علت بسته بودن کانال دندان

حتما تا به حال کلمه عصب کشی دندان را زیاد شنیده‌اید. اما آیا میدانید در زمان عصب‌کشی کدام بخش از دندان مورد درمان قرار می‌گیرد؟ در زمان عصب‌کشی کانال‌های دندان هستند که در طی مراحل خاصی شکافته و پر می‌شوند. اما این کانال ها که درون ریشه دندان قرار دارد، ممکن است در برخی مواقع بسته شوند. برای درک بهتر کانال دندان و علت بسته بودن کانال دندان در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس قصد داریم تا بیشتر در این باره صحبت کنیم، پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید. 

کانال دندان چیست؟

کانال قسمتی از دندان است که شامل رگ‌های خونی، سلول‌ها و بافت‌های عصبی می‌شود. سطحی‌ترین قسمت دندان میناست و در زیر آن عاج دندان قرار دارد. در زیر عاج دندان حفره پالپ قرار دارد که به کانال ختم می‌شود. پالپ بخشی خمیر شکل در داخل ریشه تاج است که رطوبت مواد اطراف را فراهم و دندان را تغذیه می‌کند. برخورد گرما و سرما به اعصاب موجود در پالپ، باعث احساس درد در فرد می‌شود.

تعداد کانال ها و ریشه‌های دندان در دهان

هر دندان تعداد کانال متفاوتی دارد و تعداد این کانال‌ها به تعداد ریشه‌ها وابسته است. در نتیجه لازم است با دندان پزشک متخصص در این زمینه برای تشخیص تعداد کانال‌ها و ریشه‌های دندان صحبت کنید. درمان دندان‌هایی که تعداد ریشه بیشتری دارند از نظر زمان و هزینه نسبت به درمان سایر دندان‌ها متفاوت است.

در جدول زیر تعداد کانال‌های دندان و ریشه آنها با توجه به موقعیت و نوع دندان آورده شده است.

موقعیت دندان	تعداد ریشه ها	تعداد کانال ها
دندان های پیش و نیش فک بالا	یک ریشه	یک کانال
دندان های کرسی یا آسیاب فک بالا	یک یا دو ریشه	دو کانال
دندان های کرسی اول بالا	سه ریشه	چهار کانال
دندان های کرسی دوم بالا	سه ریشه	سه تا چهار کانال
دندان های عقل	سه ریشه	سه کانال
دندان های پیش پایین	یک ریشه	یک تا دو کانال
دندان های آسیاب کوچک فک پایین	یک ریشه	دو تا سه کانال
دندان های آسیاب بزرگ فک پایین	دو ریشه	سه تا چهار کانال

نحوه تشخیص کانال‌های دندان 

به طور معمول در بیشتر افراد تعداد کانال‌ها و ریشه دندان همان مقدار گفته شده در جدول است، اما ممکن است در بعضی افراد این مقدار متفاوت باشد. پزشکان برای تشخیص تعداد کانال‌ها و ریشه‌های دندان از سه روش استفاده می‌کنند:

• رادیوگرافی با اشعه ایکس
• بررسی و تشخیص چشمی تعداد کانال دندان
• بررسی کانال دندان از طریق حس لامسه

علائم نیاز به درمان عصب کشی

عصب کشی زمانی ضروری است که بافت نرم داخل کانال ریشه یا پالپ آسیب ببیند. در صورت آسیب، پالپ قادر به ترمیم خود به صورت طبیعی نخواهد بود و باعث التهاب و عفونت می‌شود. عفونت ایجاد شده باعث ضعف استخوان و در نهایت شل شدن دندان می‌شود. از دلایل ایجاد عفونت و التهاب می‌توان به پوسیدگی عمیق، ترک یا شکستگی دندان و تکرار عمل‌های دندانپزشکی اشاره کرد.

