علت سوراخ شدن دندان کودکان

خبری که هیچ والدینی هرگز نمی‌خواهند از دندانپزشک فرزندشان بشنوند: ما یک حفره یا سوراخ در دندان کودک شما پیدا کردیم! اما اگر این خبر را شنیدید چه کاری باید انجام دهید؟ پوسیدگی دندان که به نام حفره دندان نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع ترین مشکلات دندانی در کودکان نوپا، کودکان بزرگتر و نوجوانان است. حتی نوزادان نیز می‌توانند دچار پوسیدگی شوند. علی‌رغم باور عموم، پوسیدگی دندان روی دندان‌های شیری می‌تواند سال‌ها پس از افتادن آن‌ها بر سلامت دندان دائمی کودک شما تأثیر بگذارد.

به خواندن این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس ادامه دهید تا بدانید علت سوراخ شدن دندان در کودکان چیست و چگونه از آن جلوگیری یا آن را درمان کنید؟ تا انتها همراه ما باشید.

پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان، یک فرایند تخریبی است که موجب آسیب به مینای سفید سطح خارجی دندان می‌شود. این حادثه معمولاً به شکل سوراخ‌هایی در دندان‌ها ظاهر می‌شود. پوسیدگی یا حفره‌های دندانی، نواحی آسیب دیده دائمی ‌در سطح سخت دندان‌های کودک شما هستند که به سوراخ‌های کوچک تبدیل می‌شوند. هر کسی که دندان دارد ممکن است دچار پوسیدگی شود.

برای کودکان و بزرگسالان به طور یکسان، ویزیت منظم دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین محافظت در برابر پوسیدگی دندان است. پوسیدگی دندان اغلب در دندان‌های عقبی اتفاق می‌افتد، این دندان‌ها دارای گوشه‌ها و شکاف‌های زیادی هستند که ذرات غذا در بین آنها جمع‌ می‌شود و تمیز کردن آنها سخت‌تر است.

علت پوسیدگی دندان در کودکان چیست؟

پوسیدگی دندان بر اثر وجود باکتری‌ها و عوامل دیگری ایجاد می‌شود. زمانی که غذاهایی که حاوی کربوهیدرات (مانند قند و نشاسته) هستند، روی سطح دندان‌ها باقی می‌مانند، باکتری‌ها ماهیت این غذاها را تغییر می‌دهند و اسید تولید می‌کنند. ترکیبی از باکتری‌ها، غذا، اسید و بزاق، به ماده‌ای به نام پلاک تبدیل می‌شود که به دندان‌ها چسبیده و در نتیجه، اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها مینای دندان را تخریب می‌کند و باعث ایجاد سوراخ‌ها می‌شود. 

پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می‌افتد که قندهای طبیعی موجود در نوشیدنی‌ها و غذاهایی که مصرف می‌کنیم توسط باکتری‌هایی که از قبل در دهان ما وجود دارد به اسید تبدیل می‌شوند. این اسید قسمت خارجی دندان‌های ما را حل می‌کند و باعث پوسیدگی آنها می‌شود.

پوسیدگی دندان اغلب زمانی ایجاد می‌شود که کودکان نوپا و کودکان زیر ۶ سال به درستی دندان‌های خود را مسواک نمی‌زنند. کودک شما باید حداقل دو دقیقه و دو بار در روز مسواک بزند. به خاطر داشته باشید که کودکان معمولاً تا حداقل شش سالگی نمی‌توانند به تنهایی به خوبی مسواک بزنند. دندانپزشک اطفال به شما و فرزندتان تکنیک مناسب سن کودکتان را آموزش می‌دهد. بنابراین می‌توانید بر مسواک زدن آنها تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ شوند نظارت کنید.

برخی از کودکان نیز اشتباه نخ دندان می کشند یا اصلا نخ دندان نمی‌کشند. والدین باید برای کمک در این مورد نیز وارد عمل شوند. هنگامی‌که ذرات غذا بین دندان‌های کودک شما باقی می‌مانند، حفره‌ها به راحتی ایجاد می‌شوند.

رژیم غذایی نیز نقش زیادی در ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان دارد. اگر کودک شما مقدار زیادی غذاهای شیرین یا نشاسته ای که سرشار از کربوهیدرات هستند و تمایل به چسبیدن به دندان‌ها دارند، مصرف کند، خطر بسیار بیشتری دارد. بهتر است مواد غذایی مانند بستنی، کیک، بیسکویت‌ها، آبنبات، چیپس سیب زمینی، کراکر و غلات قندی کمتری در دسترس کودکان قرار دهید. 

کدام کودکان در معرض پوسیدگی دندان هستند؟

در دهان تمام کودکان باکتری‌ وجود دارد. بنابراین تقریباً همه آن‌ها در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. با این حال، مواردی هستند که خطر پوسیدگی دندان را در کودکان افزایش دهد. 

