دندانپزشکی برای حذف پلاک های دندانی جرم دندانی یا کلکولوس و تمیز کردن بهش لیگامان بافت همبند اطراف ریشه دندان می باشد و در بخش بندی های دندانپزشکی جزوی است خدمات پریودنتال(مربوط به لثه) می باشد. جرمگیری باعث از بین رفتن بوی بد دهان، جلوگیری از احتمال پوسیدگی دندان ها، بیماری های لثه و نیز افزایش سلامت کلی دهان و دندان می شود.
پلاک دندانی: لایه ای متشکل ا بزاق، باکرتری ها و دبری های دهان است که به سطح دندان می چسبد و با رعایت بهداشت روزانه به راحتی تمیز می شود.
جرم دندانی یا کلکولوس: پلاک معدنی شده ای است که در نتیحه رعایت نکردن بهداشت روزانه و باقی ماندن طولانی مدت پلاک میکروبی ایجاد می شود. جلوگیری از تشکیل آن به حذف روزانه پلاک میکروبی نیازمند است که در صورت رعایت نکردن بهداشت شخصی روزانه برای دهان و دندان نیازمند جرمگیری برای بیمار قطعی خواهد شد.جرم بالای لثه (Supragingiva) همان جرم بالای مارجین لثه است که زردرنگ است و جرم زیر لثه (Subgingiva( زیر مارجین لثه قرار دارد که اغلب قهوه ای رنگ است.
درمان های پریودنتال و جرمگیری دندان ها
به طور کلی، درمان های پریودنتال به دو دسته تقسیم می شوند:
۱-درمان های غیر جراحی
۲- درمان های جراحی
درمان های غیر جراحی شامل جرمگیری و حذف جرم بالای لثه و زیر لثه، حذف نا همواری های ریشه (Root Planing) و کنترل پلاک است. جرمگیری فکین، دندان ها و لثه ها جزو درمان های غیر جراحی می باشند و بیشتر به این نوع درمان برای جرمگیری دندان ها اشاره می شود که در مورد درمان های جراحی، اغلب دندانپزشکان متخصص پریودنت برای درمان این بیماران اقدام خواهند کرد.
در مورد درمناهای غیر جراحی هم پزشکان و هم بهداشت کاران می توانند این نوع درمان ها که جرمگیری دهان و دندان و فکین نیز جزو آن می باشد را در کلینیک دندانپزشکی زاگرس برای بیماران انجام دهند.
حذف جرم (Calculus) به دو روش انجام مشود:
الف) با استفاده از ابزار و وسایل دستی:
ب) با استفاده از دستگاه اولتراسونیک یا جرم گیری (Scaling)
معاینات پریودنتال برای جرمگیری دندانها
همانطور که در ابتدا به آن اشاره کردیم جرمگیری دندان ها و فکین یک خدمت مهم پیشگیرانه مهم در دندانپزشکی و جزوی از حوزه پریودنتال مربوط به لثه ها در دندانپزشکی می باشد، بنابر این معاینات دقیق و تشخیص صخیخ برای اتحان درنات نتاسب در بیناری عای پریودنتال اهمیت زیادی دارد. گام اول در تشخیص بیماری پریودنتال اثبات وجود بیماری است. پس از ان تعیین نوع، وسعت، انتشار و علت بیماری در گام بعدی تشخیص بیماری قرار می گیرد. بدین منظور لازم است ارزیابی علائم کلینیکی و رادیوگرافی پس از بررسی کامل تاریخچه پزشکی و دندانپزشکی بیمار انجام شود.
ارزیابی رادیوگرافی : تهیه رادیوگرافی پری اپیکال یا پانورامیک OPG از فکین بیمار توصیه می شود.