چند علامتی که نشان دهنده نیاز به درمان ریشه است عبارتند از:

• درد شدید هنگام جویدن یا گاز گرفتن
• آبسه روی لثه
• دندان شکسته یا ترک خورده
• حساسیت به گرما و سرما
• متورم یا حساس شدن لثه‌ها
• پوسیدگی عمیق یا تیره شدن لثه
• عفونت و تورم اطراف دندان

علت بسته بودن کانال دندان

اگر شخصی بعد از عصب کشی همچنان درد را احساس می‌کند، این می‌تواند نشان دهنده عصب کشی نشدن تمام کانال‌ها باشد. در این حالت پزشک نمی‌تواند تمامی کانال‌های ریشه را پیدا و عصب کشی کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت عصب کشی ناقص انجام شده، در این حالت بعد از مشاهده عکس opg جدید پزشک متوجه می‌شود کانالهای دندان یا یکی از آنها به صورت کامل باز و پاکسازی نشده است که ممکن است در آینده باعث ایجاد کیست یا ضایعه‌ای شود که دندان از بین برود. یکی از دلایلی که ممکن است کانال های دندان بسته باشند کلسیفیه است که در این شرایط نیاز به عصب کشی مجدد خواهد بود.

کلسیفیه دندان چیست؟

کلسیفه اصطلاحی پزشکی است و به معنی پیشرفت بیماری دندان تا ریشه است. کانال کلسیفیه به دلیل رسوب مواد معدنی در کانال ریشه دندان ایجاد می‌شود. کلسیفه باعث بسته شدن کانال دندان شده و برای درمان به ابزار و تجهیزات خاص پزشکی نیاز دارد. در صورت کلسیفه شدن کانال دندانی شما، ممکن است تنها بخشی از کانال تخلیه شود یا در صورت حاد بودن شرایط با جراحی لثه و کانال ریشه مشکل حل شود.

علت کلسیفه و بسته بودن کانال دندان

کلسیفه شدن یا بسته شدن کانال‌ها و ریشه‌های دندان ممکن است علل متعددی داشته باشد. از موارد شایع آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوسیدگی دندان
• ضربه به دهان و دندان
• وجود ترک‌های دندانی
• انجام ترمیم و عصب کشی‌های وسیع
• درمان‌های دندانپزشکی مکرر

باز کردن کانال کلسیفیه دندان

زمانی که دندان شخص بنا به هر دلایلی دچار عفونت یا آبسه شدید شد، کانال ریشه به محل تجمع باکتری‌ها تبدیل می‌شود. باکتری ها باعث مسدود شدن کانال ریشه می‌شود و به مرور زمان پالپ دندان آسیب می‌بیند. معمولا برای درمان بسته بودن کانال دندان از روش عصب کشی استفاده می‌شود. 

طول کانال دندان

یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شکست عصب کشی می‌شود، اندازه‌گیری نادرست طول کانال و تمیز نشدن آن در فرایند عصب کشی است. اندازه‌گیری طول کانال اولین فرایندی است که برای عصب کشی باید انجام شود. برای اندازه گیری کانال دندان سه روش وجود دارد:

1. تصاویر رادیوگرافی
2. مکان یاب‌های الکترونیک اپکس
3. تکنیک کاغذ خشک

روند عصب کشی ریشه دندان

ابتدا با استفاده از بی‌حسی دندان و بافت های اطراف آن کاملا بی حس می‌شوند. بعد از بی‌حس شدن دندان پوسیدگی‌های روی دندان کاملا برداشته و دندان به طور کامل ضدعفونی می‌شود. حال پزشک با توجه به عکس‌های رادیوگرافی کانال‌های دندان را مشخص و در صورت بسته بودن کانال دندان آن را با روش های مخصوص، باز و با استفاده از ماده ای لاستیکی مانند به نام گوتاپرکا پر می‌کند. گوتاپرکا برای اطمینان از آب بندی کامل کانال‌های ریشه استفاده می‌شود. بعد از پر شدن کامل ریشه‎ها تاج دندان بازسازی شده و بعد از چند روز می‌توانید روکش یا هر ترمیم دیگری روی دندان قرار دهید.