• وجود سطوح بالای باکتری‌ها با توانایی تولید سوراخ در دندان‌ها
• رژیم غذایی با فراوانی قند و نشاسته
• آبی که حاوی مقدار مناسبی از فلوراید نباشد یا به طور کامل بدون فلوراید باشد.
• بهداشت دهان ضعیف
• کمبود بزاق

علائم پوسیدگی دندان در کودکان چیست؟

• ظاهر لکه‌های سفید روی دندان‌ها در مناطق آسیب دیده، که نشان‌دهنده شکستگی مینا است. این لکه‌ها ممکن است منجر به حساسیت زودهنگام در دندان‌ها شوند.
• ظهور حفره‌های اولیه روی دندان‌ها که رنگ قهوه‌ای روشن دارند.
• عمیق‌تر شدن حفره که ممکن است به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه تبدیل شود.

چگونه پوسیدگی دندان در کودک تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص پوسیدگی دندان در کودکان، دندانپزشک معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• مرور تاریخچه کامل پزشکی کودک
• معاینه دقیق دهان کودک
• استفاده از اشعه‌ی ایکس دندان

پوسیدگی دندان در کودکان ممکن است مشکل جدی‌ای باشد که نیاز به درمان دارد، بنابراین مهم است که به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا بهترین راهکارها برای درمان و پیشگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان را در کودکانتان بدانید.

پوسیدگی دندان در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

درمان پوسیدگی دندان در کودکان بستگی به علائم حاضر، سن و وضعیت کلی سلامتی کودک دارد و نیز وابسته به شدت و گستردگی آسیب دیدگی است. در اکثر موارد، درمان شامل برداشتن قسمت پوسیده دندان و جایگزینی آن با مواد پر کننده است. مواد پر کننده معمولاً به دو صورت روی دندان‌ها قرار می‌گیرد.

1. ترمیم مستقیم: این نوع ترمیم نیازمند یک نوبت درمانی است که در آن ماده پرکننده مستقیماً در سوراخ دندان قرار داده می‌شود. این مواد معمولاً شامل آمالگام نقره ای، پودرهای ظریف شیشه یا کامپوزیت، اسیدهای اکریلیک یا رزین بوده و اغلب به رنگ دندان هستند.
2. ترمیم‌های غیرمستقیم: این نوع ترمیم نیازمند دو یا بیشتر از نوبت‌های درمانی است. این ترمیم‌ها شامل آنله، روکش، تاج و بریج می‌شوند که از موادی مانند طلا، آلیاژهای فلزی، سرامیک یا کامپوزیت تهیه می‌شوند و بسیاری از این مواد می‌توانند به شکلی شبیه به مینای طبیعی دندان باشند.

چگونه می‌توان از پوسیدگی دندان در کودکان پیشگیری کرد؟

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودکان، اقدامات ساده اما موثری می‌توانید انجام دهید که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم. 

• عادت به مسواک زدن از کودکی: به محض ظاهر شدن دندان‌های کودکان، مسواک زدن را آغاز کنید و هر روز دو بار دندان‌ها، زبان و لثه‌ها را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک کنید. برای کودکان زیر ۳ سال، از مقدار کمی‌خمیردندان استفاده کنید و از ۳ سالگی، می‌توانید مقداری بیشتر از آن استفاده کنید.
• نخ کشیدن دندان‌ها: از سن دو سالگی کودکان را با یادگیری نخ کشیدن دندان‌هایشان آشنا کنید.
• رژیم غذایی مناسب: تنقلات چسبنده و شیرین که شامل چیپس، آبنبات، کلوچه و کیک هستند را محدود کنید و اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی کودک شما متناسب و سرشار از ویتامین‌هاست.
• اشتراکی نکردن وسایل غذایی: از اشتراک وسایل غذایی خود با دهان کودکان جلوگیری کنید. به طور مثال قاشق خود را داخل دهان کودک نبرید. میکروب‌های دهان شما در این حالت به دهان کودک منتقل می‌شود. 
• کنترل مصرف قند در نوشیدنی‌ها: اگر کودک شما در هنگام خواب از شیشه استفاده می‌کند، فقط آب در آن بریزید زیرا مصرف شیر خشک یا آب میوه باعث پوسیدگی دندان می‌شود.
• استفاده از فلوراید: اگر منطقه شما دارای آب با فلوراید کافی نیست، مشاوره با دندانپزشک درباره مکمل‌های فلوراید، سیلانت‌های دندانی و وارنیش‌های فلوراید می‌تواند مفید باشد.
• معاینات دوره‌ای: برنامه‌ریزی معاینات دوره‌ای و تمیزکاری‌های دندان هر ۶ ماه یکبار برای کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است.

