برای آنکه دندانپزشکان بتوانند با دندان‌ها بهتر کار کنند روی هر کدام از آنها نام و شماره‌هایی قرار داده اند. با این سیستم دیگر نیاز نیست دندان آسیب دیده را با دست نشان دهند. فقط کافی است نام آن را بگویند. این شماره گذاری معمولا بین دندانپزشکان و دستیاران کاربرد دارد. اما اگر فرد مراجعه کننده نیز از نام‌ها و شماره‌های دندان‌های خود مطلع باشد بهتر می‌تواند از مشکلات دندانی خود با خبر شود. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس قصد داریم تا شما را با نام‌ها و شماره‌های دندان‌هایتان آشنا کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید. این شماره گذاری‌ها بین المللی است و در هر نقطه ای از جهان کارایی دارند.
رایج ترین شیوه نامگذاری دندان
بهترین و قابل فهم ترین شیوه نامگذاری دندان تقسیم فک به ۴ قسمت است. هر ربع از فک را از دندان پیش یا ثنایا شروع به شمردن می‌کنیم. دندان پیش سمت چپ فک بالا شماره ۱ و تا شماره ۸ که انتهایی ترین دندان است می‌شماریم.
ربع سمت راست فک بالا، ربع سمت چپ فک پایین و ربع سمت راست فک پایین را به همین ترتیب نامگذاری می‌کنند. (از یک تا هشت)
حال که شماره هر دندان را می‌دانید هر زمان که دندانپزشک در مورد آسیب‌های دندانی شما صحبت کرد می‌دانید که در مورد کدام دندان است.
چگونه فک را تقسیم بندی می‌کنند؟
قبل از آنکه دندان‌ها را شماره گذاری کنند فک را به ۴ قسمت تقسیم می‌کنند. فک بالا دو قسمت و فک پایین نیز دو قسمت را شامل می‌شود. در واقع فک بالا به ربع چپ و راست تقسیم می‌شود که همین روش برای فک پایین نیز به کار می‌رود. هر ربع را کوادران (Quadrant) می‌نامند.
- ربع چپ فک بالا کوادران ۱
- ربع راست فک بالا کوادران ۲
- ربع راست فک پایین کوادران ۳
- ربع چپ فک پایین کوادران ۴
اما شماره گذاری برای تقسیم بندی فک برای کودکان با بزرگسالان متفاوت است. بزرگسالان از شماره ۱ تا ۴ و کودکان از شماره ۵ تا ۸ تقسیم می‌شوند.
روش‌های مختلف شماره گذاری دندان‌ها
دندانپزشکان سراسر جهان از ۳ روش برای نامگذاری و شماره گذاری دندان‌ها استفاده می‌کنند. هر کدام از این روش‌ها در بخش‌هایی از دنیا مرسوم است. در ادامه با این ۳ روش آشنا می‌شویم.
۱- نامگذاری یونیورسال یا ناسیونال دندان (Universal)
از این روش نامگذاری بیشتر در کشور آمریکا استفاده می‌شود. دیگر فک را به ۴ قسمت تقسیم نمی کنند. شماره دندان‌های بزرگسالان از ۱ تا ۳۲ و کودکان از ۱ تا ۲۰ شمرده می‌شوند. از کوادران ۱ که در سمت راست فک بالا قرار دارد عدد شماره ۱ را می‌شمارند و به ترتیب به فک پایین می‌روند. شمارش به صورت دایره ای و پشت سر هم بوده و عدد ۳۲ در فک پایین سمت راست به اتمام می‌رسد.
دندان‌های کودکان نیز به همین صورت ۱ تا ۲۰ به همین شیوه و ترتیب از فک بالا سمت راست تا فک پایین سمت راست ادامه پیدا می‌کند. در برخی موارد به دندان‌های کودکان نام‌های حروف انگلیسی را می‌دهند. به جای عدد ۱ حرف انگلیسی A را به صورت دایره ای و ساعت گرد تا انتها نامگذاری می‌کنند. (A،B،C، ….)
۲- نامگذاری پالمر (palmer)
در این روش فک به ۴ دسته تقسیم می‌شود. دندان‌های هر ربع فک عدد ۱ تا ۸ را به خود می‌گیرند. دندان جلویی شماره ۱ را به خود می‌گیرد و تا انتهای دهان دندان شماره ۸ متعلق به دندان عقل پیش می‌رود. در این روش شماره گذاری ۴ دندان با یک شماره داریم. در واقع ۴ بار شماره ۱ تکرار می‌شود و به همین ترتیب ۴ بار شماره ۲، ۳ و … خواهیم داشت. برای آنکه این دندان‌ها با هم اشتباه گرفته نشوند از علامت (└┘ ┌┐) دندانپزشکان استفاده می‌کنند. به طور مثال اگر بخواهند دندان شماره ۷ بالا سمت چپ را بررسی کنند از علامت ┘۷ را ثبت می‌نمایند.
