برش و درناژ در دندانپزشکی چیست؟

برش و درناژ یک روش دندانپزشکی است و زمانی انجام می‌شود که حفره یا عفونت دندان گسترش یابد و باعث آبسه دندان شود. آبسه‌های دندانی زمانی اتفاق می‌افتند که باکتری‌های حفره رشد می‌کنند و به سمت فک یا گلو گسترش می‌یابند. آبسه دندان به طور کلی بسیار دردناک است و با بدتر شدن عفونت، درد افزایش می‌یابد. چرک در محل عفونت ایجاد می‌شود و التهاب و حساسیت لثه به وجود می آید. اگر آبسه به خودی خود پاره و تخلیه نشود، ممکن است برای درمان عفونت نیاز به جراحی برش و درناژ برای تخلیه داشته باشید. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با مفهوم برش و درناژ و علت استفاده از آن آشنا می‌شویم. 

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان مجموعه ای از چرک در داخل یا اطراف دندان است. آبسه دندان توسط باکتری ایجاد می‌شود. زمانی که مینای دندان (قسمت بیرونی دندان) در اثر پوسیدگی دندان آسیب ببیند، باکتری می‌تواند وارد دندان شود. باکتری‌ها همچنین می‌توانند از طریق ترک دندان یا بریدگی لثه وارد دندان شوند. 

ذرات غذایی که برای مدت طولانی بین دندان‌ها گیر کرده اند نیز ممکن است منجر به آبسه شوند. آبسه دندان پری اپیکال زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها به پالپ دندان حمله کنند. پالپ داخلی ترین قسمت دندان است که حاوی رگ‌های خونی، اعصاب و بافت همبند است. باکتری‌ها از طریق حفره دندان یا پریدگی یا ترک در دندان وارد می‌شوند و تا ریشه گسترش می‌یابند. عفونت باکتریایی می‌تواند باعث تورم و التهاب در نوک ریشه شود.

علائم عفونت دندان

قرمزی، تورم، درد و مشکل در باز کردن دهان یا بلع از علائم عفونت دندان هستند. در موارد عفونت پیشرفته با گسترش عفونت، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، لرز، تب و تعریق رخ می‌دهد. تنها راه درمان عفونت، برش و درناژ آبسه برای تخلیه چرک است مگر اینکه آبسه خود به خود پاره شود. حفره آبسه نباید بسته شود و برای بهبودی باید باز بماند. برای مبارزه با عفونت ممکن است داروهای مسکن و آنتی بیوتیک برای بیماران تجویز شود. بهداشت مناسب دهان و دندان بهترین اقدام پیشگیرانه در برابر آبسه دندان است. 

چه چیزی خطر ابتلا به آبسه دندان را افزایش می‌دهد؟

• عدم مراقبت مناسب از دندان‌ها و لثه‌ها  مانند مسواک نزدن دو بار در روز و نخ دندان نکشیدن می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات دندانی را افزایش دهد. مشکلات ممکن است شامل پوسیدگی دندان، بیماری لثه، آبسه دندان و سایر عوارض دندانی و دهانی باشد.
• خوردن و نوشیدن مکرر غذاهای غنی از قند، مانند شیرینی‌ها و نوشابه‌ها، می‌تواند به ایجاد حفره‌های دندانی کمک کرده و به آبسه دندان تبدیل شود.
• خشکی دهان می‌تواند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد. خشکی دهان اغلب به دلیل عوارض جانبی برخی داروها یا مسائل مربوط به افزایش سن رخ می‌دهند.
• شرایط پزشکی، مانند دیابت، رفلاکس معده، یا بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند.
• جراحی روی دندان یا لثه
• سیگار کشیدن یا نوشیدن الکل
• پرتودرمانی سر و گردن
• برخی داروها مانند استروئیدها، داروهای آلرژی یا فشار خون

