جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت

دندان‌ها از اعضای مهم و آسیب‌پذیر بدن هستند که همواره به مراقبت روزانه و معاینات منظم نیاز دارند. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در زندگی روزمره، هم باعث درد و زحمت ما می‌شود و هم هزینه هنگفتی بر دوش ما می‌گذارد. در این بین دندان عقل، بیش از سایر دندان‌ها به توجه و مراقبت نیاز دارد. جالب است بدانید که حتی اگر سالم باشد، بهتر است هرچه زودتر جراحی دندان عقل را توسط جراح فک و صورت انجام دهید. زیرا اصولا این دندان یک دندان زائد است که در طول تکامل بشر کارایی خود را از دست داده است و در بسیاری موارد موجب دردسر برای سایر دندان‌ها می‌شود. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس، به بررسی دقیق جراحی دندان عقل و مراحل قبل و پس از آن می‌پردازیم.

جراح فک و صورت کیست؟

 بسیاری از مردم دقیقا نمی‌دانند که جراح فک و صورت چه کاری انجام می‌دهد. این شاخه از جراحی، دامنه وسیعی از اقدامات در زمینه جراحی فک و صورت را شامل می‌شود. جراحی فک و صورت (OMS) یک تخصص در دندانپزشکی است، اما به عنوان یک تخصص جراحی نیز در نظر گرفته می‌شود که هم دندانپزشکی و هم پزشکی را با هم در بر می‌گیرد. جراح فک و صورت، جراح متخصص صورت، گردن، فک و دهان است.

از جمله کارهایی که بهتر است به جراح فک و صورت ارجاع شود، جراحی دندان عقل است. زمانی‌که بیمار به سن بلوغ رسیده است، توصیه می‌شود که دندان مولر سوم یا دندان عقل توسط جراح فک و صورت جراحی شود. جراح فک و صورت می‌تواند وجود، موقعیت دندان عقل و وضعیت بیماری را ارزیابی کند و در مورد گزینه های جراحی تصمیم صحیح و بدون ریسکی بگیرد.

در روزی که دندان عقل جراحی می شود چه اتفاقی می افتد؟

اکثر مردم ترجیح می‌دهند از تجربه جراحی دندان عقل خود بی‌خبر باشند و معمولا تصمیم می‌گیرند آرامبخش مصرف کنند. در مشاوره قبل از جراحی، گزینه‌های بیهوشی مناسب در اختیار شما قرار می‌گیرد. تمام جراحی‌های سرپایی، تحت بیهوشی کوتاه مدت و مناسب انجام می‌شود تا راحتی شما به حداکثر برسد.

در روز جراحی، داروهایی مصرف خواهید کرد که به کاهش درد و تورم بعد از جراحی کمک می‌کنند. کل پروسه حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول خواهد کشید. پیشرفت‌های اخیر در پزشکی و فناوری، باعث بهبود سریع و حداقل ناراحتی بعد از جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت می‌شود. روش‌های جدید استریلیزاسیون و کنترل عفونت هم همواره استفاده می‌شوند.

در روز جراحی، ضروری است حداقل ۶ ساعت از خوردن و آشامیدن امتناع کنید، البته به استثنای داروهای تجویزی که با یک جرعه آب میل نمایید. این بدان معنا نیست که شما باید سعی کنید دقیقا شش ساعت قبل از جراحی دندان عقل خود را در قرنطینه غذایی قرار دهید. این کار تنها به این دلیل است که وجود هر چیزی در معده، می‌تواند خطر عوارض بیهوشی جدی از جمله تهوع و استفراغ را افزایش دهد.  ممکن است در نوبت مشاوره شما، نسخه‌ای برای داروهای ضد درد برایتان تجویز شود. 

در شروع جراحی بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود تا از درد جراحی ایمن باشید. پس از جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت خود، در بخش قابل توجهی از روز خواب‌آلود خواهید بود، پس برای اطمینان یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده همراه شما باشد.

اگر جراحی شما نیاز به بخیه داشته باشد، این بخیه‌ها معمولا در عرض ۳ تا ۵ روز جذب می‌شوند و نیازی به کشیدن ندارند. همچنین ممکن است احساس کنید لثه‌هایتان متورم شده و از دندان‌هایتان دور شوند. تمام این حالات بخشی از روند بهبودی است و طی چند روز فروکش خواهد کرد.

