پریو دنتیکس کیست؟ آشنایی با بیماری پریودنتال
پریودنتیکس شاخه ای از دندانپزشکی است که بیماریها و شرایط سلامت بافتهای نرم (لثه) و سخت (استخوان آلوئولار) را بررسی میکند. این قسمتها دندانها و ایمپلنتها را احاطه کرده و از آنها حمایت میکنند. هدف پریودنتیکس حفاظت از سلامتی پس از تشخیص و درمان بیماریهای ایجاد شده در این بافتهاست.
در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس قصد داریم تا شما را با این رشته و هر آنچه که درباره بیماری پریودنتال باید بدانیم آشنا کنیم.
پریودنتیست یا متخصصان پریودنتال و ایمپلنت دندان چه کسانی هستند؟
پریودنتیست دندانپزشکی است که در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری پریودنتال تخصص دارد. بیماری پریودنتال یک بیماری التهابی مزمن است که لثهها و استخوانهای نگهدارنده دندانها را تحت تاثیر قرار میدهند. همچنین این متخصصان در کاشت ایمپلنت دندان تبحر دارد. پریودنتیستها آموزشهای گسترده ای را در هر دوی این زمینهها و حتی بیشتر میبینند.
دندانپزشکان عمومی معمولا موارد پریودنتال را درمان نمی کنند و افراد مشکوک را به متخصص پریودنتیست ارجاع میدهند. پریودنتیستها علاوه بر رسیدگی به پریودنتال و ایمپلنت، انواع خدمات تخصصی دیگر را نیز انجام میدهند. جرم گیری و پلنینگ ریشه (که در آن سطح عفونی ریشه دندان تمیز میشود)، دبریدمان سطح ریشه (که در آن بافت آسیب دیده ریشه برداشته میشود)، درمان التهاب دهان و روشهای زیبایی پریودنتال نیز بر عهده پریودنتیستهاست.
تفاوت بین دندانپزشک و پریودنتیست چیست؟
دندانپزشک عمومی یا خانواده بر درمانهای پیشگیرانه و ترمیمی تمرکز دارد. به عنوان مثال، اگر به جرم گیری معمول دندان نیاز دارید، به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید. دندانپزشک عمومی همچنین حفرهها را پر میکند و ترمیمهایی مانند تاج دندان یا بریج دندان را قرار میدهد. در تمام دنیا، یک دندانپزشک عمومی باید قبل از دریافت مجوز کار از یک دانشکده دندانپزشکی چهار ساله فارغ التحصیل شود.
پریودنتیست متخصص لثه است. آنها بر درمان بیماریهای لثه و استخوان فک تمرکز میکنند. علاوه بر فارغ التحصیلی از یک دانشکده دندانپزشکی چهار ساله، یک پریودنتیست قبل از دریافت مجوز برای انجام کار پریودنتیت باید یک دوره تخصص سه ساله را نیز پشت سر بگذارد.
اولین علامت بیماری لثه
اولین و مهمترین علامت بیماریهای لثه خونریزی لثه است که خود به خود یا هنگام مسواک زدن اتفاق میافتد. با این حال، تورم، قرمزی، بیرون آمدن، افزایش حساسیت دندان، جریان التهاب بین دندانها و لثه، بوی بد دهان، جابجایی دندانها و کشیدگی ممکن است رخ دهد. در موارد پیشرفته تر ممکن است دندان را از دست بدهیم.
علاوه بر درمان التهاب لثه، درمانهایی مانند ایمپلنت، بیماریهای ایمپلنت و درمانهای پیشرفته مرتبط با ایمپلنت، درمان رشد لثه، درمان خروج لثه، درمان اتصالات ماهیچه ای بالا و غیر طبیعی، جراحی ترمیمی پریودنتال و درمان لبخند لثه (زیبایی صورتی) هستند.
