جراحی فک و صورت عملی است که توسط یک متخصص جراح فک و صورت مجرب انجام می‌شود. انواع روش‌های جراحی فک و صورت می‌توانند بیماری‌ها را درمان کنند، آسیب‌ها را برطرف کنند یا نقص‌های صورت، فک یا دهان را اصلاح کنند. مانند هر عمل دیگری، جراحی فک و صورت نیز خطرات خاصی دارد. اما این روش‌ها به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا مشکلات خود کاهش داده و ناهنجاری‌های فک و صورت خود را درمان کنند.
در این مقاله از کلینیک شبانه روزی دندانپزشکی زاگرس همراه ما باشید تا بطور جامع با حوزه فعالیت و عملکرد یک متخصص جراح فک و صورت آشنا شوید.
جراحی فک و صورت چیست؟
جراحی فک و صورت یک گرایش خاص از دندانپزشکی است. این گرایش شامل انجام کارهایی برای اصلاح بیماری‌ها، آسیب‌ها و نقص‌های صورت، فک یا دهان شما می‌شود. جراحان فک و صورت، متخصصان سطح بالایی هستند که مشکلات خاصی را تشخیص و درمان می‌کنند. متخصص جراح فک و صورت، برای درمان انواع مختلفی از شرایط و آسیب‌هایی که به سر، گردن، دهان، فک و صورت وارد می‌شوند، آموزش دیده اند.
متخصص جراح فک و صورت چه مشکلاتی را درمان می کند؟
متخصصان جراحی فک و صورت برای درمان تعدادی از بیماری‌های مربوط به ناحیه سر و گردن واجد شرایط هستند، از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فک نامرتب
- مدیریت و کشیدن دندان عقل
- جراحی ترمیمی دهان
- سرطان‌های سر و گردن
- ایمپلنت‌های دندانی
- میکروسرجری ریشه یا درمان ریشه پیشرفته
- مداخلات اورژانسی برای دندان‌های شکسته یا شکسته، فک‌ها و دیگر ساختارهای دهانی آسیب‌دیده و پارگی‌های بافت نرم
- درمان آسیب صورت (شکستگی استخوان، پارگی صورت، یا شکستگی مدار چشم)
- اصلاح راه هوایی برای مبتلایان به آپنه انسدادی خواب
- تشخیص و حذف سرطان برای سرطان‌های سر، گردن، گلو و دهان
- جراحی بافت نرم و دندان برای بهبود ظاهر یا عملکرد
- تجویز بیهوشی برای اطمینان از راحتی در طول درمان جراحی
- جراحی ارتوگناتیک اصلاحی (فک).
- درمان‌هایی برای اصلاح اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و تسکین درد صورت
- جراحی دندان آلوئولار، شامل طیف وسیعی از روش‌های ترمیم بافت، شکل‌دهی و پیوند
- جراحی قبل از پروتز برای بازیابی ساختارهای حمایتی قبل از تعویض دندان
- پیوند بافت نرم و سخت
- اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی جمجمه صورت
- تشخیص و درمان بیماری مزمن، اختلالات یا عفونت
- جراحی بستن لب و زبان
- جراحی ارتودنسی برای بهبود هم ترازی فک در حین یا قبل از مداخلات ارتودنسی
همچنین یک جراح فک و صورت، در زمینه بی‌حسی و احیانا بیهوشی و کنترل درد آموزش دیده است، که به شما این امکان را می‌دهد در پایان جراحی سرپایی خود بتوانید مطب را ترک کنید.
به طور کلی جراحان فک و صورت برای اصلاح مشکلات یا ایجاد تغییرات زیبایی اقدام به جراحی می‌کنند. این جراحی‌ها جزو جراحی سرپایی بشمار می‌روند. متخصص جراح فک و صورت دوره نقاهت خاصی را برای بهبودی پس از جراحی برای شما توضیح خواهد داد که حتما باید آن را رعایت کنید. همچنین ممکن است نیاز باشد که تا مدتی تحت نظر جراح باشید و چند جلسه ویزیت شوید.
صرف نظر از این اصطلاح جراحی، متخصصان جراح فک و صورت از تخصص خود برای انجام روش‌های تهاجمی متوسط در صورت و گردن استفاده می‌کنند.
ایمپلنت دندانی
متخصص جراح فک و صورت با کشیدن دندان آسیب دیده، دندان مصنوعی یا همان ایمپلنت را در جای آن می‌گذارد. ایمپلنت‌ها در فک شما دائمی هستند و علاوه بر مزایای سلامتی، برای زیبایی نیز بکار می‌روند.