کوادران ۱ با علامت ┘ و به همین ترتیب و ساعت گرد تا کوادران ۴ علامت ┐ را به خود اختصاص می‌دهد. برای دندان کودکان در این روش نامگذاری از حروف الفبا برای هر کوادران استفاده می‌شود. دندان کودکان از حرف A تا E را شامل می‌شود.
نامگذاری اف دی آی (FDI)
نامگذاری (FDI) بیشتر در کشور‌های اروپایی و کانادا مورد استقبال قرار گرفته است. این روش ترکیبی، با روش قبل یعنی پالمر است. به این صورت که دو عدد در شماره گذاری و نامیدن دندان آسیب دیده استفاده می‌شود. برای نامگذاری ابتدا برای هر فک عددی در نظر می‌گیرند. عدد ۰۰ به معنی مجموع دو فک است. عدد ۰۱ تمام فک بالا و عدد ۰۲ تمام فک پایین را شامل می‌شود. در واقع در روش اف دی آی عدد اول نشان دهنده فک مورد نظر و عدد بعدی از ۱ تا ۸ در روش پالمر نشان دهنده دندان مورد نظر است. در این روش نیز هر ربع فک از عدد ۱ تا ۴ را به خود اختصاص داده و مانند روش پالمر برای کودکان از ۵ تا ۸ نشان دهنده فک مورد نظر است. به طور مثال دندان شماره ۲ فک بالا راست در روش اف دی آی، شماره ۱۲ می‌شود. آخرین دندان در فک پایین سمت راست عدد ۴۸ در نظر گرفته می‌شود.
اما اگر بخواهیم دندان کامل را در این روش نشان دهیم عدد ۰۰ بیانگر تمامی دندان‌ها در دو فک می‌شود که در واقع نیاز به دست دندان کامل دارید. اما اگر ۰۱ نوشته شود به معنی دست دندان کامل در فک بالاست.
آشنایی با انواع مختلف دندان
تا به این قسمت با انواع سیستم‌های شماره گذاری دندان آشنا شدیم. اما بهتر است نام و کارایی هر دندان را نیز بدانیم. ۷ نوع دندان وجود دارد که هر کدام برای کاری ساخته شده اند.
- شیری
- دائمی
- دندان پیش
- نیش
- آسیاب کوچک
- آسیای بزرگ
- دندان عقل
۱- دندان شیری
اولین دندان‌هایی که در دهان هر انسان رویش می‌کند شیری نامیده می‌شود. این دندان‌ها در مجموع ۲۰ عدد هستند که ۱۰ عدد در فک بالا و ۱۰ عدد در فک پایین قرار گرفته اند. زمان شکل گیری دندان‌ها از دوران جنینی است اما در سن ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند و اغلب تا سن ۳ سالگی تمام آنها کاملا بیرون می‌آیند.
دندان‌های شیری اهمیت بسیار زیادی دارند و باید به صورت تخصصی توسط متخصصان دندانپزشکی کودکان مورد بررسی قرار بگیرند. بهتر است بدانید، به دلیل اهمیت بالای این دندان‌ها برای رسیدگی به آنها شاخه ای تخصصی در دندانپزشکی تعلق گرفته است. تا زمان نوجوانی بهتر است به سراغ دندانپزشک کودکان بروید. زیرا این افراد تخصص کامل در این زمینه دندانپزشکی را دارند.
در حدود ۶ سالگی دندان‌های آسیاب دائمی رشد خود را آغاز می‌کنند. اینها اولین دندان‌های دائمی کودکان هستند. بهتر است بدانید در زمان رویش دندان‌های آسیاب هیچ دندانی لق نمی شود و نمی افتد. فقط این دندان‌ها به سایر دندان‌های کودکان اضافه می‌شود. کم کم دندان‌های شیری لق شده و جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند.
۲- دندان دائمی
پس از دوران نوجوانی تقریبا تمام دندان‌ها از شیری به دائمی تبدیل شده است. آخرین دندان‌های فرد در اوایل جوانی و حدود سن ۲۰ سالگی به نام دندان عقل رویش می‌کند و ۳۲ دندان دائمی شکل می‌گیرد. در ادامه به بررسی هر کدام از دندان‌های دائمی می‌پردازیم.
- دندان پیش
۴ دندان در وسط دهان و در دو فک بالا و پایین قرار دارد که جلویی ترین دندان است. به این دندان‌ها پیش گفته می‌شود. ۴ عدد در فک بالا و ۴ عدد در فک پایین قرار گرفته اند. شکل این دندان‌ها صاف بوده و به کمک آنها می‌توانید مواد خوراکی را بریده یا خورد کنید.