کدام کودکان در معرض سوراخ شدن دندان هستند؟

مراقبت از دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی در کودکان امری بسیار حیاتی است. باکتری‌هایی که در دهان وجود دارند می‌توانند باعث پوسیدگی دندان شوند. بنابراین، تقریباً همه کودکان در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. 

در ادامه عواملی که سوراخ شدن دندان کودکان را افزایش می دهد با هم بررسی می‌کنیم. 

• سطوح بالای باکتری‌ها: برخی از کودکان ممکن است با سطوح بیشتری از باکتری‌ها در دهان خود روبرو شوند که می‌تواند خطر پوسیدگی را افزایش دهد.
• رژیم غذایی ناسالم: مصرف زیاد قند و نشاسته می‌تواند باعث ایجاد محیط مناسب برای رشد باکتری‌های عامل پوسیدگی دهان شود.
• فقدان فلوراید: منابع آبی که حاوی فلوراید نیستند یا دسترسی به آب فلوراید دارای محدودیت باشند، ممکن است خطر پوسیدگی را افزایش دهند.
• بهداشت دهان نامناسب: عدم مسواک زدن منظم، استفاده نادرست از خمیر دندان و اهمال در مراقبت از دهان می‌تواند خطر پوسیدگی را بیشتر کند.
• کمبود جریان بزاق: کاهش جریان بزاق می‌تواند باعث بالا رفتن اسیدهایی شود که به دندان‌ها آسیب می‌زنند.

چرا دندان نوزادان خراب می‌شود؟

دندان‌های شیری کوچک اما مهم هستند. اگر یکی از آنها خیلی زود از دست برود، ممکن است سایر دندان‌های شیری حرکت کنند و فضای کافی برای دندان‌های بزرگسال باقی نگذارند.

پوسیدگی دندان ممکن است ابتدا به صورت لکه‌های سفید روی خط لثه کودک شما، درست بالای دندان‌های جلویی بالایی ظاهر شود. دیدن این نقاط بدون تجهیزات مناسب ممکن است دشوار باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود، اولین بار در سن یک سالگی فرزند خود را به دندانپزشکی کودکان ببرید. 

شایع ترین علت پوسیدگی دندان در نوزادان خواباندن آنها با شیشه شیر خشک، شیر، آبمیوه، نوشابه یا هر نوشیدنی شیرین دیگری است. تا وقتی که زمان صرف غذا نیست، هرگز نباید در شیشه آنها در طول روز یا شب چیزی جز آب برای نوشیدن به آنها بدهید.

والدین همچنین می‌توانند باکتری‌هایی را که باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند از طریق بزاق خود به کودک منتقل کنند. با تمیز کردن پستانک کودک در دهان یا آزمایش غذا بر روی قاشق کودک قبل از استفاده از آن این باکتری‌ها منتقل می‌شوند. 

به یاد داشته باشید حتی اگر کودک شما هنوز دندان نداشته باشد، دهان او میکروب دارد. پس از هر بار شیردهی، لثه‌های آنها را با یک دستمال نرم پاک کنید. هنگامی‌که دندان‌ها رشد کردند، دندان‌های آنها را دو بار در روز با مقداری خمیر دندان به اندازه یک نخود به آرامی‌مسواک بزنید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.

عواقب سوراخ شدن دندان کودکان چیست؟

از آنجایی که پوسیدگی دندان در ابتدا همیشه باعث درد نمی‌شود، تشخیص اینکه کودک شما حفره دارد می‌تواند دشوار باشد. در ابتدا، کودک شما ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما با رشد پوسیدگی دندان، ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• حساسیت دندان
• تورم دهان
• درد هنگام گاز گرفتن
• درد هنگام خوردن یا نوشیدن چیز‌های گرم یا سرد
• سوراخ در دندان‌های آنها
• لکه‌های سفید یا لکه‌های تیره روی دندان‌هایشان

در صورت عدم درمان، پوسیدگی دندان بدتر می‌شود و می‌تواند بر لایه‌های عمیق‌تر دندان‌های کودک شما تأثیر بگذارد. در نهایت منجر به درد شدید، مشکل در خوردن یا جویدن، دندان‌های آسیب دیده یا شکسته یا از دست دادن دندان می‌شود.

در موارد نادر، آبسه دندان (کیسه ای از چرک ناشی از عفونت باکتریایی) می‌تواند ایجاد شود و حتی تهدید کننده زندگی شود.

