همه چیز درباره‌‌ دندان‌پزشکی کودکان

دندان‌پزشکی کودکان یکی از شاخه‌های رشته‌‌ دندان‌پزشکی است که به صورت تخصصی به درمان و پیشگیری از مشکلات دهان و دندان کودکان از بدو تولد تا نوجوانی‌‌ می‌پردازد. کودکان با توجه به حساسیت‌هایی که دارند به مراقبت بیشتری نیاز دارند، ازاین‌رو باید حتما توسط یک‌ دندان‌پزشک متخصص مورد معاینه و ویزیت قرار بگیرند.  برخی از خانواده‌ها با این تصور که دندان‌های فرزندانشان شیری است و دائمی نیست، به درمان و‌ دندان‌پزشک نیازی ندارند، درصورتی‌که درمان و پیشگیری نقش مهمی در سلامت و آینده فرزندان دارد و نباید از آن غافل شد. اگر‌ ‌می‌خواهید در مورد‌‌ دندان‌پزشکی کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید پیشنهاد‌‌ می‌کنیم تا پایان این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شانه روزی زاگرس با ما همراه باشید.

منظور از‌‌ دندان‌پزشکی کودکان چیست؟

دندان‌پزشکی کودکان یا اطفال از شاخه‌های تخصصی‌‌ دندان‌پزشکی است. کودکان به دلیل شرایط سنی و حساسیت‌های خاصی که دارند معمولا از انجام کارهای‌‌ دندان‌پزشکی هراس دارند و با رفتن به کلینیک‌های ‌‌ دندان‌پزشکی مخالفت ‌‌می‌کنند. اما نیاز است که دندان‌های کودکان از همان اوایل کودکی بررسی شود.‌ 

دندان‌پزشک متخصص کودکان ‌‌می‌تواند با بررسی دقیق دندان‌های  کودکان از همان سنین پایین، سلامتی دهان و دندان او را تضمین کند و یا در صورت وجود مشکل هر چه سریع‌تر پروسه درمان را آغاز نماید. لازم به ذکر است که‌ دندان‌پزشکان فعال در حوزه کودکان کاملا با‌ دندان‌پزشکان معمولی متفاوت هستند و دوره‌های  تحصیلی مختلفی را به صورت آکادمیک سپری کرده‌اند و از دانش و مهارت کافی برخورداراند.

همزمان با رویش اولین دندان شیری کودک تا آخرین دندان شیری‌اش که همان بازه زمانی سنین ۶ ماهگی الی ۱۲ سالگی‌ ‌می‌شود، نیاز است که والدین کودک هر ۶ ماه یکبار او را نزد‌ دندان‌پزشک متخصص ببرند تا معاینه شود. از همان سنین پایین مشکلات مختلفی مانند پوسیدگی دندان، دندان‌های کودکان را تهدید ‌‌می‌کند. آسیب دیدن یا از دست رفتن دندان کودک ‌‌می‌تواند تاثیرات مخربی بر روان او داشته باشد. در نتیجه با مراجعه به‌ دندان‌پزشک کودک و رعایت توصیه‌های وی ‌‌می‌توان همواره سلامت دهان و دندان کودک را تضمین نمود. 

چه خدماتی توسط‌ دندان‌پزشک کودکان ارائه ‌‌می‌شود؟

دندان‌پزشکی کودکان تمامی خدماتی را که کودکان در سنین کودکی به آن نیاز دارند را ارائه ‌‌می‌دهد. از جمله این خدمات ‌‌می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• فلورایدتراپی کودکان

فلوراید تراپی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که نیاز است در سنین کودکی جهت کمک به سلامت دندان کودکان انجام داد. زیرا دندان‌های شیری خیلی سریع خراب شده و دچار پوسیدگی‌‌ می‌شود. در فلوراید تراپی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک،‌ دندان‌پزشک از ژل‌های طعم‌دار خاصی استفاده ‌‌می‌کند و موجب مقاوم سازی دندان‌ها‌‌ می‌شود. در واقع فلوراید به عنوان یک ماده معدنی نقش مهمی در استحکام دندان‌ها دارد و‌ ‌می‌تواند در سلامت دندان‌های کودکان بسیار موثر باشد.

