دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ

دهان نقش حیاتی در حفظ سلامت بدن دارد و دریچه‌ای برای خوردن غذا به حساب می‌آید. هر عضو در دهان نقش مهمی در مصرف غذا و کمک به هضم آسان آن ایفا می‌کند. دندان‌ها یکی از اندام‌های مهم در دهان هستند و به طور کلی به دندان‌های ثنایا، نیش، پرمولر و دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ طبقه‌بندی می‌شوند. دندان‌های ثنایا و نیش به بریدن و پاره شدن غذا به قطعات کوچکتر کمک می‌کنند. پرمولرها و مولرها نقش حیاتی در فرآیند آسیاب کردن و جویدن دارند. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به بررسی جامع و دقیق دندان مولر یا دندان آسیاب سوم خواهیم پرداخت.

تعریف دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ

دندان‌های مولر بزرگترین مجموعه دندان دائمی هستند که تاج‌های پهن آن‌ها برای آسیاب کردن و له کردن غذا مناسب است. دوازده دندان مولر در دهان وجود دارد یعنی شش عدد در انتهایی‌ترین بخش قوس‌های فک بالا و پایین. تاج هر کدام از آن‌ها تقریبا مکعبی شکل است. روی سطوح باکال آن محدب و روی سطوح تماس آن صاف است. چهار یا پنج کاسپ که توسط یک فرورفتگی از یکدیگر جدا شده‌اند، شکل ظاهری این دندان‌ها را تشکیل می‌دهند. دندان‌های مولر یا آسیاب بزرگ به دو بخش تقسیم می‌شوند:

دندان‌ های مولر فوقانی

این دندان‌ها اندازه‌های متفاوتی دارند، به طوری‌که اولی بزرگترین و سومی کوچکترین مولر فوقانی به حساب می‌آید. تاج اولین مولر معمولا دارای چهار کاسپ است و دومین و سومین مولر ممکن است ۳ یا ۴ کاسپ داشته باشند. هر مولر فوقانی دارای سه ریشه است و از این سه ریشه، دوتای آن باکال و تقریبا موازی با یکدیگر هستند. سومی پالاتال است و در حالی که به سمت داخل می‌رود از بقیه جدا می‌شود. ریشه‌های دندان آسیاب سوم یا دندان عقل کم و بیش به هم جوش خورده‌اند.

دندان‌ های مولر پایینی

دندان‌های آسیاب پایینی بزرگتر از دندان‌های بالا هستند. روی تاج اولین دندان مولر پاین معمولا پنج کاسپ وجود دارد. در مورد دندان‌های مولر دوم و سوم در فک پایینی، این تعداد می‌تواند به چهار کاسپ تقلیل یابد. هر مولر پایینی دارای دو ریشه است، یک ریشه قدامی که تقریبا عمودی است و یک ریشه خلفی که به صورت مایل به سمت عقب هدایت می‌شود. دو ریشه دندان آسیاب سوم پایین یا دندان عقل کم و بیش به هم متصل هستند. هر دو ریشه این دندان به صورت طولی و شیاردار هستند که نشان دهنده تمایل آن‌ها به تقسیم شدن بوده است.

درد دندان مولر یا آسیاب بزرگ

اگرچه دندان مولر یا آسیاب بزرگ جنس سختی دارد، اما به این معنی نیست که مستعد آسیب و خرابی نیست. در واقع، از آنجایی‌که این دندان‌ها اغلب برای جویدن استفاده می‌شوند، مشکلات ممکن است بیشتر از آنچه فکر ‌کنید رخ دهد. بسیاری از افراد حساسیت دندان را با درد در هنگام خوردن یا نوشیدن غذاهای سرد و گرم مرتبط می‌دانند. در حالی‌که احتمال دارد موضوع بیش از یک حساسیت ساده باشد و مینای دندان دچار فرسودگی بوده یا ریشه‌های دندان آسیب دیده باشند. 

از دیگر عواملی که باعث ناراحتی دندان مولر یا آسیاب بزرگ کی‌شود می‌توان به پرکردگی‌های خیلی قدیمی، بیمار‌های لثه، دندان قروچه، عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان و عفونت‌های باکتریایی اشاره کرد.

اگر این مشکلات را در دندان‌های مولر یا آسیاب بزرگ خود تجربه می‌کنید، هشداری هستند که به شما اطلاع می‌دهند عاملی باعث بروز این مشکلات شده است. البته علائم دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند نشان دهنده آسیب دیدگی دندان مولر باشند. نکته مهم این است که هرکدام از این آسیب‌دیدگی‌ها بسته به جایی‌که قرار دارند، می‌توانند بر روی دندان‌های اطراف نیز تاثیر بگذارند. 

