بارداری می‌تواند دوره هیجان‌انگیزی برای مادران باشد، اما با چالش‌هایی نیز همراه است. یکی از جنبه‌های بارداری که ممکن است بسیاری از زنان آن را در نظر نگیرند، تأثیری است که می‌تواند بر سلامت دندان‌های آنها داشته باشد. تغییرات هورمونی در بارداری می‌تواند بر سلامت دندان‌ها و لثه‌های زنان تأثیر بگذارد و آنها را مستعد ابتلا به برخی مشکلات دندانی کند. برای زنان باردار مهم است که از سلامت دندان‌ها نه فقط برای رفاه خود، بلکه برای سلامت کودک در حال رشدشان مراقبت کنند.
برخی از درمان‌های دندانپزشکی را نمیتوان در دوران بارداری به تعویق انداخت. یکی از این موارد پالپوتومی است. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به بررسی دقیق و جامع پالپوتومی خواهیم پرداخت.
پالپوتومی چیست؟
پالپوتومی یک روش دندانپزشکی است که در آن بافت پالپ عفونی یا ملتهب از مرکز دندان برداشته می‌شود و بافت سالم، دست نخورده باقی می‌ماند. این روش یک درمان رایج برای افرادی است که حفره‌های عمیق دارند یا به دندان‌های آنها ضربه وارد شده است. روش پالپوتومی برای کمک به جلوگیری از گسترش عفونت به دندان‌های دیگر و حفظ دندان آسیب دیده، از پوسیدگی یا آسیب بیشتر انجام می‌شود. پس از برداشتن پالپ عفونی، فضای باقی‌مانده با ماده‌ای پر می‌شود که به محافظت از دندان و جلوگیری از عفونت بیشتر کمک می‌کند.
پالپوتومی در زنان باردار
انجام پالپوتومی در زنان باردار بی‌خطر است. با این حال، همیشه توصیه می‌شود که با دندانپزشک و متخصص زنان و زایمان برای ارزیابی و تعیین ایمن‌ترین درمان و جلوگیری از خطرات احتمالی مشورت شود. عموما در حین جراحی از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود که روی جنین تأثیری ندارد. همچنین دندانپزشک اقدامات لازم را برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه در طول معاینه رادیوگرافی انجام خواهد داد.
عکس برداری رادیولوژی (X-Ray) در دوران بارداری
تصویربرداری رادیولوژی (اشعه ایکس) سالهاست که در بارداری استفاده می‌شود. با این حال، با دوزهای پایین تابش، خطر آسیب کمی برای نوزاد در حال رشد وجود دارد. بنابراین، اگر باردار هستید، دندانپزشک به دقت خطرات و مزایای تصویربرداری با اشعه ایکس را برای شما و نوزادتان در نظر می‌گیرد و سعی می‌کند در صورت امکان از آن اجتناب کرده یا از آن به روشی کنترل‌شده و ایمن استفاده نماید.
برخی از معاینات اشعه ایکس با سطوح کم اشعه، مانند اشعه ایکس قفسه سینه و اشعه ایکس دندان، معمولا در دوران بارداری بی‌خطر هستند. با این حال، اشعه ایکس شکم یا اشعه ایکس لگن فقط باید در شرایط اضطراری یا به دلایل تشخیصی مهم انجام شود.
اگر باردار هستید و نیاز به اشعه ایکس دارید، همیشه به پزشک و تکنسین رادیولوژی اطلاع دهید که باردار هستید. آنها می‌توانند اقدامات احتیاطی ویژه‌ای را برای کمک به کاهش قرار گرفتن در معرض اشعه برای شما و کودک انجام دهند. از پیش‌بند یا سپرهای محافظ سربی می‌توان برای پوشاندن شکم و لگن استفاده کرد.
علاوه بر این، چندین روش تصویربرداری دیگر مانند سونوگرافی یا ام آر آی وجود دارد که بدون تابش هستند یا تشعشع کمتری دارند. پزشک ممکن است در صورت امکان این نوع آزمایش‌های تصویربرداری را به جای تصویربرداری با اشعه ایکس پیشنهاد کند.
در نتیجه، تصمیم‌گیری برای انجام عکسبرداری با اشعه ایکس در دوران بارداری ساده نیست و باید مزایا و خطرات آن برای مادر و جنین در حال رشد در نظر گرفته شود. بنابراین، اگر در مورد آزمایشات تصویربرداری در دوران بارداری خود نگرانی دارید، همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
روش انجام پالپوتومی
در این بخش از مقاله به بررسی کامل مراحل انجام درمان پاپوتومی خواهیم پرداخت. مراحل پالپوتومی به شرح زیر است:
بی حسی موضعی
ابتدا دندانپزشک از بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن دندان و بافت اطراف آن استفاده می‌کند.