• ترمیم دندان

دندان‌های شیری با توجه به ساختاری که دارند خیلی سریع دچار پوسیدگی ‌‌می‌شوند. علاوه بر این علاقه کودکان به مواد قندی مثل شکلات و استفاده بیش از حد از این مواد موجب دو برابر شدن سرعت پوسیدگی دندان‌ها‌‌ می‌شود. ازاین‌رو بهتر است که جهت پیشگیری از پوسیدگی‌های عمیق، ایجاد عفونت در آبسه و دندان که موجب‌ ‌می‌شود دندان کودک به کشیدن نیاز پیدا کند. در نتیجه توصیه ‌‌می‌شود که هر چه سریع‌تر برای ترمیم دندان‌های آسیب دیده کودکان خود اقدام کنید.  

• فیشور سیلانت

اگر دندان‌های  شیری کودک بالغ بر ۷۰ درصد دچار پوسیدگی شده باشد،‌ دندان‌پزشک کودک از یک مواد رزینی بی‌رنگ استفاده ‌‌می‌کنند و به این ترتیب با پوشاندن سطح دندان از پوسیدگی عمیق آن جلوگیری‌ ‌می‌کند.

قطعا تا به حال با کودکان بسیاری مواجه شده‌اید که دارای دندان‌های نامنظمی هستند. لازم است که اشاره کنیم اگر دندان‌های شیری کودک زودتر از موعد خود از بین بروند و یا کشیده شوند در دهان فضاهای خالی ایجاد‌‌ می‌شود که موجب نامنظم روییدن سایر دندان‌ها خواهد شد.‌‌ دندان‌پزشکی کودکان برای چنین کودکانی برای جلوگیری از این اتفاق از فضا نگهدار استفاده‌ ‌می‌کند و موجب‌ ‌می‌شود که دندان‌های کودکان به صورت طبیعی و منظم رشد کنند. 

• روکش دندان شیری

در مواردی که دندان کودک پوسیدگی گسترده‌ای داشته باشد،‌ دندان‌پزشک کودکان یک روکش فلزی را روی سطح دندان‌‌ می‌چسباند و به این ترتیب مانع از شکسته شدن دندان‌ ‌می‌شود. لازم به ذکر است که همزمان با افتادن دندان شیری آن روکش هم‌ ‌می‌افتد.

• کشیدن، عصب کشی و پر کردن دندان کودک

کشیدن دندان شیری از دیگر خدماتی است که توسط این‌ دندان‌پزشکان متخصص ارائه ‌‌می‌شود. گاهی اوقات دندان کودک به پر کردن یا عصب کشی نیاز دارد که‌ دندان‌پزشک اطفال این اقدامات را به بهترین شکل ممکن انجام‌ ‌می‌دهد. 

• ارتودنسی کودکان

گاهی اوقات دندان‌های شیری کودکان نیز نیاز به ارتودنسی پیدا‌ ‌می‌کند و باید حتما به‌ دندان‌پزشک کودکان مراجعه شود تا فرایند ارتودنسی را انجام دهد.

چرا مراقبت از دندان‌های کودک در سنین پایین حائز اهمیت است؟

سالم بودن و رویش صحیح دندان‌های  شیری نقش مهمی در جوانه زدن دندان‌های دائمی دارد. ازاین‌رو نیاز است که از همان بدو کودکی به دندان‌های کودک خود بیشتر توجه کنیم تا در آینده کمتر با مشکلاتی مانند کج و نامرتب بودن دندان آن‌ها و یا پوسیدگی آن‌ها مواجه شویم. همانطور که اطلاع دارید هزینه‌های‌ دندان‌پزشکی خیلی سنگین است اما با پیشگیری به موقع ‌‌می‌توان از پرداخت این هزینه‌های بالا جلوگیری نمود و کودکان نیز درد و آزار کمتری را متحمل‌ ‌می‌شوند.