مراقبت های پس از جراحی دندان عقل

هنگامی‌که بی‌حسی موضعی از بین رفت، ممکن است به داروهای مسکن نیاز داشته باشید. لطفا ابتدا داروهای ضدالتهابی غیر مخدر مانند ایبوپروفن را امتحان کنید تا ببینید آیا به اندازه کافی درد شما را درمان می‌کنند یا خیر. در غیر این صورت، سایر داروهای مسکن تجویزی خود را شروع کنید. بی‌حسی موضعی ممکن است تا روز بعد از جراحی همچنان ادامه داشته باشد و نباید آن را با آسیب به عصب اشتباه گرفت. 

• خون‌ریزی: تراوش کمی خون پس از جراحی دندان عقل طبیعی است و باید انتظار آن را داشت. برای تسریع در بهبود خون‌ریزی، می‌توان یک تکه گاز استریل بر روی محل جراحی قرار داد و از بیمار خواست که آن را محکم فشار دهد. بعد از ۳۰ دقیقه خون‌ریزی بند خواهد آمد.
• شستشوی دهان: بلافاصله پس از جراحی دهان خود را شستشو ندهید، پس از مدتی می‌توانید این کار را انجام دهید. نکته مهم اینکه با زبان خود محل جراحی را لمس نکنید. چون ممکن است لخته خون کنده شود و زخم دچار خون‌ریزی بیشتر و عفونت گردد. پس از روز اول جراحی، پس از هر وعده غذایی دهان خود را به آرامی بشویید تا مواد غذایی گیر افتاده در محل زخم از بین برود. به مسواک زدن دندان‌های خود ادامه دهید. اگر فکر می‌کنید زخم بیش از حد خونریزی می‌کند، با دندانپزشک خود تماس بگیرید
• کمپرس سرد: می‌توانید یک حوله یا کیسه یخ سرد روی گونه خود قرار دهید تا به کاهش تورم کمک کند. از گذاشتن کمپرس گرم روی گونه جدا خودداری کنید، زیرا این کار باعث تشدید تورم می‌شود.
• داروی مسکن: تمام داروهایی که برای شما تجویز می‌شود را در زمان‌های تعیین شده مصرف کنید. اگر آنتی بیوتیک به شما داده شده است، کل دوره را کامل کنید، حتی اگر دیگر اثری از درد، خونریزی و تورم نباشد.
• ورزش: تا چند روز پس از جراحی، از ورزش‌ کردن و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
• سیگار: از کشیدن سیگار و مصرف نوشیدنی‌های الکلی تا چند رو پس از جراحی، اکیدا خودداری نمایید.
• رژیم غذایی: توصیه می‌کنیم رژیم غذایی بعد از جراحی خود را با مایعات شفاف مانند ژله و آبگوشت شروع کنید که به تدریج بر میزان مواد افزوده می‌شود. استفاده از محصولات لبنی مانند ماست، بستنی یا میلک شیک را در روز جراحی توصیه نمی‌کنیم، زیرا ممکن است تهوع و استفراغ همراه با داروهای بی‌حس کننده و مسکن ایجاد شود. اگر به شما آنتی بیوتیک داده می‌شود و قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنید، لطفا توجه داشته باشید که قرص‌های ضد بارداری ممکن است بی اثر شوند و باید اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهید.

عوارض عدم جراحی دندان عقل

اگر فضای کافی در دهان ندارید تا دندان آسیاب سوم یا همان دندان عقل به طور کامل بیرون بیاید، ممکن است برخی مشکلات برای شما پیش بیاید. دندان‌های عقل نهفته، باید قبل از رشد کامل ساختار ریشه، برداشته شوند. این زمان در برخی از بیماران تا اوایل ۱۲ یا ۱۳ سالگی است و در برخی دیگر ممکن است تا اوایل دهه ۲۰ رخ ندهد. مشکلات دندان عقل، پس از ۳۰ سالگی افزایش زیادی می‌یابند. برخی از مشکلات احتمالی مربوط به عدم جراحی دندان عقل عبارتند از:

عفونت

شایع‌ترین مشکل بالینی که به آن برخورد می‌کنیم، پری کورونیت یا عفونت موضعی لثه است. به دلیل عدم وجود فضای کافی برای رویش کامل دندان عقل، بافت لثه اطراف این دندان می‌تواند تحریک و عفونی شود. نتیجه این تحریک لثه درد، تورم و مشکلات جویدن یا بلع مکرر پدید می‌آید.