مراقبت‌های بعد از عصب کشی

دندان‌های ترمیم شده به اندازه درمان‌های طبیعی مقاوم هستند. اما تا چند روز اول بهتر است از گاز زدن و جویدن مواد غذایی سفت خودداری کنید. مواردی از مراقبت‌های بعد از عصب کشی عبارتند از:

• خودداری از خوردن غذاهای سفت تا ۲ ساعت بعد از درمان
• مصرف آنتی بیوتیک و مسکن برای کاهش درد
• دندان هایی که درمان ریشه شده اند شکننده هستند و بهتر است روکش شوند.
• استفاده از نخ دندان و مسواک روزانه و مرتب

آیا عصب کشی دندان‌هایی که تاج مناسب ندارند امکان پذیر است؟

اصولا با انجام عصب کشی خونرسانی به تاج متوقف می‌شود و اصطلاحا دندان می‌میرد. به همین دلیل بسته به تاج باقی مانده بعد از عصب کشی، دندان روکش شده تا از شکستن و از دست دادن دندان جلوگیری شود. اگر بیمار به هر دلیلی نیاز به عصب کشی مجدد داشته باشد و دیواره دندان از بین رفته باشد احتمالا پزشک دیگر توصیه به عصب کشی مجدد نمی‌کند. در برخی مواقع امکان دارد که تاج مصنوعی ساخته شود. با ساختن تاج مصنوعی و روکش دندان تا مدتی می‌توان از دندان محافظت و آن را حفظ کرد.

 درمان بسته بودن کانال دندان و عوارض آن

درمان کانال ریشه مانند تمامی روش‌های پزشکی ممکن است دارای عوارضی باشد. گاهی اوقات ممکن است دندانپزشک از ۴ کانال ریشه تنها ۳ تای آن را پیدا کند. اگر یک کانال درمان نشود، ممکن است عفونت ادامه یابد و به استخوان برسد. همینطور پزشک باید از پرشدن درست کانال اطمینان پیدا کند تا عفونت مجدد بازنگردد.

در حین انجام درمان ریشه ممکن است ریشه دندان ترک خورده باشد، ابزارها در کانال شکسته شوند و یا حتی کانال دندان سوراخ شود. این عوامل باعث پر نشدن کامل کانال می‌شود.

فواید درمان کانال دندان

از فواید درمان ریشه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلوگیری از پخش عفونت به سایر دندان ها
• کاهش خطر آسیب به استخوان فک
• جلوگیری از کشیدن دندان

راه‌های پیشگیری از مشکلات دندان

برای جلوگیری از ایجاد عفونت، پوسیدگی و بیماری‌های لثه روش‌هایی توصیه می‌شود که عبارتند از:

• مسواک زدن قبل از خواب
• مسواک زدن حداقل روزی یکبار با استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید
• استفاده از مسواک مناسب و جایگزین کردن مسواک جدید به طور مرتب
• انجام معاینات دندانپزشکی 
• استفاده از نخ دندان 
• اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های دارای قند

جمع بندی

اگر به تازگی در دندان‌های خود درد شدیدی احساس می‌کنید، یعنی کانال ریشه شما آسیب دیده و بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید تا با عصب کشی به موقع دندان حفظ و نیازی به کشیدن آن نداشته باشید. اگر نگرانی شما درباره هزینه‌ها است می‌توانید با پزشک خود درباره پوشش بیمه دندانپزشکی یا حتی قسطی پرداخت کردن هزینه آن صحبت کنید. همچنین در صورت نگرانی بابت درد در حین انجام عصب‌کشی و بسته بودن کانال دندان، لازم است بگوییم نگران نباشید دندانپزشک شما گزینه‌های متعددی را در اختیار دارد تا مطمئن شود شما در طول انجام درمان دردی را حس نمی‌کنید و تمام کانال‌ها به خوبی باز و پر میشوند. در صورت هرگونه سوال می‌توانید با شماره های کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس تماس بگیرید و سوالات‌تان خود را بپرسید.