- نیش
دو دندان نیش در فک بالا و دو دندان نیش در فک پایین وجود دارد. نوک تیز این دندان‌ها وظیفه پاره کردن غذا و سوراخ کردن آنها بر عهده دارند.
- آسیاب کوچک
دو دندان کوچک که در هر ربع فک در کنار دندان‌های نیش قرار گرفته اند به دندان آسیاب کوچک معروف هستند. از این دندان‌ها در هر ربع دهان ۲ عدد وجود دارد. در مجموع تعداد ۸ دندان آسیاب کوچک در دهان هر انسان قرار دارد.
آسیای بزرگ
۳ دندان آسیاب بزرگ در هر ربع فک وجود دارد. در مجموع ۱۲ دندان که شامل آسیاب اول، دوم و سوم است در هر دو فک، در دهان هر انسان رویش می‌کند. از این ۱۲ دندان ۴ تای آنها دندان عقل است که در اوایل سنین جوانی کامل می‌شوند. اما توجه داشته باشید که در برخی از افراد این دندان‌ها رویش پیدا نکرده و نهفته باقی می‌مانند.
- دندان عقل
در سنین نوجوانی و اوایل جوانی در حدود سن ۱۶ تا ۲۵ سالگی دندان عقل یا آسیاب سوم رویش پیدا می‌کنند. به دلیل آنکه در قسمت انتهایی دهان هستند معمولا در جویدن غذا نقش مهمی ندارند. دندان عقل در انسان‌های اولیه به دلیل نوع تغذیه ای که داشته اند کاربرد داشته اما امروزه با تغییر سبک زندگی و خورد و خوراک دیگر کارایی اصلی خود را ندارد. به همین دلیل فک‌ها کوچک تر شده و جای کافی برای رویش این دندان وجود ندارد. پس بود و نبود آن فرقی نمی کند. این دندان‌ها در زمان رویش می‌توانند به سایر دندان‌ها و فک آسیب وارد کنند و محل قرار گیری سایر دندان‌ها را به هم بریزند. اگر درد در انتهای دهان خود دارید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت آسیب به سایر دندان‌ها، دندان عقل را جراحی کرده و بیرون بیاورند.
جمع بندی
برای آنکه دندان‌هایی سالم داشته باشید در وهله اول باید دندان‌های خود را هر روز مسواک زده و نخ دندان بکشید. سلامت کلی دهان به این عامل بستگی دارد. از سوی دیگر مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ یکی از مهمترین عوامل پیشگیری یا درمان زود هنگام آسیب‌های دندانی است.
کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با بهره مندی از به روز ترین وسایل و تجهیزات روز دنیا در کنار دندانپزشکان مجرب آماده خدمت رسانی به مراجعان عزیز است. زمان را از دست ندهید و همین حالا با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید. تمامی کار‌های مربوط به زیبایی و سلامت دهان و دندان مانند جراحی دندان عقل، ترمیم پوسیدگی‌ها، اصلاح طرح لبخند و دندانپزشکی کودکان در این کلینیک توسط دندانپزشکان متخصص انجام می‌شود.
سوالات متداول
۳ سیستم اصلی علامت گذاری دندان کدامند؟
- سیستم شماره گذاری جهانی(universal)
- سیستم شماره گذاری فدراسیون بین المللی (FDI)
- سیستم شماره گذاری و علامت گذاری پالمر(palmer)
دو سیستم اصلی شماره گذاری دندان که بیشتر از آن استفاده می‌شود چیست؟
دو سیستم اصلی از سیستم‌های شماره گذاری دندان، سیستم جهانی و سیستم علامت گذاری پالمر هستند.
FDA از چه سیستم شماره گذاری دندان استفاده می‌کند؟
سیستم شماره گذاری دندانی FDI برای دندان‌های بزرگسالان در FDA استفاده می‌شود. دندان‌های بالغ از ۱ تا ۸ شماره گذاری می‌شوند و از دندان ثنایای مرکزی، نیش، پرمولر تا دندان مولر سوم را شامل می‌شود.
۱۰ نوع دندان کدامند؟
هشت دندان ثنایا: چهار دندان در فک بالا و چهار دندان در فک پایین. چهار نیش: دو نیش در فک بالا و دو نیش در فک پایین. هشت پرمولر: چهار پرمولر در فک بالا و چهار پرمولر در فک پایین. دوازده مولر: شش دندان آسیاب در فک بالا و شش دندان در فک پایین.
۴ نوع دندان دائمی کدامند؟
- ثنایا
- دندان نیش
- پرمولرها
- مولرها