بیماری لثه یا پریودنتال چیست؟
بیماریهای لثه طیف وسیعی از یک ژنژیویت ساده تا عفونتهای شدید (پریودنتیت) را در بر میگیرد که در آن استخوانهای فک تحلیل رفته، دندانها تکان میخورد و سرانجام میافتند. در این بیماری، لثهها متورم و قرمز شده و خونریزی میکنند. لثهها کشیده و دندانها بلند میشوند. بوی بد دهان زیاد میشود. دندانها جا به جا شده و شکافهای زیادی بین آنها ایجاد میشود. در نهایت دندانها از بین میروند. خونریزی لثه که یکی از مهم ترین علائم بیماری لثه است و بیمار به راحتی متوجه آن میشود، در هنگام مسواک زدن، خوردن غذاهای سفت و سخت به طور خود به خود رخ میدهد. بیماری پریودنتال و پوسیدگی دندان از بزرگترین تهدیدها برای سلامت دندان هستند.
اولین درمان بیماری لثه
پس از تشخیص دقیق و برنامهریزی درمانی، با رویکرد درمانی جامع و مختص به فرد، درمان شروع میشود. رفع بینظمی و نقص در رنگ و ساختار لثهها، درمان عقب افتادگی لثه و درمان تحلیل استخوان که میتواند در ساختارهای مختلف ایجاد شود از اولین درمانهای بیماری پریودنتال است.
پلاک میکروبی دندان چیست؟
از آنجایی که پلاک میکروبی دندانی همرنگ دندان است، تشخیص آن با چشم بسیار دشوار است. ساختار پلاک نرم است و با استفاده از مسواک و نخ دندان به راحتی از سطح دندان برداشته میشود. اگر پلاک تمیز نشود، ظرف چند روز کلسیفیه و سفت شده و سنگ دندان یا جرم تشکیل میشود. ساختار خشن جرم دندان باعث تجمع سریعتر پلاک میشود. بنابراین، التهاب سریعتر پیشرفت میکند.
علائم هشدار دهنده بیماری پریودنتال
· بوی بد دهان یا طعم بدی که از بین نمی رود.
· لثهها قرمز یا متورم میشوند.
· لثه حساس شده و خونریزی میکند.
· در زمان جویدن لثهها درد میگیرند.
· دندانها لق میشوند.
· حساسیت دندانها زیاد میشود.
· برخی از قسمتهای لثه از دندان جدا شده اند.
· نحوه قرار گرفتن دندانهای شما هنگام گاز گرفتن تغییر ایجاد میشود.
· هر گونه تغییر در تناسب پروتز پارسیل (دندان مصنوعی) نشانه بیماری لثه میتواند باشد.
علل بیماری لثه چیست؟
مهمترین عامل بیماری لثه پلاک میکروبی دندان است. با این حال، برخی از عوامل سیستمیک، محیطی و ارثی نیز از عوامل خطر برای ایجاد بیماری هستند.
آیا بین بیماریهای لثه و بیماریهای سیستمیک رابطه ای وجود دارد؟
بیماریهای پریودنتال یک عامل خطر مهم در بیماریهای قلبی و ریوی، دیابت و تولد زودهنگام یا تولد نوزاد کم وزن هستند.
مکانیسمهای رشد بیماری قلبی و بیماری پریودنتال مشابه است و هر دو بیماری بیشتر در مردان مسن، سطح پایین اجتماعی و فرهنگی، افراد دارای فشار خون بالا، سیگاریها و افراد در معرض استرس زیاد دیده میشود.
مطالعات نشان میدهد که افراد مبتلا به عفونتهای دهان ۲۵ درصد بیشتر از افراد بدون عفونت دچار حملات قلبی میشوند. میکروارگانیسمهای ایجاد کننده بیماری پریودنتال و مواد مضری که از آنها ترشح میشود نقش مهمی در دیابت دارند. بیماران دیابتی که تحت کنترل نیستند بیماریهای پریودنتیت بیشتر بوده و خطر از دست دادن دندان و درمان نشدن بیماری لثه در آنها بیشتر است. با درمان بیماری پریودنتال، قند و دیابت نیز راحت تر کنترل میشوند.