جراحی ترمیمی یا بازسازی کننده
جراح فک و صورت می‌تواند استخوان فک را تراشیده، مفاصل آن را مجددا تنظیم نماید. حتی می‌تواند به بازسازی سوکت‌های شکسته نیز کمک کند. اگر صورت یا فک شما شکسته شده یا نامرتب باشد، متخصص جراح فک و صورت آن را ترمیم کرده و به کم کردن درد شما کمک می‌کند.
شکاف لب یا کام
برخی از نقایص مادرزادی می‌توانند باعث بروز شکاف لب و کام شوند. این عارضه می‌تواند اثرات زیبایی و سلامتی مادام‌العمر بر روی افراد داشته باشد. متخصصان جراحی فک و صورت می‌توانند از طریق جراحی، به ترمیم این نوع نواقص مادرزادی کمک کنند.
مشکلات اسکلتی
اکثر متخصصان جراحی فک و صورت تا حدی برای کمک به اصلاح مشکلات اسکلتی صورت، مانند نامرتب بودن فک‌ها کمک می‌کنند. اگر درد مزمن در مفصل گیجگاهی (TMJ) شما را آزار می‌دهد ، احتمال دارد که دندانپزشک، شما را به یک متخصص جراح فک و صورت معرفی کند.
سرطان صورت، دهان یا گردن
سرطان‌های صورت، فک و گردن اکثرا توسط متخصصان جراحی فک و صورت درمان می‌شوند. این متخصصان دوره‌های تخصصی برای برداشتن تومور را بدون آسیب رساندن به اعصاب ظریفی که در سر و گردن وجود دارند، گذرانده اند.
جراحی ترمیمی
اگر تصادف کرده و به صورت شما آسیبی رسیده باشد، ممکن است در نهایت تحت عمل جراحی فک و صورت قرار بگیرید. برخی از این جراحان در جراحی ترمیمی برای ترمیم فک، استخوان گونه و دندان‌های شکسته تخصص دارند. متخصصان جراحی فک و صورت همچنین می‌توانند ایمپلنت‌های دندانی را برای جایگزینی دندان‌هایی که به طور کامل از دست رفته اند، قرار دهند.
جراحی زیبایی
در نهایت جراحان فک و صورت می‌توانند مشکلات زیبایی را نیز درمان کنند. اگر علاقه مند به کاشت ایمپلنت‌های دندانی یا تغییر مشخصات چهره خود هستید، بهتر است در نهایت با یکی از این پزشکان برای رسیدن به اهداف ظاهری خود مشورت کنید.
در طول جراحی فک و صورت چه اتفاقی می افتد؟
جراحی فک و صورت، بسته به مشکل و روش آن، بسیار متفاوت است. برخی از جراحی‌ها را می‌توان بصورت سرپایی و در مطب انجام داد. پس به راحتی می‌توانید پس از جراحی، همان روز به خانه بروید. اما برخی از مشکلات و بیماری‌های فک و صورت، شامل چندین عمل جراحی می‌شوند، تا بتوان به نتیجه مطلوب رسید. جراحان فک و صورت در زمینه بیهوشی بیمار آموزش دیده اند. آنها مجاز هستند که بیمار را برای جلوگیری از درد، بیهوش نمایند. البته قبل از اقدام، در مورد اینکه آیا به بیهوشی نیاز دارید یا خیر و اینکه چه نوع بیهوشی برای شما بهتر است، با شما صحبت خواهند کرد.
در پایان جراحی نیز، جراح فک و صورت شما ممکن است از بخیه برای بستن هرگونه زخم جراحی استفاده کند. جراح فک و صورت شما همچنین ممکن است برای محافظت از دندان یا زخم و جلوگیری از جذب مایعاتی مانند خون و چرک، گاز استریل را در دهان شما قرار دهد.