علائم و نشانه‌های آبسه دندان چیست؟

• دندان درد
•  لق شدن دندان 
• بوی بد دهان، طعم نامطبوع 
• تب
• درد، قرمزی و تورم لثه‌ها یا تورم صورت و گردن
• درد هنگام باز یا بسته شدن دهان
• مشکل باز کردن دهان
• دندان درد شدید، ثابت و ضربان دار که به استخوان فک، گردن یا گوش سرایت می‌کند.
• درد یا ناراحتی به دماهای سرد و گرم
• درد یا ناراحتی ناشی از فشار جویدن یا گاز گرفتن
• تورم در صورت، گونه یا گردن که ممکن است منجر به مشکل در تنفس یا بلع شود.
• غدد لنفاوی حساس و متورم در زیر فک یا در گردن 
• لق شدن دندان
• افتادن دندان
• درد لثه
• درد فک
• درد گونه یا صورت
• خونریزی لثه

حتی ممکن است تب را تجربه کنید، که تلاش بدن شما برای مبارزه با عفونت در دهان است. عفونت در یک آبسه درمان نشده می‌تواند از طریق جریان خون شما عبور کند و دندان‌های دیگر، لثه‌ها و استخوان‌های شما را آلوده کند و حتی به سایر اندام‌های بدن شما سرایت کند. بدون برش و درناژ، آبسه حتی می‌تواند باعث شوک سپتیک تهدید کننده زندگی شود.

آبسه دندان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

دندانپزشک دندان‌ها و لثه‌های شما را معاینه می‌کند. هرگونه چرک، قرمزی، تورم یا توده را بررسی می‌کنند. ممکن است برای بررسی عفونت در بافت‌های عمیق‌تر یا شکستگی دندان‌ها به عکس برداری با اشعه ایکس نیاز داشته باشید.

آبسه دندان چگونه درمان می‌شود؟

• داروهایی برای درمان عفونت باکتریایی و کاهش درد تجویز می‌شود.
• برش و درناژ در آبسه ایجاد می‌کنند تا چرک تخلیه شود. ممکن است نمونه ای از مایع از آبسه را جمع کنند. مایع به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و از نظر باکتری مورد آزمایش قرار می‌گیرد. اطلاعات بیشتر را از دندانپزشک خود بپرسید.
• عصب کشی روشی برای حذف باکتری‌ها و جلوگیری از عفونت بیشتر است. معمولاً پس از برش و درناژ انجام می‌شود. پس از بهبودی از عصب کشی، یک پرکننده یا روکش روی دندان قرار می‌گیرد.
• اگر عفونت بافت‌های عمیق تری را تحت تاثیر قرار دهد ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد. کشیدن دندان معمولاً پس از برش و درناژ انجام می‌شود.

آنتی بیوتیک‌های مناسب برای درمان آبسه 

آموکسی سیلین و اریتروسین دارو‌هایی هستند که برای درمان آبسه با توجه به نظر دندانپزشک مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

چگونه می‌توانیم علائم آبسه را در خانه مدیریت کنیم؟

• دهان خود را هر ۲ ساعت با آب نمک شستشو دهید. این کار به تمیز نگه داشتن منطقه کمک می‌کند.
• به آرامی‌دندان‌های خود را دو بار در روز با یک مسواک نرم مسواک بزنید. 
• طبق دستور دندانپزشک غذای نرم بخورید. غذاهای نرم درد کمتری ایجاد می‎‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به ماست و ماکارونی پخته اشاره کرد. 
• کمپرس گرم روی دندان یا لثه خود قرار دهید. از یک پنبه یا گاز آغشته به آب گرم استفاده کنید. پس از ۱۰ دقیقه یا زمانی که خنک شد، کمپرس را بردارید. ۳ بار در روز تکرار کنید.

چرا ممکن است به روش برش و درناژ در دندانپزشکی نیاز داشته باشید؟

آبسه‌ها حفره‌های متورم در بافت نرم هستند که با چرک پر شده اند. چرک‌ها مایع غلیظ، زرد یا سبز کم رنگ اند که اغلب همراه با عفونت هستند. آبسه در هر جایی از بدن، از جمله دهان می‌تواند به وجود بیاید. اگر آبسه دندانی دارید، عفونت را با روش برش و درناژ برطرف می‌کنند. 