برخی از علائم اولیه درد دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ 

• درد فک
• سردرد یا فشار سر
• حساسیت در جویدن
• خونریزی و حساسیت
• تب
• مفصل فک سفت شده باشد
• درد شدید هنگام جویدن
• افزایش حساسیت به گرما یا سرما
• درد در شب بدتر می‌شود

مشکلات رایج در دندان آسیاب بزرگ

از آنجایی‌که درد فک بالا و پایین طبیعی نیست، مهم است که آن را به عنوان یک علامت هشدار دهنده بسیار مهم در نظر بگیرید. زیرا درد فک بالا یا پایین ناشی از مسائل بزرگتری مانند وجود حفره، پوسیدگی دندان، بیماری لثه یا عفونت دندان است. در ادامه در مورد این مسائل رایج بیشتر صحبت می‌کنیم.

حفره ها

تنها مقدار محدودی مینا روی هر دندان وجود دارد. حفره‌های دندانی به علت وجود اسید ناشی از باکتری‌هایی است که روی دندان شما زندگی می‌کنند و به آرامی و به مرور زمان باعث بوجود آمدن سوراخ در مینای دندان می‌شوند. بوجود آمدن این حفره‌ها معمولا ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. عدم استفاده منظم از نخ دندان، مسواک زدن و سایر موارد بهداشتی می‌تواند بر روز این حفره‌ها تاثیر زیادی بگذارد. از آنجایی‌که دندان‌های مولر در انتهایی‌ترین نقطه دهان قرار دارند، تمیز کردن آنها دشوارتر از سایر دندان‌ها است و همین امر می‌تواند آن‌ها تبدیل به مکان مناسبی برای ایجاد حفره کند.

حفره‌های زیاد بر روی یک دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ می‌توانند باعث بروز درد شدید هنگام جویدن شوند. همین‌طور باکتری‌ها می‌توانند به این حفره‌ها نفوذ کرده و دندان را عفونی کنند. اگرچه برخی از درمان‌های خانگی ممکن است تا حدی کمک‌کننده باشند، باما هتر است برای جلوگیری از آسیب دائمی به دندان‌های مولر و دهان خود هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه نمایید.

پریودنتیت

پریودنتیت همان التهاب لثه است که بیشتر به نام بیماری لثه شناخته می‌شود. التهاب لثه هم نشان‌دهنده مراحل اولیه عفونت دندان است. التهاب لثه می‌تواند جویدن را دردناک کند. همچنین لثه‌ها را کوچک کرده و در موارد شدیدتر، لثه‌ها را تا حد زیادی دچار ساییدگی می‌کند. ساییده شدن و تحلیل لثه باعث شل شدن و افتادن دندان‌ها می‌شود و درمان دندان‌ها و پروتزهای جایگزین را نیز با مشکل مواجه می‌کند.

آیا می‌دانستید دهان شما چقدر با سلامت کلی قلب شما مرتبط است؟ دندان‌های آسیب‌دیده و عفونی می‌تواند خطر عفونت باکتریایی را در جریان خون افزایش دهد. این امر می‌تواند بر دریچه‌های قلب تأثیر بگذارد. از آنجایی‌که پریودنتیت یک بیماری لثه است، درصد بالایی از احتمال ابتلا به بیماری قلبی را به همراه است.

عفونت

انواع دیگری از عفونت‌ها وجود دارند که می‌توانند باعث درد دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ شوند. ممکن است عفونت فقط از یک دندان شروع شود، اما در صورت عدم درمان بموقع، می‌توانند به دندان‌های مجاور و حتی راه‌های تنفسی نیز سرایت کند. عفونت سینوسی یا سینوزیت حاد باکتریایی مثال خوبی از این موضوع است. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد و تورم بیش از حد در ناحیه فک و گونه شوند.

یکی دیگر از علائم رایج عفونت پیشرفته، آبسه دندان است. آبسه‌ها حفره‌هایی پر از چرک هستند که می‌توانند باعث درد شدید دندان شوند. بهترین راه برای درمان عفونت دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ کشیدن آن یا روت کانال است.

حساسیت به سرما و گرما

وقتی صحبت از حساسیت به گرما و سرما در دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ می‌شود، این موضوع می‌تواند نشان دهنده پوسیدگی دندان یا شکستگی آن باشد. این دو حالت از رایج‌ترین مشکلات دندانی هستند، به خصوص اگر در شب دندان قروچه کنید احتمال بروز آن‌ها افزایش می‌یابد. برای درک کامل‌تر از آنچه باعث این درد می‌شود، بهتر است فورا به دندانپزشک خود مراجعه نمایید.

دندان عقل یا دندان مولر سوم

دندان عقل یا دندان مولر سوم، آخرین دندان بزرگ است که در دهان رشد می‌کند. این دندان از طریق قسمت پشتی دهان شما، برای خارج شدن فشار می‌آورد تا مجموعه دندان‌ها را کامل کنند. نقطه ضعف این دندان‌های آسیاب بزرگ این است که می‌توانند هنگام بیرون آمدن از لثه مشکلات متعددی برای سایر دندان‌ها ایجاد کنند، از جمله مشکلاتی‌که رشد دندان عقل یا مولر سوم می‌تواند بوجود آورد عبارتند از:

• دندان عقل نهفته: در برخی موارد، رویش جزئی دندان نهفته عقل ممکن است منجر به درد شدید و حتی آسیب به دندان‌های مجاور شود، باید توسط دندانپزشک برداشته شوند.
• درد فک
• گوش درد
• عفونت‌های باکتریایی (اگر درمان نشده باشد)

در هر صورت جراحی دندان عقل، خواص عملکردی فک شما را مختل نمی‌کند، زیرا در مقایسه با سایر مجموعه دندان‌های مولر یا آسیاب بزرگ کمترین سهم را در جویدن غذا دارد.