تشکیل کیست

بیماری‌های غیرعفونی نیز ممکن است در ارتباط با دندان عقل نهفته ایجاد شوند. کیست‌ها، بالون‌هایی پر از مایع در داخل استخوان فک هستند که در نتیجه دندان‌های نهفته ایجاد می‌شوند و به آرامی گسترش می‌یابند. کیست‌های عفونی می‌توانند استخوان فک مجاور و گاهی اوقات سایر دندان‌ها را از بین ببرند. اگر دندان عقل شما در سنین نوجوانی شما جراحی نشود، درمان آن‌ها می‌تواند بسیار دشوار شود. اگرچه نادر است، اما یکی از عوارض عدم جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت در زمان مناسب می‌تواند بروز تومورها باشد.

ازدحام احتمالی

دندان عقل نهفته ممکن است به کم شدن فضا برای دندان‌های شما بیانجامد. این احتمال بیشتر در دندان‌های جلویی، به‌ویژه دندان‌های جلوی پایین قابل مشاهده است. عوامل متعددی وجود دارد که باعث ازدحام دندان‌ها در اوایل بزرگسالی می‌شود. دندان عقل نهفته ممکن است یکی از این عوامل موثر باشد. دلیل جراحی دندان عقل، در درجه اول جلوگیری از آسیب طولانی مدت به دندان‌ها، لثه‌ها و استخوان فک است.

آسیب به دندان های مجاور

اگر فضای کافی برای تمیز کردن اطراف دندان عقل وجود نداشته باشد، می‌تواند بر دندانی که مستقیما در جلوی آن قرار دارد یعنی دندان مولر دوم، تأثیر نامطلوبی بگذارد و منجر به بیماری لثه، از دست دادن استخوان اطراف دندان و پوسیدگی شود.

جراحی دندان عقل نهفته

قبل از هر اقدامی، دندانپزشک خود از وجود بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی یا هر بیماری جدی دیگر و همینطور حساسیت‌های دارویی خود مطلع نمایید. حتما برای دو یا سه روز پس از جراحی، مرخصی بگیرید. در بسیاری از موارد، جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت شما تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. البته ممکن است کمی فشار روی ناحیه دهان خود احساس کنید. در حین جراحی، لثه اطراف دندان به یک طرف منتقل شده و مقداری استخوان از اطراف دندان برداشته می‌شود. اغلب ممکن است لازم باشد دندان قبل از برداشته شدن، به قطعات کوچک‌تر تقسیم شود. در نهایت نیز لثه در جای خود دوخته می‌شود.

پس از جراحی، زمانی‌که داروی بی‌حسی از بین رفت، ممکن است نیاز به مصرف مسکن داشته باشید. همچنین ممکن است برای جلوگیری از عفونت یا به عنوان بخشی از درمان عفونت دندان عقل، آنتی بیوتیک تجویز شود. معمولا مقداری تورم در گونه وجود دارد که ممکن است حدود یک هفته طول بکشد. همچنین تورم ممکن است باعث سفتی فک شود که جای نگرانی نیست و تا ۱۰ روز پس از جراحی برطرف خواهد شد. در مراحل بعد از جراحی، دندانپزشک شما حدود ۵ روز بعد وضعیت شما را بررسی خواهد کرد. در این زمان بخیه‌ها برداشته می‌شوند. البته در بعضی مواقع بخیه‌ها جذبی بوده و نیازی به کشیدن ندارند.

چرا جراحی دندان عقل نهفته مهم است؟

اغلب، زمانی‌که دندان عقل تحتانی توسط دندان جلویی “مسدود” می‌شود، از رشد مناسب جلوگیری می‌کند. در چنین حالتی به دندان عقل نهفته گفته می‌شود. دندان عقل نهفته ممکن است باعث ایجاد احساس ناخوشایند فشار در پشت فک شود.

علاوه بر این، لثه‌های اطراف دندان عقل نهفته ممکن است غذا و باکتری را به دام بیندازند که ممکن است منجر به عفونت دردناک و متورم شود.

اگر دندان عقل بالایی لثه متورم زیر را گاز بگیرد، ممکن است ناراحتی بیشتری ایجاد شود. پوسیدگی دندان ممکن است روی دندان عقل و سطح پشتی دندان جلوی آن ایجاد شود. پوسیدگی اغلب ممکن است تا زمانی‌که دندان درد ایجاد شود، شناسایی نشود و در موارد شدید، دندان‌های مجاور در کنار کشیدن دندان عقل کشیده شوند.

