در دوران بارداری خانم‌ها با چالش‌ها و مشکلات مختلفی مواجه می‌شوند که یکی از آن‌ها مشکلات دندان است و معمولا به دلیل ترس از عکس‌برداری از دندان در دوران بارداری از مراجعه به دندان‌پزشک خودداری می‌کنند. طبیعتا اشعه‌هایی که هنگام رادیولوژی منتشر می‌شود می‌تواند نگران کننده باشد. ازاین‌رو لازم است که مادران اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشند تا بتوانند سلامت خود و جنین را حفظ کنند و از آسیب رسیدن به آن جلوگیری نمایند. اگر می‌خواهید بدانید عکس‌برداری دندان در بارداری خطر دارد یا خیر پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله از کلینیک دندانپزشکی زاگرس با ما همراه باشید.
تشخیص بیماری‌ها و مشکلات دندان با عکس‌برداری در بارداری
در زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی میزان اسیدی بودن دهان افزایش می‌یابد و موجب می‌شود که نسبت به قبل بیشتر هوس مصرف خوراکی‌های شیرین داشته باشند. از طرفی به دلیل توجه کمتر به بهداشت دهان و دندان، حالت تهوع در ساعات اولیه صبح بیشتر می‌شود.
علاوه بر این تغییرات هورمونی نیز می‌تواند عامل ایجاد کننده بیماری‌های لثه مثل خونریزی لثه، التهاب لثه و واکنش شدید نسبت به پلاک دندان باشد. در صورتی که برای درمان بیماری‌های لثه به موقع اقدام نشود می‌تواند وضعیت را حادتر کند و با پیشرفت پریودنت لثه، لثه‌ها تحلیل روند و منجربه لق شدن دندان‌ها و یا افتادن آن‌ها شود.
گاهی اوقات عدم درمان بیماری های دهان و دندان در بارداری تنها خطری برای دندان‌ها محسوب نمی شود حتی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد مشکلات دیگر در این دوران شود. به عنوان نمونه التهاب و پریودنت لثه می‌تواند موجب تشنج بارداری، زایمان زودرس و همچنین کم وزن بودن کودک شود.
تشخیص بیماری لثه با رادیوگرافی در بارداری
دندان‌پزشک می‌تواند با عکس‌برداری دندان در بارداری، برای تشخیص و درمان بیماری‌های لثه زنان هر چه سریع‌تر اقدام کند تا مانع از تاثیرگذاری این بیماری‌ها بر روی جنین شود. تکنولوژی اشعه ایکس (رادیوگرافی) در طی چند سال گذشته پیشرفت قابل توجهی داشته و از بهترین و جدیدترین آن‌ها می‌توان به رادیوگرافی دیجیتالی اشاره نمود.
در این روش از طریق حسگرهای الکترونیکی از داخل دهان بیمار عکس گرفته شده و داخل سیستم رایانه‌ای ثبت می‌گردد. سپس خیلی سریع این تصاویر دیجیتالی را بزرگ‌نمایی و تنظیم کرده تا دندان‌پزشک بتواند به خوبی مشکلات دندان‌ها و لثه را بررسی کند و تشخیص دهد.
در این روش نسبت به پرتودهی‌ها در رادیولوژی‌های گذشته، میزان اشعه حدود ۹۰ درصد کاهش یافته است. اما لازم است که پیش از استفاده از آن نیز در دوران بارداری مواردی را مد نظر قرار داد.
- پیش از انجام عکس‌برداری، بارداری خود را به دندان‌پزشک اطلاع دهید.
- به منظور محافظت از کودک خود در مقابل اشعه ایکس حتما از روپوش‌های سربی مخصوص استفاده کنید.
- در سه ماه نخست یا نیمه دوم سه ماهه سوم بارداری از انجام عکس‌برداری دندان بپرهیزید.
- همچنین بهتر است اقدامات درمانی دندانپزشکی دلخواه مانند سفید کردن دندان را به پس از زایمان موکول نمایید.
آیا عکس‌برداری دندان در بارداری می‌تواند خطرناک باشد؟
همانطور که اشاره شد لازم است که بارداری خود را به دندان‌پزشک اطلاع دهید و برای عکس‌برداری در سه ماه اول یا آخر سه ماهه سوم اقدام نکنید. اما سوالی که وجود دارد این است که چرا باید در این دوران از اشعه‌های رادیولوژی دوری نمود؟ بر اساس مطالعات و تحقیقات صورت گرفته رشد اصلی جنین در این بازه‌های زمانی اتفاق می‌افتد و در صورت زیاد بودن اشعه‌ها می‌تواند موجب اختلالات ذهنی، بینایی و چشمی در جنین شود.
مادران با اطلاع از این موضوع دچار اضطراب می‌شوند، به طوری که حتی ممکن است برای یک چکاپ یا معاینه ساده در دوران بارداری به دندان‌پزشک مراجعه نکنند. ازاین‌رو لازم است که در این رابطه به نکاتی اشاره کنیم.