سوالات متداول

آیا بعد از درمان بسته بودن کانال دندان دردی احساس می‌شود؟

در چند روز اول بعد از درمان کانال ریشه ممکن است دندان شما حساس باشد و کمی درد داشته باشید مخصوصا اگر قبل از انجام درمان، دندان شما درد یا عفونت داشته باشد. شما می‌توانید با استفاده از داروهای مسکن درد خود را کاهش دهید.

چه چیزی باعث درمان مجدد ریشه درمان شده می شود؟

ضربه شدید، پوسیدگی، ترک خوردن و شکستن می‌تواند باعث عفونت جدیدی در دندان شود و دندان شما نیاز به درمان‌های اضافی و مجدد پیدا کند.

آیا تمامی دندان‌ها را می‌توان درمان ریشه کرد؟

بیشتر دندان‌ها قابل درمان هستند اما بعضی از دندان‌ها را به علت دسترس نبودن کانال‌های ریشه، شکسته شدن ریشه یا به دلایل مختلف دیگر قابل درمان نباشد.

چرا دندان‌هایی با ریشه و کانال بیشتر عصب‌کشی گران‌تری دارند؟

دشوار بودن درمان به تعداد کانال‌ها و ریشه دندان بستگی دارد. به عنوان مثال دندان‌هایی که دارای ۳ الی ۴ کانال هستند نیاز به دقت بالایی دارند اما دندان‌هایی که دارای یک کانال هستند درمان راحت‌تری دارند. هزینه درمان ریشه نسبت به کشیدن و جایگزین کردن دندان دیگر کمتر و مناسب تر است.

ایا امکان دارد ریشه دندان مجدد رشد کند؟

خیر، بافت پالپ و ریشه در طی عصب کشی کامل برداشته می‌شوند و امکان رشد مجدد ندارد. 

آیا درمان ریشه بهتر است یا کشیدن دندان؟

داشتن لبخندی سالم و طبیعی یکی از زیبایی‌های صورت هر فرد است که با درمان کانال ریشه می‌توان این زیبایی را حفظ کرد. کشیدن و جایگزینی دندان هم هزینه‌های بیشتر و هم باعث تحت تاثیر قرار دادن دیگر دندان ها می‌شود.

درمان بسته بودن کانال دندان در چند مرحله اتفاق می افتد؟

اکثر درمان‌های کانال ریشه را می‌توان در یک تا دو نوبت انجام داد. اولین نوبت پالپ و پوسیدگی‌های دندان برداشته می‌شود. در نوبت دوم کانال ریشه تمیز و ضدعفونی می‌شود. این مرحله ممکن است گاهی در دو نوبت انجام شود. هر نوبت تقریبا حدود ۹۰ دقیقه زمان لازم دارد.

آیا دندان بعد از درمان کانال سیاه می‌شود؟

بعد از درمان کانال ریشه ممکن است دندان کمی تغییر رنگ دهد یا لکه های داخلی در آن ایجاد شود. شما می‌توانید بعد از درمان دندان خود را روکش یا با بلیچینگ سفید کنید.

اگر عصب کشی انجام نشود چه اتفاقی می افتد؟

در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت و حتی زندگی فرد را تهدید کند. پس در صورت لازم بودن عصب کشی انجام آن ‌را به تعویق نیندازید.

آیا عصب کشی روش جایگزینی دارد؟

اگر دندان شما به شدت آسیب دیده یا عفونت کرده، تنها راه جایگزین عصب‌کشی، کشیدن دندان است که بعد از آن شما باید به دنبال دندان جایگزین برای خود باشید که می‌توانید از ایمپلنت یا روش‌های دیگر استفاده کنید.