استنشاق میکروارگانیسمهای موثر در بیماری پریودنتال یا جمع شدن این میکروارگانیسمها در مجاری تنفسی باعث ایجاد بیماریهای ریوی نیز میشوند. میکروارگانیسمها و مواد مضر موثر در بیماری پریودنتال، سلامت جنین و جفت را تهدید میکنند.
آیا مصرف دارو باعث بیماری لثه میشود؟
داروهایی که برای درمان بیماریهای سیستمیک مختلف استفاده میشوند میتوانند باعث رشد بیماری لثه شوند.
آیا سیگار کشیدن را میتوان یک عامل خطر برای بیماری لثه در نظر گرفت؟
مشخص شده است که سیگار یک عامل خطر برای افزایش تحلیل استخوان در بیماریهای پریودنتال و کاهش پاسخ بافت به درمانهای پریودنتال است. در بیمارانی که بیش از ۱۰ نخ سیگار در روز مصرف میکردند، گزارش شد که میزان موفقیت درمان بیماری لثه کاهش یافته است. این به تأثیر سیگار بر عروق، اختلال در عملکرد سلولهای دفاعی، تأثیر بر سنتز کلاژن و تغییر پاسخ التهابی مربوط میشود.
جراحی پریودنتال چگونه انجام میشود؟
جراحی پریودنتال فقط به لثه و تمام بافتهای اطراف دندان مربوط میشود. اگر بیماری فقط مربوط به لثهها باشد، لثههای بزرگ شده بریده و از محیط دهان خارج میشوند.
زمانی که عفونت به عمق بافت نفوذ کند و تحلیل استخوان اتفاق بیفتد، کار دیگری انجام میشود. لثهها را برمی دارند وبافتهای ملتهب تمیز میشوند. سپس استخوان اصلاح میشود یا از مواد مخصوصی برای تشکیل استخوان جدید استفاده میکنند. در مرحله آخر لثهها در جای خود قرار داده شده و دوخته میشوند تا استخوان را بپوشانند. در نهایت منتظر میمانند تا چند روز آینده بهبودی حاصل شود. بعد از یک یا دو هفته، بخیهها کشیده میشوند.
پس از جراحی، بررسیها در فواصل سه تا شش ماهه الزامی است. با درمان، التهاب از بین میرود، پیشرفت بیماری متوقف میشود و بازسازی بافتها انجام میشود. ولی بهداشت محیط دهان باید توسط خود فرد هر روزه انجام شود. در نتیجه همه اینها، دندانهای طبیعی برای سالهای طولانی در دهان فرد باقی میمانند و عملکرد صحیح خود را ادامه میدهند.
بعد از درمان لثه چه اتفاقی میافتد؟
پس از درمان، دندانها تمیز شده و لثهها به رنگ صورتی روشن در میآیند. لثهها قوام و سفتی خود را بدست آورده و دیگر خونریزی نمی کنند. اگر به دلیل بیماری تخریب استخوان بسیار پیشرفته ای وجود داشته باشد، ممکن است طول دندانها بعد از عمل رشد کند. با این حال، بافتهایی که از دندانها حمایت میکنند سالم هستند. تواناییهای فنی که امروزه در اختیار داریم، میتواند تقریباً تمام مشکلات پریودنتال را حل کند. اما اگر میزان استخوان باقی مانده در اطراف دندان کافی نباشد کشیدن دندان نیز در برنامه درمانی قرار میگیرد.
چه عواملی بر موفقیت و عدم موفقیت جراحی دندان تاثیر میگذارد؟
همانطور که دلایلی وجود دارد که باعث موفقیت جراحی پریودنتال میشود عواملی نیز به عدم موفقیت جراحی دندانها کمک میکند. به عنوان مثال عواملی مانند دیابت، مصرف بیش از حد الکل، سیگار کشیدن، برخی اختلالات روانی، بیماریهای خونی، اختلالات سیستم ایمنی، استفاده از کورتیزون و پرتودرمانی میتواند بر عدم موفقیت جراحی دندان تاثیر بگذارد. در هر بیمار، ظرفیت بهبودی لثه و استخوان متفاوت است. علاوه بر این، مراقبت دقیق، مسواک زدن، نخ دندان کشیدن بعد از جراحی میتواند بر موفقیت درمان تاثیر زیادی بگذارد.