اگر کودک دندان پوسیده داشت چه اقدامی ‌انجام دهیم؟

آسان است، فرزندتان را به دندانپزشکی کودکان ببرید. هر بار که به دندانپزشکی اطفال مراجعه می‌کنید، دهان کودک شما از نظر هرگونه نشانه ای از پوسیدگی دندان به طور کامل بررسی می‌شود و دندان‌های کودک به طور حرفه ای تمیز و جرم گیری می‌شود. همچنین دندانپزشک اطفال اقدام به درمان دندان سوراخ شده کودک می‌کند.

با وجود این که کودکان تا سن ۱۲ تا ۱۳ سالگی هنوز تعدادی دندان شیری دارند اما اگر دندان‌های شیری دچار پوسیدگی شوند دندان‌های دائمی ‌آن‌ها می‌توانند حتی قبل از اینکه رویش پیدا کنند، آسیب ببینند. این امر بسیار مهم است که هر شش ماه یک بار کودک خود را برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها به دندانپزشکی ببرید. 

دندانپزشکی اطفال چگونه پوسیدگی دندان را درمان می‌کند؟

اگر در ویزیت فرزندتان پوسیدگی دندان پیدا کنیم، درباره همه گزینه‌های درمانی به تفصیل با شما صحبت خواهد شد. در ادامه با این گزینه‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

• پرکردن دندان

پرکردگی‌های سفید یک درمان موثر برای حفره‌های کوچک تا متوسط روی ۱ تا ۲ سطح دندان است. در دندانپزشکی کودکان، ما فقط از مواد پرکننده بدون BPA استفاده می‌کنیم.

• روکش‌های دندانی 

اگر دندان کودک شما به شدت پوسیده شده یا در معرض خطر بالای ایجاد حفره دوم است، ممکن است نیاز به روکش دندان باشد. روکش‌ها به پوشاندن، استحکام و محافظت از دندان باقی مانده در برابر آسیب بیشتر کمک می‌کنند.

• کانال‌های ریشه کودک 

حفره‌های عمیق می‌توانند تا عصب دندان کودک شما گسترش یابند. کانال‌های ریشه کودک (که به عنوان درمان‌های عصبی نیز شناخته می‌شود) به جلوگیری از درد و کاهش خطر عفونت کمک می‌کند.

• کشیدن دندان 

اگر دندان کودک شما قابل ترمیم نیست، دندانپزشکان اطفال چاره ای جز کشیدن آن نخواهند داشت. 

جمع بندی

پیشگیری اولیه بسیار مهم و کلیدی است و دندانپزشکان اطفال کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به تمیز و سالم نگه داشتن دندان‌های کودک شما کمک می‌کنند. وقتی صحبت از پوسیدگی دندان در کودکان می‌شود، زمان بسیار مهم است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پیشگیری و درمان پوسیدگی دندان، امروز با شماره کلینیک تماس بگیرید و نوبت مشاوره دریافت نمایید. متخصصان اطفال ما به کودکان در هر سنی (از یک سالگی) کمک می‌کنند تا دندان‌هایی سالم داشته باشند.

سوالات متداول

علت اصلی از دست دادن دندان در کودکان چیست؟

از دست دادن زودرس دندان‌های شیری می‌تواند در نتیجه ضربه‌های دندانی، کشیدن دندان نوزاد، پوسیدگی در اوایل کودکی یا مشکلات پریودنتال رخ دهد یا می‌تواند نشانه بیماری سیستمیک باشد.

علت اصلی سوراخ شدن دندان کودکان چیست؟

مصرف مداوم قندهای آزاد، قرار گرفتن در معرض فلوراید ناکافی و عدم حذف پلاک با مسواک زدن می‌تواند منجر به پوسیدگی، درد و گاهی از دست دادن دندان و عفونت شود. 

علت مشکلات دندانی در نوزادان چیست؟

اگر شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند با شیر بلعیده نشده در دهان به خواب بروند، در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. باکتری‌های موجود در دهان از قندها تغذیه می‌کنند و باعث پوسیدگی دندان می‌شوند. 

چرا کودک ۵ ساله این همه دندان شیری افتاده دارد؟

دندان‌های شیری از سن ۴ سالگی شروع به تکان خوردن می‌کنند و می‌بینید که بچه‌ها در سنین ۵ تا ۱۵ سالگی دندان‌های خود را از دست می‌دهند. دختران زودتر از پسران دندان‌هایشان را از دست می‌دهند. دندان‌های شیری نیز ممکن است به دلیل جراحات یا مشکلات دندانی مانند بیماری لثه یا سوراخ در دندان از بین بروند. 

آیا می‌توانید پوسیدگی دندان را متوقف کنید؟

هر چه زودتر به دنبال مراقبت باشید، شانس شما برای معکوس کردن مراحل اولیه پوسیدگی دندان و جلوگیری از بدتر شدن آن بیشتر است. اگر یک حفره قبل از شروع درد درمان شود، احتمالاً به درمان زیادی نیاز نخواهید داشت.