دندان عقل یک دندان مولر است، چرا کشیده شود؟

با این‌که دندان‌های مولر یا آسیاب بزرگ نقش مهمی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند، اکثر افراد دندان مولر سوم یا همان دندان عقل را جراحی می‌کنند. در واقع با حذف این دندان‌ها، هیچ عملکردی دچار اختلال نمی‌شود یا از نظر ظاهری دچار تغییری نخواهید شد. 

به بیان دیگر، بیشتر مردم فضای کافی در دهان خود برای دندان مولر سوم یا دندان عقل ندارند. این دندان‌های آسیاب بزرگ می‌توانند با زوایای عجیبی رشد کنند و به طور دردناکی به دندان‌های مجاور فشار وارد نمایند. گاهی اوقات ممکن است این دندان‌ها نهفته باشند یا در فک گیر کنند. این اتفاق به طور چشمگیری خطر عفونت و پوسیدگی را افزایش می‌دهد. به طور معمول، دندانپزشک شما جراحی دندان عقل را در سنین ۱۸ سالگی تا اوایل دهه ۲۰ برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی توصیه می‌کند.

درمان دندان مولار یا دندان آسیاب بزرگ

هنگامی که مشکلات دندانی ایجاد می‌شوند، ممکن است نگران این موضوع باشید که چه نوع درمانی به شما کمک خواهد کرد. چندین راهکار مختلف وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید که به طور موقت درد دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ خود را تسکین دهید. با این حال، باید در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید، مخصوصا برای موارد اورژانسی مانند ترک‌خوردگی دندان.

چند راه برای تسکین موقت درد دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ در خانه 

آب گرم: بهتر است محیط دهان با چندین مرتبه با آب گرم شستشو دهید. استفاده از کمپرس آب گرم نیز به تسکین درد کمک می‌کند.

غذای نرم: از جویدن خوراکی‌‌های سفت و شکستن تنقلات اکیدا خودداری کنید. سعی کنید غذاهایی که نیاز کمتری به جویدن دارند میل نمایید.

کمپرس سرد: کمپرس سرد یا گذاشتن یخ در بعضی موارد نیز می‌تواند به تسکیل التهاب، ورم و درد دندان شما کمک کند.

مسکن: مصرف مسکن‌های بدون نسخه ، البته با رعایت شیوه مصرف، مانعی ندارد. 

هنگامی‌که دندان درد خود را بطور موقت درمان کردید، بهتر است سریعا به دندانپزشک مراجعه نموده و پس از آن تغییراتی در روتین بهداشت دهان و دندان خود اعمال نمایید. داشتن بهداشت خوب دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه فیزیکی دندان‌ها، می‌تواند به پیشگیری از بسیاری از این مسائل کمک کند.

جمع بندی

دندان‌های مولر یا آسیاب بزرگ شما به اندازه سایر دندان‌های‌تان مهم هستند. باید همواره اطمینان حاصل کنید که بهداشت دهان و دندان را رعایت کرده‌اید تا بتوانید از دندان‌های مولر خود محافظت نمایید. بهتر است دو بار در سال به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا تمام دندان‌های خود را درخشان، سالم و محکم نگه دارید. بهترین راهکار پیشنهادی تماس با کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس است تا در اولین زمان ممکن نوبت معاینه و ویزیت با مجرب‌ترین دندان‌پزشکان مرکز را دریافت نمایید.

سوالات متداول

درد دندان مولر چگونه است؟ 

درد دندان مولر می‌تواند تیز و نقطه‌ای یا گسترده باشد. در بعضی مواقع درد این دندان در تمام ناحیه فک یا دهان حس می‌شود.

ماندگاری دندان مولر یا دندان آسیاب بزرگ چقدر است؟

نه تنها دندان‌های مولار، بلکه تمای دندان‌ها با بهداشت صحیح دهان و دندان و معاینه مکرر، می‌توانند تا پایان عمر همراه ما باشند.

چرا برخی از افراد دندان عقل ندارند؟ 

دندان عقل در تکامل بشری، مورد استفاده خود را از دست داده است و احتمال اینکه بعضی افراد تا آخر عمر دندان عقل درنیاورند زیاد است که یک امر طبیعی به حساب می‌آید.

سرعت رشد دندان مولر دائمی چقدر است؟

پس از افتادن دندان شیری، تقریبا شش ماه طول می‌کشد تا دندان مولر یا آسیاب بزرگ دائمی در جای خود رشد کند.