مدت زمان درمان چقدر طول میکشد؟
بسته به شدت بیماری، بین سه تا شش ماه متغیر است. پس از درمان، معاینات منظم توسط پزشک به فاصله ۶-۳ ماه ضروری است.
علل پیدایش بیماری لثه یا پریودنتال
باکتریهای موجود در دهان بافت اطراف دندان را آلوده کرده و باعث التهاب اطراف دندان میشوند و بیماری پریودنتال را به وجود میآورند. هنگامی که باکتریها به مدت کافی روی دندان باقی میمانند، لایه ای به نام پلاک تشکیل میدهند که در نهایت به جرم دندان تبدیل میشود. رسوب تارتار میتواند زیر خط لثه پخش شود در این حالت تمیز کردن دندانها را سخت تر میکند. فقط یک متخصص بهداشت دندان میتواند تارتار را از بین ببرد و روند بیماری پریودنتال را متوقف کند.
عوامل خطر ابتلا به بیماری پریودنتال
برخی عوامل، خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش میدهند:
· سیگار کشیدن
· دیابت
· بهداشت ضعیف دهان
· فشار خون
· وراثت
· دندانهای کج
· بیماریهای ایمنی زمینه ای مانند ایدز
· پرکنندههای قدیمی خراب شده
· مصرف داروهای ایجاد کننده خشکی دهان
· بریجهای دندانی نامناسب
· تغییرات هورمونی زنان، مانند بارداری یا استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی
پیشگیری و درمان از بیماری پریودنتال
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. اما اگر به بیماری لثه دچار شدید با مراجعه سریع به دندانپزشک میتوانید درمان لازم را انجام دهید.
درمان بیماری لثه
التهاب لثه را میتوان با رعایت بهداشت دهان و دندان و تمیز کردن منظم و حرفه ای کنترل و درمان کرد. موارد شدیدتر بیماری پریودنتال نیز میتواند با موفقیت درمان شود، اما ممکن است نیاز به درمان گسترده تری نیز داشته باشید. چنین درمانی ممکن است شامل تمیز کردن عمیق سطح ریشه دندان در زیر لثه، داروهای تجویز شده برای مصرف خوراکی یا قرار دادن مستقیم داروها زیر لثه و گاهی اوقات جراحی اصلاحی باشد.
راههای پیشگیری از بیماری لثه
برای کمک به پیشگیری یا کنترل بیماریهای پریودنتال کارهای زیر را در اولویت قرار دهید.
۱- هر روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا باکتریهایی که باعث بیماری لثه میشوند از بین بروند.
۲- حداقل یک بار در سال برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر هر یک از علائم هشدار دهنده یا عوامل خطر را دارید، بیشتر به دندانپزشک مراجعه نمایید.
جمع بندی
دندانپزشکان کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس درمان بیماریهای ایجاد شده در اطراف دندانها و ایمپلنتها را با درمانهای غیر جراحی و جراحی ارائه میکنند.
هدف ما در درجه اول تضمین بهداشت دهان و دندان است. این درمانها با روشهای اولیه غیر جراحی ارائه میشوند. در صورت لزوم از روشهای جراحی ( روشهای مرسوم یا استفاده از لیزر) کمک گرفته میشود.
کلینیک زاگرس با تیم پزشکان مجرب و متخصص خود بالاترین و بهترین روشهای درمانی را با استفاده از بهترین وسایل پزشکی ارائه میدهند. کافی است همین حالا با شمارههای کلینیک تماس بگیرید و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید.
سوالات متداول
جراحی لثه پریودنتال چیست؟
جراحی پریودنتال یک روش دندانپزشکی برای بازگرداندن ظاهر و عملکرد دندانها، لثهها و استخوانهای آسیب دیده به دلیل بیماری شدید لثه است. پریودنتیست میتواند به شما کمک کند تا مشخص کنید آیا کاندید جراحی پریودنتال هستید یا خیر.