آماده سازی دسترسی
پس از بی‌حس شدن کامل دندان، دندانپزشک یک حفره برای دسترسی به محفظه پالپ ایجاد می‌کند.
برداشتن پالپ
دندانپزشک بافت پالپ کرونر را با استفاده از یک فرز پرسرعت یا ابزار الماسی مخصوص خارج می‌کند.
هموستاز
سپس از دارو یا ماده‌ای مانند سولفات آهن برای توقف خونریزی استفاده می‌شود.
درپوش
دندانپزشک بافت پالپ سالم باقی‌مانده را با یک ماده زیست سازگار مانند سنگدانه تری اکسید معدنی (MTA) می‌پوشاند تا از آن در برابر باکتری‌ها محافظت کند.
ترمیم
پس از انجام پالپوتومی، دندان با پر کردن یا روکش ترمیم می‌شود تا از شکستگی یا پوسیدگی بیشتر جلوگیری شود.
پیگیری
دندانپزشک قرار ملاقات‌های بعدی را برای نظارت بر بهبود و رشد دندان تعیین می‌کند.
تفاوت بین پالپوتومی و پالپکتومی چیست؟
پالپوتومی یک روش دندانپزشکی است که شامل برداشتن بافت پالپ عفونی قسمت تاج دندان در حالی که بافت پالپ سالم در ریشه‌ها دست نخورده باقی می‌ماند.
در صورتی‌که پالپکتومی یک روش دندانپزشکی است که در آن به طور کامل بافت پالپ عفونی یک دندان از جمله سیستم کانال ریشه از بین می‌رود. پالپکتومی معمولا زمانی انجام می‌شود که پالپ به طور غیر قابل برگشتی آسیب دیده باشد یا فراتر از قسمت تاج دندان عفونی شده باشد.
مزایا و معایب پالپوتومی چیست؟
پالپوتومی نیز مانند تمامی درمان‌های دندانی مزایا و معایبی دارد که بیمار بخصوص زنان باردار بهتر است با این موارد آشنا شوند. در زیر به بررسی مزایا و معایب پالپوتومی می‌پردازیم.
مزایای پالپوتومی:
- باعث حفظ دندان و جلوگیری از کشیدن آن می‌شود.
- درد و ناراحتی ناشی از پالپ عفونی را تسکین می‌دهد.
- پالپوتومی ساختار، عملکرد و ظاهر طبیعی دندان را حفظ می‌کند.
- زمان درمان پالپوتومی سریعتر از درمان ریشه است.
- گزینه درمانی مقرون به صرفه‌ای در مقایسه با درمان ریشه بشمار می‌آید.
معایب پالپوتومی:
- دندان درمان شده ممکن است بیشتر مستعد شکستگی باشد.
- این دندان در مقایسه با دندانی که تحت درمان ریشه قرار گرفته، طول عمر کمتری دارد.
- احتمال عفونت پالپ در پالپوتومی بیشتر از درمان ریشه است.
- پالپوتومی ممکن است نیاز به تکرار یا درمان روت کانال داشته باشد.
- پالپوتومی ممکن است برای دندان‌هایی با پوسیدگی شدید، تروما یا سایر مشکلات دندانی مناسب نباشد.
با این حال، تعیین اینکه آیا پالپوتومی ضروری است و وسعت این روش معمولا نیاز به تصویربرداری با اشعه ایکس دارد. بنابراین توصیه می‌شود با دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان مشورت کنید که بتواند وضعیت دندان را ارزیابی کرده و برنامه درمانی مناسب را توصیه کند. اجتناب از تصویربرداری اشعه ایکس می‌تواند منجر به تشخیص ناقص و درمان ناکافی شود.
عوارض رایج پالپوتومی
اگر درمان پالپوتومی انجام داده‌اید، باید با عوارض احتمالی این نوع درمان آشنا شوید، تا اگر مواردی در خود یافتید سریعا با دندانپزشک خود تماس بگیرید. از عوارض رایج پالپوتومی می‌توان به ماورد زیر اشاره کرد:
عفونت
اگر کانال ریشه به درستی تمیز نشود، باکتری‌ها می‌توانند باعث عفونت و التهاب بافت پالپ باقی‌مانده شده و منجر به پوسیدگی بیشتر دندان و سایر عوارض شوند.