چرا‌ دندان‌پزشک اطفال باید آرامش خاطر در کودکان ایجاد کند؟

رفتار‌ دندان‌پزشک متخصص کودک بسیار حائز اهمیت است و باید سعی کند به نحوی با کودک تعامل داشته باشد که موجب امنیت خاطر او گردد. به عبارتی باید برخوردی گرم و صمیمی داشته باشد تا از میزان اضطراب و تشویش کودک کاسته شود. علاوه بر این نحوه برخورد سایر پرسنل کلینیک نیز اهمیت دارد، به‌طوری‌که کودک از همان بدو ورود باید احساس آرامش خاصی داشته باشد. 

یک‌ دندان‌پزشک کودکان مجرب وقت کافی به معاینه، درمان و ارائه مشاوره‌های لازم به بیمار خود اختصاص ‌‌می‌دهد تا بتواند به خوبی با او ارتباط برقرار کند. گاهی اوقات برخی از کودکان در نخستین مراجعه خود به‌‌ دندان‌پزشکی به خاطر ترس و استرسی که دارند دارای رفتارهای پرخاشگرانه‌ای هستند و گریه‌ ‌می‌کنند. اما مسئله‌ای که اهمیت دارد این است که‌ دندان‌پزشک بتواند با یک رفتار مناسب آرامش را به کودک باز گرداند. به همین دلیل‌ دندان‌پزشکان اطفال در مورد برخورد و تعامل با کودکان آموزش‌های مختلفی را ‌‌می‌بینند.

محیط کلینیک‌‌ دندان‌پزشکی کودکان باید چه شرایطی داشته باشد؟

اولین بار که کودک‌ ‌می‌خواهد برای انجام معاینات لازم به مطب‌‌ دندان‌پزشکی مراجعه کند بسیار حائز اهمیت است. در واقع فضایی که کودک وارد آن ‌‌می‌شود نباید موجب ایجاد ترس و تشویق در او گردد. ازاین‌رو نیاز است که محیط کلینیک‌‌ دندان‌پزشکی کودکان متناسب با روحیات آن‌ها طراحی شده باشد. به عنوان مثال در تزئین دکوراسیون داخلی آن از رنگ‌های  شاد استفاده شده باشد و به نحوی باشد که مورد توجه کودکان قرار گیرد. بهتر است که در این محیط امکانات بازی و سرگرمی نیز برای کودک فراهم گردد. در واقع باید شرایطی بر کلینیک حکم فرما باشد که کودک مشتاقانه منتظر جلسات بعدی درمان خود و حضور در کلینیک باشد.

از دیگر مواردی که در کلینیک‌‌ دندان‌پزشکی باید به آن توجه نمود نورپردازی مناسب است. زیرا کم بودن نور موجب ایجاد دلهره در کودک و زیاد بودن آن موجب افزایش اضطرابش خواهد شد. رنگ‌هایی که در فضای کلینیک استفاده ‌‌می‌شوند نیز ‌‌می‌توانند به نوبه خود کودک را تحت تاثیر قرار دهند. بهتر است که از رنگ‌هایی مثل سبز، آبی و زرد که احساس آرامش بیشتری را در فرد ایجاد ‌‌می‌کنند استفاده شود و از رنگ‌های تند و قرمز به دلیل ایجاد احساس ترس و خطر اصلا  گزینه مناسبی برای کلینیک‌‌ دندان‌پزشکی کودکان نیستند. 

همچنین وجود تصاویر شخصیت‌های محبوب کارتونی نقاشی به روی دیوارها نیز‌‌ می‌تواند ایده خوبی باشد. در واقع کودکان به دلیل شناخت و آشنایی که با این شخصیت‌ها دارند احساس راحتی بیشتری خواهند داشت. با وجود چنین شرایطی کودک احساس آرامش و امنیت بیشتری خواهد داشت و‌ دندان‌پزشک معاینات لازم و عمل‌های جراحی را ‌‌می‌تواند راحت‌تر انجام دهد.