چه بیماری بافتهای اطراف دندان را درگیر میکند؟
بیماریهای پریودنتال عمدتاً نتیجه عفونت و التهاب لثهها و استخوانی است که دندانها را احاطه کرده و از آنها حمایت میکند. لثهها در مراحل اولیه آن که ژنژیویت نامیده میشود، متورم و قرمز شده و ممکن است خونریزی کنند.
پریودنتیست برای بیماری لثه چه میکند؟
پلاک و تارتار هم از بالا و هم از زیر خط لثه خراشیده میشوند. لکههای زبر روی ریشه دندان با پلنینگ توسط پریودنتیست صاف میشوند. صاف کردن این نقاط زبر به از بین بردن باکتریها کمک میکند و سطح تمیزی را برای چسباندن مجدد لثه به دندانها فراهم میکند.
پریودنتیست چه میکند؟
پریودنتیست دندانپزشکی است که در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری پریودنتال (یک بیماری التهابی مزمن که لثهها و استخوانهای نگهدارنده دندانها را تحت تاثیر قرار میدهد، همچنین به عنوان بیماری لثه شناخته میشود) و در کاشت ایمپلنت دندان تخصص دارد.
آیا پریودنتیست جراح دندان است؟
جراحان دهان در بخش جراحی دندانپزشکی تخصص دارند. یک پریودنتیست آموزشهای جراحی پیشرفته ای در دندانپزشکی ایمپلنت دارد و برای بهبود سلامت دهان به صورت کمتر تهاجمی و بدون نیاز به روشهای جراحی پیشرفته آموزش دیده اند.
آیا پریودنتیست میتواند جرم گیری کند؟
برخی از رایج ترین درمانهای پریودنتال که معمولا استفاده میشود جرم گیری دندان است. در این روش پلاک و جرم از بالا و پایین خط لثه پاک میکنند. اگر بیمار مشکوک به بیماری لثه باشد، جرم گیری دندان مکرر توصیه میشود.
متا تایتل: پریو دنتیکس کیست؟راههای درمان و پیشگیری از بیماری لثه|کلینیک دندانپزشکی زاگرس
متا دیسکریپشن:
بیماری پریودنتال یک بیماری التهابی و پیچیده است که باه تخریب بافت های نرم و سخت حمایت کننده اطراف دندان تظاهر می کند. بافت های نگهدارنده دندان از لثه، لیگامان پریودنتال، بافت استخوانی اطراف دندان و سمان که روی ریشه را پوشانده است، تشکیل می شود.
اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، با ایجاد پلاک دندانی و ترشح سموم از میکروب ها، بافت های نگهدارنده دندان تحت تاثیر قرار می گیرند. این بیماری در مراحل اولیه باعث ایجاد التهاب لثه می شود که با خون ریزی در هنگام لمس یا مسواک زدن آغاز میشود. در مراحل بعدی با درگیر شدن الیاف نگهدارنده و استخوان به مراحل پیشرفته تری می رسد.شکل
بافت های نگهدارنده دندان (پریودنشیوم)
الف) لثه
لثه از نظر آنناتومیک به سه قسمت تقسیم می شود:
- لثه مارجینال یا لثه آزاد (Free Gingiva): لثه مارجینال که به آن لثه غیرچسبنده نیز می شود، دندان را به صورت حلقهای در بر گرفته است.
- سالکوس لثه: شیار کم عمقی است که بین سطح دندان و لثه ای آزاد قرار دارد. این فضا وی شکل (V) است و از نظر کلینیکی اندازه گیری عمق این شیار یک معیار تشخصیب مهم به شمار می رود. میزان عمب سالکوس لثه ای سالم بین صفر تا سه میلی متر است و بیشتر از آن نشان دهنده شروع بیماری های لثه است.
- لثه چسبنده (Attached Gingiva): لثه چسبنده در امتداد لثه مارجینال قرار دارد و به استخوان آلوئول زیرین خود چسبیده است و نمای پوست پرتقالی دارد. عرض لثه چشنبده در نواحی مختلف دهان متفاوت است و در بخش خلفی دهان کمتر می شود.