بعد از جراحی فک و صورت چه اتفاقی می افتد؟
پس از جراحی فک و صورت، تیم مراقبت‌های بهداشتی، شما را به اتاق ریکاوری منتقل می‌کند. شما تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌گیرید تا زمانی که از بیهوشی خارج شوید. پس از مدتی و با از بین رفتن تاثیر داروها، ممکن است کمی ناراحتی یا درد داشته باشید که متخصص جراح فک و صورت برای دوره نقاهت شما داروهایی را تجویز خواهد کرد. همچنین احتمالا مشکلاتی از قبیل خون ریزی. کبودی. استفاده محدود از فک و دندان و تورم را تجربه خواهید کرد. متخصص جراح فک و صورت شما در مورد نحوه انجام جراحی، زمانی که می‌توانید به خانه بروید و نحوه مراقبت از خود در طول دوره بهبودی با شما صحبت خواهد کرد. توجه به این نکته ضروری است که اگر قرار است برای جراحی فک و صورت خود بیهوش شوید، حتما از یک فرد قابل اعتماد بخواهید که شما را همراهی کند. پس از به هوش آمدن به هیچ عنوان به تنهایی به خانه برنگردید.
بهبودی بعد از جراحی فک و صورت چگونه است؟
بهبودی پس از جراحی فک و صورت بستگی به نوع جراحی دارد که روی شما انجام شده است. احتمالا حداقل برای چند روز کمی ناراحتی، حساسیت، تورم و خونریزی را تجربه خواهید کرد. اگر جراحی شما بخیه دارد، در عرض یک هفته یا جذب می‌شوند یا کشیده خواهند شد.
ممکن است مجبور شوید برای روزها یا هفته‌ها از برخی غذاها و فعالیت‌های ورزشی اجتناب کنید. متخصص جراح فک و صورت دستورالعمل‌های خاصی را به شما می‌دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برای کاهش التهاب از کمپرس یخ استفاده کنید.
- از خوردن غذاهای ترد، جویدنی یا سفت خودداری کنید.
- از مصرف تنباکو و نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
- برای چند روز ورزش نکنید زیرا می‌تواند خونریزی و تورم را افزایش دهد.
- برای جلوگیری از عوارض احتمالی، استراحت کنید.
- به جای مسواک زدن، دندان‌های خود را بشویید تا باکتری‌های دهان را از بین ببرید.
تفاوت بین متخصص جراح دهان و متخصص جراح فک و صورت چیست؟
در برخی موارد، ممکن است از متخصصان این زمینه به عنوان جراح دهان یا فقط جراح فک و صورت یاد شود. در بیشتر موارد، آموزش برای هر دو نوع متخصص در برنامه‌های درسی آموزشی این رشته تخصصی از دندانپزشکی ترکیب می‌شود. بنابراین مناسب است که از آنها به عنوان جراحان دهان، جراحان فک و صورت یا جراحان دهان، فک و صورت نام برده شود. البته ممکن است تفاوت‌هایی در آموزش‌های لازم برای این دو تخصص مشابه در شرایط خاصی وجود داشته باشد.
جراحان دهان، همانطور که از نام آنها پیداست، ممکن است آموزش‌های پیشرفته را بر روی بیماری‌ها، تروما، و روش‌های اصلاحی مرتبط با دهان و ساختارهای دهان متمرکز کنند.
جراحان فک و صورت برای درمان بیماری‌های گسترده‌تری که دهان، صورت، سر و گردن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، آموزش خواهند دید.
در دنیای پزشکی امروز تقریبا همه مشکلات، نیاز به ترکیبی از دانش دهان و کل ناحیه صورت دارند. بنابراین اکثر قریب به اتفاق دانشکده‌های دندانپزشکی مدارک تحصیلی را به گونه ای ارائه می‌دهند که شامل آموزش جراحی دهان، فک و صورت بصورت ترکیبی باشد.
تفاوت دندانپزشک با متخصص جراح فک و صورت چیست؟
درک این نکته مهم است که متخصصین جراحی دهان و متخصصین جراحی فک و صورت، فقط یک دندانپزشک نیستند. جراحان دهان و جراحان فک و صورت متخصصین دندانپزشکی هستند که به مدت چهار سال بعد از دانشکده دندانپزشکی، در یک دوره رزیدنتی بیمارستانی تحت آموزش جراحی قرار گرفته اند. این دندانپزشکان، در کنار پزشکان دیگر از قبیل داخلی، جراحی عمومی، بیهوشی، گوش و حلق و بینی، جراحی پلاستیک، اورژانس و سایر حوزه‌های پزشکی خاص، آموزش می‌بینند. این دوره به آنها طیف وسیع‌تری از دانش و تجربه درمانی را نسبت به یک دندانپزشک عمومی خواهد داد.