- در عکس‌برداری از دندان‌ها و لثه در دندانپزشکی از شدت پایین این اشعه‌ها استفاده می‌کنند. در نتیجه جای نگرانی وجود ندارد. فقط بهتر است که صرفا جهت احتیاط از عکس‌برداری در بازه‌های زمانی گفته شده بپرهیزید.
- حین عکس‌برداری حتما از پیش‌بند سربی استفاده نمایید تا مانع از نفوذ اشعه‌ها به بدن و آسیب به جنین شوید.
- لازم است که اشاره کنیم اشعه‌هایی که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند خیلی ایمن‌تر از سایر تشعشعات پزشکی‌اند.
- معمولا دندانپزشکان متخصص تا حد امکان عکس‌برداری دندان در بارداری را تجویز نمی‌کنند. ازاین‌رو بهتر است که اگر خونریزی لثه یا دندان درد دارید حتما به دندان‌پزشک مراجعه نمایید. در واقع دیگر با توجه به این مطالب نباید به دلیل داشتن نگرانی‌ها در مورد اشعه‌های رادیولوژی از رفتن نزد متخصص بپرهیزید، زیرا تاخیر در اقدام به درمان می‌تواند موجب آسیب جدی به سلامت لثه و دندان‌ها شود.
- جالب است که بدانید اشعه‌هایی که در عکس‌برداری رادیولوژی استفاده می‌شود برابر با اشعه‌هایی است که تقریبا در طی دو روز زندگی با بدن انسان در تماس است.
پرتوهای ضعیف اشعه ایکس در رادیولوژی دندان
در عکس‌برداری دندان در بارداری مسئله مهمی که وجود دارد میزان پرتویی است که مادر و جنین در معرض آن قرار دارند. زیرا مقدار زیاد پرتو اشعه مرگبار می‌تواند منجر به مشکلات چشمی و کند ذهنی کودک شود. به عبارتی پرتودهی خطرناک بالغ بر ۱۰ red (واحد اندازه گیری تشعشع دریافت) با این چنین اختلالات و مشکلاتی در ارتباط است.
اما خوشبختانه عکس‌برداری‌های دندانی حتی به نزدیک این دوز هم نخواهند رسید. به طوری که میزان یک یا چند تصویر رادیوگرافی هرگز به بیشتر از ۵ red نخواهد رسید. ازاین‌رو می‌توان گفت احتمال رسیدن اشعه ایکس به جنین در حدود یک صدم میلیارد است. این در حالی است که مادر باردار و جنین به طور ناخواسته در اثر اشعه خورشید و زمین در طی دوران بارداری در معرض ۹۰ الی ۱۰۰ میلی رادیان پرتودهی قرار دارند.
نحوه انجام عکس‌برداری از دندان
پیش از انجام عکس‌برداری دندان در بارداری نیازی نیست هیچ‌گونه آماده‌سازی انجام دهید. البته باید دهان و دندانتان را کاملا تمیز کنید و مسواک بزنید تا ماده غذایی میان دندان‌هایتان باقی نمانده باشد، زیرا در صورتی که بین دندان‌ها ماده غذایی وجود داشته باشد در عکس‌برداری اشتباه به وجود می‌آید و احتمال دارد یک هشدار در مورد یک مشکل به اشتباه دهد و دندان‌پزشک با خطا مواجه شود.
در ابتدا دستار دندان‌پزشک به شما یک روپوش سربی می‌دهد که از بدن شما در برابر اشعه محافظت شود. سپس ابزاری که معمولا از جنس پلاستیک است داخل دهان شما قرارداده و می‌خواهد که آن را نگه دارید و دهان خود را ببندید. با این کار فیلم رادیوگرافی به خوبی در جای خود قرار گرفته و عکس‌برداری توسط تکنسین‌ها بدون درد انجام می‌شود.
نکاتی جهت سالم نگه داشتن دندان‌ها در بارداری
موضوع مراقبت‌های دهان و دندان در بارداری بسیار حائز اهمیت است زیرا:
- مادران در دوران بارداری به علت حالت تهوع و تغییر در سبک ذائقه دچار تغییراتی در اسیدیته دهان خود می‌شوند. این تغییرات خطر پوسیدگی دندان و آسیب به لثه‌ها را افزایش می‌دهد.
- از طرفی جنین از بدن مادر تغذیه می‌کند و کلسیم اصلی‌ترین ماده معدنی است که جذب می‌کند. ازاین‌رو نیاز است که مادران در طی دوران بارداری مصرف لبنیات را افزایش دهند تا به این ترتیب میزان کلسیم که از دست دادن‌اند را جبران کنند و از پوسیدگی دندان و پوکی استخوان جلوگیری نمایند.
- ازاین‌رو واجب است که مادران در این دوران نسبت به قبل بیشتر به سلامت دندان و تغذیه خود توجه کنند و توصیه‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم را رعایت کنند تا دندان‌ها و لثه‌های سالمی داشته باشند و به عکس‌برداری دندان در بارداری نیاز پیدا نکنند.