آسیب عصبی
در طی جراحی پالپوتومی خطر آسیب عصبی وجود دارد. آسیب عصبی می‌تواند باعث بی‌حسی، درد یا حساسیت دائمی در داخل و اطراف دندان آسیب دیده شود.
ترک خوردن دندان
اگر ساختار دندان باقی‌مانده ضعیف باشد یا در حین عمل از نیروی بیش از حد استفاده شود، ممکن است دندان ترک بخورد یا بشکند.
واکنش‌های آلرژیک
برخی از بیماران ممکن است به مواد بکار رفته در طول جراحی، حساسیت نشان دهند که منجر به التهاب یا سایر واکنش‌های آلرژیک می‌شود.
درد و ناراحتی
برخی از بیماران ممکن است در حین یا بعد از عمل پالپوتومی درد و ناراحتی را تجربه کنند که می‌توان با مسکن‌ها آن را بهبود بخشید.
تغییر رنگ دندان
دندان ممکن است به دلیل مواد استفاده شده در طول جراحی یا در نتیجه بیماری زمینه‌ای دندان، تغییر رنگ دهد.
آبسه دندان
اگر این روش کاملا موفقیت آمیز نباشد یا اگر عفونت زمینه‌ای وجود داشته باشد، آبسه دندان می‌تواند ایجاد و باعث درد و تورم لثه و صورت شود.
ملاحضات دندانپزشکی در دوره بارداری
بارداری می‌تواند منجر به تغییراتی در سلامت دهان و دندان زنان شود، بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان در طول بارداری بسیار مهم است. موارد زیر برخی از ملاحظات دندانپزشکی در دوران بارداری است:
- معاینات منظم دندانپزشکی: زنان باردار باید به طور منظم و حداقل هر شش ماه یک بار به دندانپزشک خود مراجعه کنند. از آنجایی‌که تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث التهاب لثه شود، نظارت بر هرگونه تغییر در سلامت دهان و دندان بسیار مهم است.
- اشعه ایکس: در صورت نیاز به عکسبرداری با اشعه ایکس، می‌توان از پیش بند سربی برای محافظت از جنین در برابر تشعشعات استفاده کرد. اشعه ایکس دندان در دوران بارداری خطری ندارد، زیرا قرار گرفتن در معرض اشعه حداقل است.
- داروها: زنانی که باردار هستند یا قصد بارداری دارند باید وضعیت بارداری خود را به دندانپزشک اطلاع دهند. در صورت نیاز به درمان دندانپزشکی، داروها مطابق با دستورالعمل‌های ایمنی تجویز می‌شوند.
- اقدامات دندانپزشکی: برخی از اقدامات دندانپزشکی مانند سفید کردن دندان‌ها، دندانپزشکی زیبایی یا روش‌های انتخابی را می‌توان به بعد از بارداری موکول کرد. با این حال، درمان‌های اورژانسی دندان مانند پرکردن، پالپوتومی و درمان کانال‌های ریشه نباید به تعویق بیفتد زیرا عفونت‌های دندانی می‌توانند بر نتایج بارداری تأثیر بگذارند.
- تهوع صبحگاهی: زنان باردار ممکن است تهوع صبحگاهی را تجربه کنند که می‌تواند منجر به استفراغ و رفلاکس اسید گردد. تهوع و رفلاکس معده منجر به فرسایش و پوسیدگی مینای دندان می‌شود. شستشو با محلول جوش شیرین یا جویدن آدامس بدون قند می‌تواند به خنثی کردن اسید و محافظت از دندان‌ها کمک کند.
به طور کلی، حفظ سلامت دهان و دندان در دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین مهم است و زنان باردار باید در مورد هر گونه نگرانی دندانپزشکی با دندانپزشک خود صحبت کنند.
بایدها و نبایدهای درمان های دندانپزشکی در دوران بارداری
دوران بارداری دارای پیچیدگی‌های زیادی است. تمام بخش‌های مختلف بدن مادر درگیر می‌شوند و مشکلات می‌توانند بر جنین تاثیر منفی بگذارند. یکی از موارد حساس در این دوره، مراقبت‌ها و درمان‌های مربوط به دهان و دندان مادر است. در این بخش از مقاله از بایدها و نبایدهای درمان‌های مربوط به دندان در دوران بارداری صحبت کرده‌ایم.
بایدها:
- برای معاینه و تمیز کردن به طور منظم دندان‌ها، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
- به دندانپزشک خود اطلاع دهید که باردار هستید و مدت زمان بارداری را نیز متذکر شوید.
- دندان‌های خود را دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و روزانه از نخ دندان استفاده کنید.
- یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به سلامت دندان‌ها کمک کند. بخصوص غذاهایی که سرشار از کلسیم و ویتامین D هستند.
- برای تقویت دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی آنها، از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
- آب فراوان بنوشید و از نوشیدنی‌های شیرین و اسیدی خودداری کنید.
- مشکلات دندانی مانند پوسیدگی، بیماری لثه و دندان درد را به سرعت درمان کنید.
نبایدها:
- از عکسبرداری با اشعه ایکس دندان خودداری کنید مگر اینکه برای درمان اورژانسی ضروری باشد.
- تا بعد از بارداری از اقدامات انتخابی دندانپزشکی مانند سفید کردن دندان یا درمان‌های زیبایی خودداری کنید.
- از آنتی بیوتیک‌های خوراکی استفاده نکنید مگر اینکه توسط دندانپزشک تجویز شده باشد.
- از خوردن مسکن‌های بدون نسخه از جمله آسپرین و ایبوپروفن خودداری کنید، مگر اینکه توسط دندانپزشک شما تایید شده باشد.
- در دوران بارداری از بهداشت دهان و دندان خود غافل نشوید. سلامت دهان و دندان مادر می‌تواند بر سلامت جنین تأثیر بگذارد.
جمع بندی
بارداری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت دندان زنان داشته باشد. با مراقبت و اقدامات احتیاطی مناسب از دندان، زنان باردار می‌توانند از دندان‌ها و لثه‌های خود محافظت کنند و از سلامت دهان و دندان خود و نوزادشان اطمینان حاصل کنند. معاینات و نظافت منظم دندانپزشکی، رژیم غذایی سالم و اقدامات مناسب بهداشت دهان و دندان، کلیدی برای جلوگیری از مشکلات دندانی در دوران بارداری هستند. اما مشکلات دندانی گاهی اجتناب‌ناپذیر هستند. پس بسیار مهم است که متخصصان دندانپزشکی مجرب را در این دوره حساس از زندگی خود انتخاب کنید تا به سلامت خود و جنین کمک کرده باشید. دندانپزشکان کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با تجربه و مهارت بالا درمان‌های لازم دندانپزشکی را با حفظ سلامت مادر و جنین به شما ارائه خواهند داد.
سوالات متداول
- شایع ترین علت شکست پالپوتومی چیست؟
هر چه سطح قرار گرفتن در معرض پوسیدگی بیشتر باشد، میزان موفقیت در پالپوتومی کمتر است. تحلیل داخلی دلیل اصلی شکست بود. با این حال، تحلیل داخلی تحت تاثیر تحلیل ریشه فیزیولوژیکی قرار نگرفت.
- موارد منع پالپوتومی چیست؟
در صورت وجود هر یک از موارد زیر، انجام پالپوتومی ممنوع است: تورم (با منشا پالپ)، فیستول، تحرک پاتولوژیک، تحلیل ریشه خارجی پاتولوژیک، تحلیل داخلی ریشه، رادیولوسنسی پری آپیکال یا بین رادیکولار، کلسیفیکاسیون پالپ، یا خونریزی بیش از حد از کنده‌های رادیکولار قطع شده.
- نشانه های رادیوگرافیک برای پالپوتومی چیست؟
روش پالپوتومی زمانی نشان داده می‌شود که برداشتن پوسیدگی منجر به قرار گرفتن در معرض پالپ در دندان شیری با پالپ طبیعی یا پالپیت برگشت پذیر یا پس از قرار گرفتن در معرض پالپ تروماتیک شود، و زمانی که علائم رادیوگرافیک عفونت یا تحلیل پاتولوژیک وجود نداشته باشد.
- درصد موفقیت پالپوتومی کامل چقدر است؟
داده‌های بالینی در مورد موفقیت روش‌های پالپوتومی در دندان‌های دائمی از ۸۲ تا ۱۰۰% است. علاوه بر این، یک بررسی سیستماتیک اخیر میزان موفقیت بالایی (بیش از ۹۰٪) پالپوتومی کرونر را در دندان‌های بالغ با پالپیت برگشت ناپذیر در یک بازه زمانی یک ساله نشان داد.
- آیا پالپوتومی می تواند عفونی شود؟
مقدار مشخصی تورم بلافاصله پس از جراحی قابل انتظار است. با این حال، اگر در طی روزها، هفته‌ها یا ماه‌های پس از پالپوتومی، تورم، قرمزی یا درد جدیدی را تجربه کردید، با دندانپزشک خود تماس بگیرید. این علائم ممکن است نشان دهنده عفونت دندان باشد.