نقش و اهمیت خانواده در آمادگی کودک برای نخستین معاینه‌‌ دندان‌پزشکی

والدین باید سعی کنند برای درمان کودک خود بهترین‌ دندان‌پزشک اطفال را انتخاب نمایند. فردی که به کار خود علاقمند باشد و بتواند با رفتارهای غیر قابل انتظار کودکان به خوبی و صبورانه برخورد کند. بنابراین انتخاب و پیدا کردن یک کلینیک‌‌ دندان‌پزشکی که بر اساس استانداردهای لازم طراحی و ایجاد شده باشد و محیطی مناسب برای کودکان داشته باشد اولین اقدامی است که والدین باید انجام دهند. 

گام بعدی آماده سازی کودک توسط والدین پیش از مراجعه به کلینیک است. در واقع آن‌ها باید دید مثبتی را در فرزند خود برای مراجعه به کلینیک ایجاد کنند. والدین نباید هنگام صحبت کردن در مورد کلینیک از کلماتی که دارای بار منفی هستند و موجب ایجاد ترس در کودک‌ ‌می‌شوند استفاده کنند. همچنین نباید خاطرات تلخی که خود از مراجعه به‌‌ دندان‌پزشکی دارند را مرور کنند و بیان نمایند. با ایجاد یک ذهنیت مناسب در مورد‌‌ دندان‌پزشکی ‌‌می‌توان تا حدودی کودک را برای حضور در این مکان آماده ساخت. همچنین سعی کنید نکات زیر را رعایت نمایید.

• پیش از مراجعه به کلینیک مطمئن شوید که فرزندتان به اندازه کافی استراحت داشته است، زیرا نباید حین انجام اعمال‌‌ دندان‌پزشکی احساس خستگی داشته باشد. هرگز برای راضی کردن کودک خود برای مراجعه به کلینیک‌‌ دندان‌پزشکی رشوه ندهید. البته بهتر است که به عنوان جایزه هدیه‌ای برای او تهیه کنید. 
• توجه داشته باشید که اگر کودکتان به بیماری خاصی مانند بیماری قلبی، آسم، صرع، عقب ماندگی ذهنی و دیابت مبتلا است حتما آن را به‌ دندان‌پزشک اطلاع دهید. زیرا ممکن است در پروسه درمانی کودک اختلالی به وجود آید.‌ دندان‌پزشک و دستیاران مطب با اطلاع از این موضوع‌‌ می‌توانند آمادگی‌های لازم را از پیش برای مقابله با شرایط پیدا کنند. علاوه بر این نیاز است که به‌ دندان‌پزشک کودک خود اطلاع دهید که فرزندانتان از چه داروهایی در طول روز استفاده ‌‌می‌کند. 

بهترین سن جهت مراجعه کودک به‌ دندان‌پزشک

سن فرزند در مراجعه به‌‌ دندان‌پزشکی بسیار حائز اهمیت است. همانطور که ‌‌می‌دانید دندان‌های شیری معمولا از ۴ الی ۱۸ ماهگی ‌‌می‌رویند تا ۲ الی ۳ سالگی سری بیست تایی دندان‌ها کامل‌‌ می‌شود. از نخستین روزی که اولین دندان کودک‌‌ می‌روید والدین موظف هستند که از دندان‌های کودک خود در برابر پوسیدگی محافظت کنند. در همین راستا نیاز است که دندان‌های  کودک مرتب شسته شوند و با دندانپزشک کودکان در ارتباط باشند. 

دندان‌های شیری دندان‌های دائمی محسوب نمی‌شوند و پس از ۶ سالگی شروع به لق شدن و افتادن ‌‌می‌کنند. اما این دندان‌ها نیز همانند دندان‌های دائمی از اهمیت بالایی برخوردار هستند و در رویش صحیح دندان‌های  دائمی موثراند. درصورتی‌که مراجعه به‌ دندان‌پزشک اطفال به طور مرتب انجام نشود ممکن است که در شیارها و فواصل دندانی پلاک تشکیل شود. همچنین عدم رسیدگی به موقع به مشکلات دندان نیز موجب عفونت و التهاب لثه خواهد شد و‌‌ می‌تواند نتایج جبران‌ناپذیری را برای فرد به دنبال داشته باشد. 