هنگامی‌که دندان شما درد می‌کند یا اگر لثه‌های شما متورم یا حساس شده اند، ممکن است وسوسه شوید که آن را نادیده بگیرید یا درد را با مسکن‌های بدون نسخه کاهش دهید. با این حال، یک دندان دردناک یا حساس یا حتی ناراحتی در دهان می‌تواند نشانه آبسه باشد. 

انواع آبسه کدامند؟

در هر یک از بافت‌های نرم در دهان می‌تواند آبسه ایجاد شود. سه نوع آبسه عبارتند از:

پریودنتال و لثه ای

اغلب در بزرگسالان، آبسه‌های پریودنتال در پریودنتیوم، بافت‌هایی از لثه‌ها که دندان‌های شما را در جای خود نگه می‌دارند، رخ می‌دهد. عفونتی که باعث آبسه می‌شود اغلب از استخوان آلوئول (یعنی فک) منشاء می‌گیرد.

آبسه‌های پریودنتال که فقط به لثه محدود می‌شوند، آبسه لثه ای نامیده می‌شوند. در صورت ابتلا به بیماری لثه، از جمله التهاب لثه، احتمال ابتلا به آبسه لثه بیشتر است.

پری اپیکال

آبسه پری اپیکال در داخل دندان، معمولا در اطراف بالای ریشه دندان ایجاد می‌شود. این نوع آبسه‌ها در کودکانی که مستعد پوسیدگی دندان هستند (یعنی حفره‌ها) شایع تر است. با این حال، هر فردی در هر سنی می‌تواند به آبسه پری اپیکال مبتلا شود، به خصوص اگر عادات بهداشت دهان و دندان ضعیفی داشته باشد. باکتری‌ها می‌توانند از طریق یک حفره عمیق یا از طریق یک پریدگی یا ترک در دندان شما وارد داخلی ترین قسمت دندان شوند. عفونت و التهاب حاصل می‌تواند باعث ایجاد آبسه در نوک ریشه شود.

پریکرونیت

نوع سوم و نادرتر آبسه دهان پری کورونیت نامیده می‌شود. این نوع آبسه در نتیجه عفونت در فلپ لثه ای که دندان را می‌پوشاند ایجاد می‌شود. با این حال، هنوز از طریق لثه بیرون نیامده است.

چرا باید آبسه درمان شود؟

درد، ناراحتی و تورم آبسه می‌تواند زندگی روزمره شما را دردناک کند. ممکن است شروع به تنظیم نحوه جویدن غذا کنید تا از درد خود در امان بمانید، که می‌تواند بر هضم و رژیم غذایی شما نیز تأثیر منفی بگذارد. با این حال، آبسه به راحتی با برش و درناژ درمان می‌شود. پس با آبسه زندگی نکنید.

برش و درناژ دندان چگونه انجام می‌شود؟

دندانپزشکان متخصص ابتدا ناحیه اطراف آبسه دندان را با بی حسی موضعی بی حس می‌کنند. سپس با احتیاط لثه‌ها را برش می‌دهند و با ابزارهای تخصصی، دندان عفونی را سوراخ می‌کنند.

پس از باز شدن آبسه و رسیدن به عفونت، مواد عفونی را خارج کرده و چرک جمع شده را تخلیه می‌کنند. سپس ناحیه را شستشو می‌دهند تا هر گونه باکتری یا عفونت باقی مانده را از بین ببرند. اگر تمام مواد و چرک عفونی برداشته شده باشد، برش را با چند بخیه می‌بندند و یا دندان آلوده را پر می‌کنند.

در انتها دندانپزشک دستورالعمل‌های مهم مراقبت‌های بعدی در منزل را به بیمار می‌دهد تا ناحیه درمان عاری از عفونت بماند. ممکن است لازم باشد چندین بار در روز با آب نمک غرغره کنید. شما باید به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور معمول ادامه دهید و مراقب باشید که برش روی لثه شما تحریک نشود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت مشاهده علائم آبسه دندان، سریعاً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اگر تب و تورم در صورت خود دارید و دندانپزشک خود را پیدا نمی‌کنید یا در تنفس یا بلع مشکل دارید هر چه سریع تر به اورژانس بیمارستان خود را برسانید. این علائم ممکن است نشان دهنده این باشد که عفونت به فک، گلو یا گردن یا حتی به سایر نقاط بدن شما گسترش یافته است.