چه زمانی باید به متخصص جراح فک و صورت مراجعه کرد؟
این مهم است که بدانیم دقیقا برای چه مواردی باید متخصص جراح فک و صورت مراجعه کنیم. در ادامه این موارد را بر می‌شماریم. سایر موارد در تشخیص دندانپزشک شما خواهد بود، که اگر لازم باشد شما را به جراح فک و صورت معرفی خواهد کرد. اگر به صورت شما ضربه شدیدی وارد شده است، لازم است در اسرع وقت به متخصص جراح فک و صورت مراجعه نمایید. این ضربات ممکن در اثر تصادف یا در هنگام ورزش و سایر موارد رخ دهد. اگر دندان عقل شما به شکل نامناسبی رشد کرده باشد، جراح فک و صورت می‌تواند آن را بکشد. در درمان‌های ارتودنسی، گاهی بیمار نیازمند همراستا کردن فک خود است. این مشکل تنها توسط جراح فک و صورت قابل برطرف شد خواهد بود. همچنین اگر با مجموعه ای از بیماری‌های دیگر که دهان، گلو، سر، صورت و گردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد مواجه هستید می‌توانید مستقیما به جراح فک و صورت مراجعه نمایید.
جمع بندی
جراحان دهان و فک و صورت متخصصین دندانپزشکی هستند که سال‌ها آموزش و تجربه بیشتری دارند و تقریبا به طور کامل بر روی استخوان، پوست و عضلات صورت، دهان و فک تمرکز می‌کنند. جراحان دهان و فک و صورت دانش و تخصص منحصر به فردی دارند که به طور انحصاری آنها را واجد شرایط تشخیص و درمان مجموعه ای از شرایط عملکردی و زیبایی موثر بر این ناحیه از بدن می‌کند. مراجعه به متخصص دندانپزشکی از هر نوعی می‌تواند یک تجربه استرس زا باشد. اما در جراحی فک و صورت، ما در کلینیک شبانه روزی دندانپزشکی زاگرس نمی‌خواهیم که شما هیچ گونه استرس یا ترس بی موردی را تجربه کنید. به همین دلیل است که تیم متخصصان آگاه ما متعهد به ایجاد یک محیط دندانپزشکی آرام و دلپذیر هستند. اگر به دنبال یک متخصص بهداشت دهان و دندان واجد شرایط و دلسوز هستید، برای تعیین زمان ویزیت، با تیم متخصصان ما در کلینیک شبانه روزی دندانپزشکی زاگرس تماس بگیرید.
سوالات متداول
- نقش متخصص جراح فک و صورت چیست؟
یک متخصص جراح فک و صورت در تشخیص و درمان بیماری‌هایی که بر بافت‌های سخت و نرم دهان، فک‌ها، صورت و گردن تأثیر می‌گذارند، تخصص دارد. این تخصص بسیار گسترده است و شامل مدیریت شرایط جراحی و غیرجراحی بیماران، در تمام سنین، از نوزادان تا سالمندان می‌شود.
- ریکاوری بعد از جراحی فک چقدر طول می کشد؟
بسته به نوع جراحی، دوران نقاهت می‌تواند بین نه تا دوازده ماه طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد. اولین مرحله بهبود کبودی است که اغلب در عرض یک تا دو هفته برطرف می‌شود. تورم به طور کلی طولانی‌تر است، احتمالا بین چهار تا شش هفته باقی می‌ماند.
- مزایای جراحی فک و صورت چیست؟
جراحی فک و صورت می‌تواند گفتار را بهبود بخشد. در بیشتر موارد، فک نامناسب ممکن است منجر به سردرد شود. جراحی اصلاحی فک درد را از بین می‌برد و ممکن است به داروهای مسکن کمتری نیاز داشته باشید.
- جراحی فک و صورت چقدر دردناک است؟
در حین عمل، تحت بیهوشی عمومی هستید، بنابراین هیچ دردی احساس نمی‌شود. پس از جراحی، به شما مسکن داده می‌شود تا به آسان‌تر شدن مرحله بهبودی کمک کند. اگر مراحل بهبودی صحیح را دنبال کنید، با کمترین ناراحتی ممکن بهبود خواهید یافت.
- عوارض جراحی فک و صورت چیست؟
خونریزی، عفونت، آسیب عصبی، شکستگی فک، بازگشت فک به موقعیت اولیه، مشکلات مربوط به بایت فیت و درد مفاصل فک، نیاز به جراحی بیشتر و نیاز به درمان ریشه از جمله مواردی هستند که احتمال دارد بعد از جراحی‌های فک و صورت پیش آیند.