تفاوت‌های‌ دندان‌پزشک عمومی با‌ دندان‌پزشک کودکان

به‌طورکلی به‌ دندان‌پزشک عمومی،‌ دندان‌پزشک خانواده نیز ‌‌می‌گویند. این‌ دندان‌پزشکان تخصص خاصی ندارند و فقط خدماتی در زمینه پر کردن دندان، کشیدن، عصب کشی و برخی خدمات زیبایی را ارائه ‌‌می‌دهند. اما تخصصی در مورد ایمپلنت و درمان‌های تخصصی ندازند. ازاین‌رو در حوزه‌‌ دندان‌پزشکی کودکان نیز تخصصی ندارند. بنابراین نیاز است که کودکان تحت نظر یک متخصص‌‌ دندان‌پزشکی اطفال باشند و خدمات مورد نیاز خود را از این متخصصین دریافت کنند.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی‌‌ دندان‌پزشکی کودکان و خدماتی که توسط این متخصصین ارائه‌ ‌می‌شود پرداختیم. کودکان از همان بدو روییدن دندان تا سنین نوجوانی باید تحت نظر‌ دندان‌پزشک اطفال باشند تا والدین بتوانند از سلامت دندان‌های آن‌ها اطمینان حاصل کنند و دندان‌های دائمی سیر طبیعی رشد خود را طی کنند. به همان اندازه که مراقبت از دندان‌های  کودکان حائز اهمیت است انتخاب یک‌ دندان‌پزشک کودکان خوب و با تجربه نیز مهم بوده و والدین باید بهترین‌ دندان‌پزشک اطفال در نزدیکی محل سکونت خود را که کودک‌ ‌می‌تواند رابطه خوبی با او برقرار کند را پیدا کنند و معاینه و درمان مشکلات دهان و دندان کودک خود را به وی بسپارند تا با درمان به موقع از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند. بخش کودکان کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به همراه متخصصان مجرب در ۲۴ ساعت شبانه روزی آماده ارائه بهترین خدمات به فرزندان خردسال شماست. همین حالا با شماره های کلینیک تماس گرفته و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید.

سوالات متداول

مسواک مناسب کودکان دارای چه مشخصاتی است؟

برای آنکه مسواک زدن موجب آسیب دیدن دندان و لثه کودک نشود بهتر است که مسواکی را انتخاب کنید که نرم باشد و سر آن نیز با اندازه دهان کودک تناسب داشته باشد.

چه زمانی باید مسواک کودک را تعویض کنیم؟

توصیه ‌‌می‌شود که مسواک هر ۲ الی ۳ ماه یکبار تعویض گردد.

پوسیدگی زود رس دندان در شیرخوارگی چه دلایلی ‌‌می‌تواند داشته باشد؟

از جمله این دلایل‌‌ می‌توان به خوردن مکرر شیر در طول شب، بدون شستشو دندان‌ها. استفاده کردن از پستانک شیرین شده با عسل یا مایعات شیرین و وجود پوسیدگی‌های درمان نشده در دهان والدین کودک اشاره نمود.

آیا مصرف قطره آهن موجب خراب و پوسیده شدن دندان‌‌ می‌شود؟

قطره آهن تاثیری در ایجاد پوسیدگی در دندان‌های  کودک ندارد و فقط موجب تغییر رنگ دندان‌ها ‌‌می‌شود.

بهترین تغذیه برای سلامت دندان‌های کودک چیست؟

تا حد امکان مصرف قند و نشاسته را در برنامه غذایی کاهش دهید و سعی کنید از مواد غذایی که فیبر دارند استفاده نمایید که موجب شستشوی دندان‌ها ‌‌می‌شود. علاوه بر این مصرف میوه و سبزیجات حاوی ویتامین E نیز‌‌ می‌تواند در سلامت دندان موثر باشد.

در صورتی که دندان شیری کودک را بکشیم چه مشکلی ایجاد خواهد شد؟

از اصلی‌ترین عوارض کشیدن دندان شیری ‌‌می‌توان به اختلال در تغذیه کودک اشاره نمود که در رشد کودک موثر است. علاوه بر این موجب نامنظم درآمدن دندان‌های دائمی و یا گیرکردن آن‌ها در فک‌‌ می‌شود که هزینه‌های سنگین ارتودنسی را به دنبال خواهد داشت.