عوارض آبسه درمان نشده، آیا آبسه خود به خود خوب می‌شود؟

آبسه دندان بدون درمان از بین نمی‌رود. اگر آبسه پاره شود، درد ممکن است بهبود زیادی پیدا کند و باعث شود فکر کنید که مشکل برطرف شده است اما هنوز باید درمان دندانپزشکی داشته باشید. 

اگر آبسه تخلیه نشود، عفونت ممکن است به فک و سایر نواحی سر و گردن شما سرایت کند. اگر دندان در نزدیکی سینوس ماگزیلاری قرار دارد، می‌تواند یک سوراخ بین آبسه دندان و سینوس ایجاد کند. این می‌تواند باعث عفونت در حفره سینوسی شود. حتی ممکن است به سپسیس مبتلا شوید که یک عفونت تهدید کننده زندگی است که در سراسر بدن شما پخش می‌شود. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید و آبسه دندان را بدون درمان رها می‌کنید، خطر گسترش عفونت در شما بیشتر می‌شود.

راه‌های جلوگیری از آبسه دندان و عدم نیاز به برش و درناژ آبسه

اجتناب از پوسیدگی دندان برای جلوگیری از آبسه دندان ضروری است. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان از دندان‌های خود به خوبی مراقبت کنید.

• آب حاوی فلوراید بنوشید.
• دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان‌ها به طور روزانه استفاده کنید.
• مسواک خود را هر ۳ تا ۴ ماه یا هر زمان که موها از بین رفتند، تعویض کنید.
• غذای سالم بخورید، خوراکی‌های شیرین و میان وعده‌های غذایی را محدود کنید. از خوردن غذاهای شیرین و نشاسته ای که بین دندان‌های شما می‌چسبند خودداری کنید. مصرف نوشیدنی‌های حاوی شکر مانند نوشابه یا آب میوه را محدود کنید.
• به طور منظم برای معاینه و تمیز کردن حرفه ای به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
• استفاده از ضد عفونی کننده یا دهانشویه حاوی فلوراید را فراموش نکنید تا یک لایه محافظ اضافی در برابر پوسیدگی دندان ایجاد کنید.
• هر ۶ ماه یکبار برای جرم گیری دندان و معاینه دهان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

جمع بندی

دندانپزشکان آبسه دندان را با برش و درناژ تخلیه می‌کنند و بیمار را از شر عفونت خلاص می‌کند. آنها ممکن است بتوانند دندان شما را با عصب کشی نجات دهند. اما در برخی موارد ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد. درمان نشدن آبسه دندان می‌تواند منجر به عوارض جدی تر و حتی تهدید کننده زندگی شود.

اگر مشکوک به آبسه هستید یا اگر دهان یا دندان‌هایتان دردناک یا حساس است، امروز با شماره کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس تماس بگیرید و نوبت خود را برای ارزیابی و آزمایش‌های احتمالی بگیرید. 

سوالات متداول

چه زمانی آبسه نیاز به تخلیه دارد؟

معمولاً، آبسه تنها زمانی از طریق جراحی تخلیه می‌شود که روش‌های محافظه‌کارانه‌تر مانند استفاده از کمپرس گرم یا مصرف آنتی‌بیوتیک مؤثر نباشد. اگر آبسه بزرگ و دردناک شود، باید به سرعت آن را تخلیه کرد تا از خطر عفونت سیستمیک (سپسیس) که تهدید کننده زندگی است، جلوگیری شود.

درناژ بعد از جراحی چیست؟

درن‌های جراحی لوله‌هایی هستند که در نزدیکی برش‌های جراحی در دهان بیمار پس از عمل قرار می‌گیرند تا چرک، خون یا مایعات دیگر را خارج کنند و از تجمع آن در بدن جلوگیری کنند.

نام دیگر برش و درناژ چیست؟

برش و درناژ (I&D)، به عنوان لانسینگ بالینی شناخته می‌شود. روش‌های جراحی جزئی برای آزاد کردن چرک یا فشار ایجاد شده در زیر پوست، مانند آبسه، کورک یا سینوس پارانازال عفونی است.