ارزیابی کلینیکی: ارزیابی کلینیکی بیمار شامل موارد زیر است:
- تعیین عمق پاکت: تعین عمق با استفاداه از پروب پریودنتال (Periodontal Probe) انجام می شود. بدین صورت که پروب را در سالکوس لثه وارد می کنند.اگر میزان عمق ۰ تا ۳ میلی متر باشد طبیعی است و بیش از آن نمایانگر وجود پاکت (Pocket) است (Probing Depth)
- تعیین محل جرم: تعیین محل جرم های رسوب یافته با استفاده از سوند پریودنتال (Periodontal Explorer) انجام می شود.
- تعیین و میزان لقی دندان: تعیین و میزان لقی دندان ها (Mobility) با استفاهد از لمس با انگشت دست و دسته آینه انجام می شود.
الف) برداشتن جرم با استفاده از وسایل و ازار دستی
با توجه به اینکه جرم بالای لثه یا زیر لثه باشد، ازار حذف جرم متفاوت هستند.
۱- ابزار لازم برای حذف جرم بالای لثه
- سیکل اسکیلر (Sickle Scaler): وسیله ای با یک سطح صاف و دو لبه برنده و نوک تیز است و با حرکت کشیدن (Pull& Stroke( برای برداشتن جرم به کار می رود.
شکل
۲- ابزار لازم برای حذف جرم زیر لثه
کورت (Curette): کورت بر خلاف اسکیلر نوک گرد دارد و خود به دو نوع اصلی تقسیم بندی می شود:
- کورت یونیورسال (Universal): در تمامی دندان ها به کار برده می شود;
- کورت گریسی (Gracy): به صورت ۹ قلم متفاوت موجود است که هریک در نواحی خاصی از دندان به کار می روند; legh:
- گریسی شماره ۱-۲، ۳-۴: دندان های قدامی;
- گریسی شماره ۶-۶: دندان های قدامی;
- ‘گریسی شماره ۷-۸، ۹-۱۰: سطح فاسیال و لینگوال دندان های خلفی;
- گریسی شماره ۱۵-۱۶، ۱۱-۱۲: سطح مزیال دندان های خلفی;
- گریسی شماره ۱۷-۱۸، ۱۳-۱۴: سطح دیستال دندان های خلفی
ب) برداشتن جرم با استفاده از دسنگاه جرم گیری یا اولتراسونیک
از دستگاه اولتراسونیک برای برداشتن پلاک، رنگدانه (Stain)، جرم بالای لثه و جرم زیر لثه به کار برده می شود. تغییر در نوسانات جریان الکتریکی در هندپسی باعث ارتعاش (ویبره شدن) نوک اسکیلر می شود. انواع سر قلم ها برای عمل کردن در فضای مرطوب طراحی شده و به خروجی آب متصل شده اند.
جریان آب به شکل اشان (Spray) یه طرف انتهای نوک وسیله برای برطرف کردن حرارت تولید شده توسط ویبراسیون اوتراسونیک جهت داده می شود.
موارد احتیاط: استفاده از این وسیله برای بیماران دارای باطری قلبی (Pacemaker) در نواحی دمینیرالزه و پوسیده، عاج اکسپوز شده و بر روی سطوح ایمپلنت ممنوع است و بهداشتکار دهان و دندان یا دندانپزشک با مطالعه دقیق پرونده بیمار قبل از شروع به جرمگیری حتما این موارد را مد نظر خواهد داد. در روکش دندانی برای پیشگیری از لب پریدگی لازم است با احتیاط استفاده شود. افرادی که بیماری های مسری شناخته شده دارند و بیماری آنها می تواند با آئروسل انتقال یابد نیز نباید با وسیال اوتراسونیک درمان شوند.
مراقبت های پس از جرمگیری دندان
به بیمار پس از جرمگیری توصیه های زیر ارائه می شود:
- در صورت اسحاس درد طبق دستور دندانپزشک یا بهداشتکار دهان و دندان(پرستار دندانپزشکی) بیمار می تواند از مسکل استفاده کند;
- در رژیم غذایی از مواد غیر ترش و بدون الکل استفاده کنید;
- تا ۲۴ ساعت بیمار از شکیدن سیگار و نظار آن دوری کند;
- از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های سرد و گرم و همچنین نوشیدنی های گازدار پرهیز کند;