- به بهداشت دهان و دندان خود بیشتر توجه کنید و روزی سه بار مسواک بزنید. پس از مصرف خوراکی‌های چسبنده و شیرین نیز حتما با استفاده از مسواک دندان‌های خود را تمیز کنید.
- سعی کنید تا حد امکان از مصرف تنقلات و خوراکی‌های ترش بپرهیزید، زیرا اسیدی بودن آن‌ها می‌تواند موجب پوسیدگی دندان‌ها شود.
- هرگز نباید استفاده از خمیر دندان را کنار بگذارید. در صورتی که به خمیردندان فعلی خود به دلیل تغییرات هورمونی ویار دارید، آن را عوض نمایید. اما حتما پس از هر وعده غذایی حتما به طور کامل دندان‌ها را مسواک بزنید.
- نوع مسواک نیز حائز اهمیت است. سعی کنید مسواکی را انتخاب کنید که برس نرمی داشته باشد. زیرا برس‌های زبر موجب آسیب دیدن لثه‌ها و پوسیدگی بیشتر دندان‌ها می‌شوند.
- از دهانشویه به طور مرتب استفاده کنید. از جمله مهم‌ترین عوامل در مشکلات لثه و پوسیدگی دندان‌ها، رشد باکتری‌ها در دهان است. با کمک دهانشویه می‌توانید به راحتی میکروب‌های مضر را از بین ببرید و ضمن از بین بردن بوی بد دهان از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.
جمع بندی
اگرچه عکس‌برداری دندان در بارداری با روپوش سربی بی خطر است اما بعضی از زنان به منظور محدود کردن قرارگیری در معرض اشعه ایکس و دیگر روش‌های دندانپزشکی انتخاب‌های آگاهانه‌ای انجام می‌دهند و پس از بارداری سریعا این موضوع را به دندان‌پزشک خود اطلاع می‌دهد. همچنین با مشورت دندان‌پزشک در صورت نیاز عکس‌برداری را به پس از پایان سه ماهه اول موکول می‌کنند، تا مهم ترین دوران رشد کودکان سپری شود.
این برنامه ریزی می‌تواند موجب ایجاد آرامش خاطر در مادر شود. در واقع گاهی اوقات در دوران بارداری موارد اورژانسی به وجود می‌آید که رادیوگرافی ضروری است و نمی‌توان آن را تا پس از تولد به تاخیر انداخت. بنابراین بانوان عزیز باید همیشه از سلامت دهان و دندان خود مراقبت کنند تا در دوران بارداری با مشکلات خاصی مواجه نشوند و بتوانند بدون اضطراب این دوران را سپری کنند.
برای درمان و یا چکاپ های روتین خود می توانید به کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس مراجعه نمایید. دندانپزشکان با‌سابقه کلینیک با کمک تجهیزات و وسایل روز دنیا به شما کمک خواهند کرد.
سوالات متداول
چرا لازم است در دوران بارداری بیشتر مراقبت دندان‌های خود باشیم؟
در این دوران به علت تغییرات هورمونی، لثه‌ها نسبت به پلاک‌های باکتریال حساس‌تر شده و التهابات لثه‌ای و تجمع باکتری‌ها افزایش می‌یابد. ازاین‌رو احتمال پوسیدگی دندان و التهاب لثه نیز بیشتر می‌شود، در نتیجه دندان‌ها در این دوران به مراقبت بیشتری نیاز دارند.
آیا رادیوگرافی و عکس‌برداری روی جنین ضرر دارد؟
بر اساس جدیدترین مطالعات صورت گرفته زنان باردار می‌توانند بدون نگرانی با استفاده از روپوش سربی رادیوگرافی دندان انجام دهند. زیرا مقدار اشعه دریافتی جنین در حد صفر است و هیچ‌گونه خطری او را تهدید نمی‌کند.
بهترین زمان معاینات دندانپزشکی چه زمانی خواهد بود؟
بهترین زمان به منظور پیشگیری از مشکلات دندان و لثه، پیش از بارداری است. در صورتی که دندان‌پزشک پس از معاینه بیمار تشخیص دهد که مورد اورژانسی وجود ندارد، اقدامات درمانی لازم را به ۳ ماهه دوم بارداری مادر موکول می‌کند.
آیا انجام عکس‌برداری در دوران بارداری بی‌خطر است؟
انجمن دندانپزشکی آمریکا و کنگره متخصصین زنان و زایمان آمریکا معتقد هستند که زنان باردار در هر سه دوره بارداری با استفاده از اقدامات حفاظتی در مقابل اشعه به منظور پایین نگه‌داشتن دوز در حد معقول، برای عکس‌برداری از دندان اقدام کنند.
از انجام چه درمان‌های دندانپزشکی در دوران بارداری باید اجتناب نمود؟
درمان‌های انتخابی مثل سفید کردن دندان و دیگر روش‌های زیبایی دندان بهتر است که به بعد از زایمان موکول گردد. ازاین‌رو توصیه می‌کنیم از قرار دادن کودک در حال رشد در معرض حتی ضعیف‌ترین اشعه‌ها در دوران بارداری بپرهیزید و این اقدامات دندانپزشکی را انجام ندهید.