- لثه بین دندانی یا اینتر دنتال پاپیلا(Interdental Papilla): شکل لثه در ناحیه بین دندانی به منطقه تماس بین دو دندان (کانکت) و وجود یا عدم وجود تحلیل لثه بستگی دارد. سطوح جانبی و راس پاپلیای بین دندانی را لثه مارجینال دندان های مجاور و حد فاصل دو سطح جانبی را لثه چسبنده پر می کند.
ب) لیگامان پریودنتال PDL (PEriodental Ligament)
به بافت همبندی که اطراف ریشه دندان را در بر گرفته است و آن را به استخوان متصل میکند، لیگامان پریودنتال گفته می شودو پاره ای از اعمانل PDL عبارتند از: انتقال نیروهای اکلوزالی به استخوان، اتصال دندان به استخوان، اعمال حسی و تغذیه ای ( مواد غذایی مورد نیاز سمنتوم، استخوان و لثه را از راه عروق خونی فراهم می کند).
چنانچه به دلایلی مانند ضربه ، عفونت، التهاب و …، PDL در ناحیه ای از بین برود، می تواند به چسبندگی و اتصال مستقیم دندان به استخوان آلوئول منجر شود که به آن اصطلاحا فک جوش یا انکیلوز می گویند.
ج) سمنتوم (Cementum)
بافتی کلسیفیه و بدون عروق خونی اس که سطح خارجی ریشه را می پو شاند. CEJ(Cemento Enamel Junction) محل اتصال سمان به مینا است.
د) زائده آلوئولار (Alveolar Process)
زوائد آلوئولار بخشی از استخوان فک هستند که ساکت دندان ها را تشکیل می دهند. این زوائد هنگامی که دندان رویش می یابد، برای فراهم کردن چسبندگی استخوان به PDL تشکیل می شوند و به تدریج پس از کشیدن دندان ناپدید می شوند.
شایتع ترین علت بیماری های لثه ناشی از پلاک دندانی و جرم دندانی است.
- پلاک دندانی: لایه ای متشکل از بزاق، باکتری ها و دبری های دهان است که به سطح دندان می چسبد و با رعایت بهداشت روزانه به راحتی تمیز میشود.
- جرم دندانی یا کلکولوس (tartar یا Calculus): پلاک معدنی شده ای است که در نتیجه رعایت نکردن بهداشت روزانه و باقی ماندن طولانی مدت پلاک میکروبی ایجاد می شود. جلوگیری از تشکیل آن به حذف روزانه پلاک میکروبی نیازمند است. جرم بالای لثه (Supragingiva) همان جرم بالای مارجین لثه است که زردرنگ است و جرم زیر لثه (Subgingiva) زیر مارجین لثه قرار دارد که اغلب قهوه ای رنگ است.
- ژنژیویت (Gingivitis): التهاب لثه را که با علائم قمزی و تورم لثه همراه است، ژنژیویت می گویند. عوال ایجاد کننده ژنژیویت عبارتند از: تغیرات هورمونی در دوران بلوغ و عادت ماهیناه، حاملگی، دیابت و مصرف داروهایی مانند قرث های ضد بارداری، فنی توئین، ایمنوساپروسیوها،سدیم و الپرات و نیفدیپن و نیز سوءتغذیه و رعایت نکردن بهداشت; ژنژیویت با منشا خاص باکنریایی، ویروسی، قارچی، ژنتیکی و یا ناشی از ضایعات تروماتیک مانند ترومای ناشی از مسواک
- پریودنتیت(Periodontitis): التهاب بافت های حمایت کننده دندان را پریودونتیت می گویند که با تخریب وسیع لیگامان پریودنتال و استخوان آلوئول به همراه تشکیل پاکت، تحلیل لثه و یا هر دو مشخص می شود.
پاره ای از عوامل مرتبط با ایجاد پریودنیت عبارتند از مواد و وسایل دندانپزشکی که در ناحیه زیر لثه قرار می گیردند مانند پرکردگی ها و بندهای ارتودونسی، براکسزیم(Bruxism) یا دندان قروچه و ژنژیویت درمان نشده