آناتومی دندان عقل و نحوه رشد آن

دندان عقل بسیار شبیه سایر دندان‌های دائمی شماست. تفاوت اصلی این است که آنها آخرین دندان‌هایی هستند که رشد می‌کنند، درست در زمانی‌که شما بزرگتر و عاقل‌تر شده‌اید. اکثر افراد چهار دندان عقل در چهار بخش انتهایی فک‌ها دارند. 

هرکدام از دندان‌های ما وظیفه‌ای جداگانه دارند. برخی برای گاز زدن و برخی برای جویدن طراحی شده‌اند. تمامی این دندان‌ها، در زیر خط لثه بوسیله ریشه به استخوان فک پیوند خورده‌اند. این ریشه‌ها رابط بین اعصاب و عروق خونی با دندان هستند.

نحوه رشد دندان عقل

تمام دندان‌ها در داخل استخوان فک شکل می‌گیرند. همانطور که ریشه‌ها رشد می‌کنند، تاج دندان به تدریج به سمت لثه فشار می‌آورد تا زمانی که از لثه بیرون بزند. پس از رویش دندان، ریشه‌ها به دراز شدن ادامه می‌دهند. سال‌ها طول می‌کشد تا ریشه‌ها به طور کامل رشد کنند. استخوان‌های فک نیز به مرور زمان متراکم‌تر و سفت‌تر می‌شوند.

در حدود سن ۹ سالگی، دندان‌های عقل در داخل استخوان‌های فک شروع به تشکیل می‌کنند. استخوان‌های فک باید رشد بیشتری انجام دهند، بنابراین هنوز به تراکم کامل خود نرسیده اند. در اواخر نوجوانی، ریشه‌های دندان عقل رشد کرده و درازتر می‌شوند. در این زمان تاج هر دندان عقل ممکن است شروع به رویش کند. 

در اوایل دهه ۲۰ زندگی، هر دندان عقل روییده است یا در نهایت مشخص شده که نمی تواند به طور کامل رشد کند. ممکن است ریشه‌های دندان عقل هنوز در حال شکل‌گیری باشند، اما رشد استخوان‌های فک به پایان رسیده است.

در حدود ۴۰ سالگی، ریشه‌های دندان عقل به‌طور محکم در استخوان گیر می‌کنند و استخوان‌های فک به تراکم بزرگسالی خود رسیده اند.

با توجه به توضیحات، دندانپزشکان اکیدا تاکید می‌کنند که در دهه ۲۰ زندگی اقدام به جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت نمایید.

جمع بندی

دندان عقل پردردسرترین دندان ماست که باید هرچه زودتر از آن خلاص شویم. اگر در این امر سهل‌انگاری نمایید، باعث آسیب زیادی به سایر دندان‌های شما خواهد شد. بهترین کار این است که یک جلسه مشاوره با جراحان ماهر کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس داشته باشید، تا با معاینه دقیق ساختار دهان و دندان‌های شما، بهترین زمان جراحی دندان عقل توسط جراح فک و صورت را به شما پیشنهاد دهند.

سوالات متداول

جراحی دندان عقل درد دارد؟ 

در طول پروسه، شما نباید هیچ درد و به ندرت ناراحتی را احساس کنید. پس از جراحی، جای دندان ممکن است برای چند روز کمی حساس باشد.

آیا می توانم روز بعد از جراحی دندان عقل سر کار بروم؟ 

معمولا توصیه می‌شود پس از جراحی یک یا دو روز از کار خود مرخصی بگیرید.

آیا جراحی دندان عقل خطرناک است؟ 

مانند هر نوع جراحی، این جراحی نیز با خطراتی همراه است. با این حال، این خطرات معمولا بسیار ناچیز هستند.

آیا دندان عقل بوی بدی می دهد؟ 

عفونت ناشی از دندان عقل نهفته می‌تواند بو یا طعم بدی را در دهان ایجاد کند.

آیا می توانم اجازه دهیم دندان عقلم رشد کند؟

در برخی موارد، ممکن است به دندان عقل خود اجازه دهید که به طور طبیعی رشد کند. این مورد زمانی است که دندان عقل شما مستقیم رشد می‌کند، به طور معمول از طریق لثه بیرون می‌زند و طوری قرار می‌گیرد که روی دندان‌های دیگر یا توانایی شما برای تمیز کردن کامل دندان‌ها تاثیری نداشته باشد.