تاج و ریشه دو قسمت یک دندان هستند. تاج از دو بافت سخت مینا و عاج تشکیل شده است. ریشه دارای پالپ و سمنتوم است. مرکز دندان (کانال ریشه) از پالپ نرم تشکیل شده است که شامل اعصاب و عروق خونی است. شکستگی می‌تواند شامل مینا، عاج، سمنتوم یا پالپ باشد.
در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با شکستگی دندان و دلایل آن و راه‌های پیشگیری از آن آشنا می‌شویم.
شکستگی دندان چگونه رخ می‌دهد؟
هنگام جویدن غذاهای سفت، دندان ممکن است بشکند یا ترک بخورد. شکستگی دندان در افرادی که در شب دندان قروچه دارند یا ورزش‌های تماسی انجام می‌دهند اتفاق می‌افتد. همچنین در افراد مسن می‌تواند خود به خود رخ دهد. شکستگی دندان یکی از شایع ترین بیماری‌های دندانی است که منجر به از دست دادن دندان می‌شود.
گزینه‌های درمانی مختلفی برای نجات دندان ترک خورده وجود دارد. برخلاف استخوان شکسته، دندان شکسته حتی پس از درمان نیز هرگز ۱۰۰ درصد بهبود نمی یابد، اما درمان آن از آسیب بیشتر و گسترش عفونت جلوگیری می‌کند.
شما می‌توانید با رعایت بهداشت دهان و دندان، اجتناب از گاز گرفتن غذاهای سفت و استفاده از محافظ دهان از دندان‌های خود محافظت کنید. در بیشتر موارد ترک، دیده می‌شود، اما گاهی اوقات اگر شکستگی در طول دندان باشد، دیدن آنها با چشم غیرمسلح ممکن نیست. اگر شکستگی را نمی بینید، علائم خاصی مانند درد در حین جویدن یا حساسیت ناگهانی به گرما و سرما می‌تواند از نشانه‌های آن باشد.
تشخیص شکستگی‌های بسیار کوچک دشوار است، زیرا ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند به جز دردی که می‌آید و می‌رود و موقت است. باید به دنبال درمان فوری بود زیرا در صورت عدم درمان می‌تواند باعث درد شدید، عفونت و از دست دادن دندان شود.
انواع شکستگی دندان چیست؟
شکستگی دندان انواع مختلفی دارد. با ما همراه باشید تا با آنها آشنا شوید.
خطوط کریز (Craze lines)
کریز ترک‌های کوچکی در مینای دندان هستند. معمولاً هیچ دردی نداشته و نیازی به درمان هم ندارند.
کاسپ شکسته
شکستگی قسمت نوک تیز سطح بایت دندان (کاسپ) است. معمولاً در اطراف پر کردن دندان رخ می‌دهد و پالپ را درگیر نمی کند. در نتیجه درد زیادی ایجاد نمی کند.
ترک خوردگی عمودی
این نوع شکستگی عمودی است و معمولاً تا خط لثه گسترش می‌یابد. اگر شکستگی به خط لثه نرسیده باشد (شکستگی ناقص تاج)، می‌توانید دندان را نگه دارید. اما شاید لازم باشد دندان از شکافی که به خط لثه کشیده می‌شود (شکستگی ناقص تاج ریشه) کشیده شود.
اسپلیت دندان (دو نیم شدن دندان)
زمانی است که دو بخش دندان کاملا شکسته و از هم جدا می‌شوند. بسته به میزان شکستگی، دندانپزشک ممکن است یک قسمت از دندان را نجات دهد یا کل دندان را بکشد.
شکستگی عمودی ریشه
شکستگی از زیر خط لثه شروع می‌شود و سپس به سمت بالا حرکت می‌کند. تا زمانی که دندان عفونی نشود هیچ علامتی ایجاد نمی کند. معمولاً چنین دندان‌هایی نیاز به کشیدن دارند.
علل شکستگی دندان چیست؟
- گاز گرفتن مواد غذایی سفت
- دندان قروچه در شب (براکسیسم)
- افزایش سن (بالای ۵۰ سال).
- دندانی که دارای پرکردگی دندانی بزرگ است، زیرا باعث ضعیف شدن دندان می‌شود.
- آسیب به چانه یا فک در هنگام تصادفات جاده ای، ورزش‌های تماسی، سقوط و غیره.
- خوردن خوراکی‌های خیلی سرد بلافاصله بعد از خوردن غذای داغ. ممکن است به دلیل تغییر دما دندان بشکند.
- شکستگی ریشه معمولا در افراد مبتلا به بیماری‌های لثه دیده می‌شود.
علائم شکستگی دندان چیست؟
اکثر افراد هیچ علامتی ندارند. خطوط کریز هیچ علامتی ایجاد نمی کنند و نیازی به درمان نیز ندارند. موارد شدید منجر به علائم زیر می‌شود:
- درد هنگام جویدن یا گاز گرفتن
- درد موقت
- لثه‌های متورم
- حساسیت دندان به غذاهای شیرین
- حساسیت دندان نسبت به غذاهای سرد و گرم
- بوی بد دهان
- غدد متورم در گردن
- تب
برای جلوگیری از این عارضه، از گاز گرفتن غذاهای سفت خودداری کنید، بهداشت دهان و دندان را رعایت کرده و از دندانپزشک خود بخواهید که محافظ دهان به شما بدهد.
آیا می‌توان دندان شکسته را نجات داد؟
اگر شکستگی فقط تا پالپ دندان کشیده شده باشد، می‌توان دندان را با کمک عصب کشی درمان کرد و از روکش برای محافظت از ترک بیشتر کمک گرفت. با این حال، اگر ترک به زیر لثه گسترش یافته باشد، دیگر قابل درمان نیست و نمی توان آن نجات داد و باید کشیده شود.
شکستگی دندان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اغلب اوقات، شکستگی جزئی دندان در عکس برداری با اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات شکستگی‌ها در عکس نیز ظاهر نمی شوند. این به دلیل زاویه عکس برداری و نوع شکستگی است.
دندانپزشک یک تاریخچه پزشکی و دندانپزشکی کامل را از شما می‌پرسد. همچنین بررسی می‌کند که از غذاهای سفت استفاده می‌کنید یا در شب دندان قروچه می‌کنید؟ در صورت نیاز، دندانپزشک از یک لنز ذره بین یا رنگ دندان برای بررسی هرگونه ترک استفاده می‌کند.
دندانپزشک ممکن است از شما بخواهد که چیزی سخت را گاز بگیرید. اگر دندان شما ترک خورده باشد احتمالا هنگام رها کردن درد داشته باشید.
گزینه‌های درمانی برای شکستگی دندان چیست؟
بسته به علائم، محل و اندازه شکستگی، گزینه‌های درمانی مختلفی در دسترس است. دندانپزشک شما ممکن است یکی از روش‌های درمانی زیر را پیشنهاد دهد:
۱- باندینگ یا پر کردن دندان
اگر شکستگی، پالپ یا عاج را درگیر نکند، دندانپزشک با استفاده از رزین کامپوزیت همرنگ دندان، ترک را پر می‌کند. در این روش، برای آنکه ماده کامپوزیت به دندان بچسبد، دندانپزشک سطح را می‌تراشد تا کمی ناصاف شود.
سپس از رزین همرنگ دندان برای ساختن قسمت شکسته دندان استفاده می‌کنند و مواد با استفاده از اشعه ماوراء بنفش سخت می‌شود.
۲- تاج یا روکش دندان
هنگامی که شکستگی عاج، دندان را درگیر می‌کند یا قسمت زیادی از دندان از بین می‌رود، از روکش یا کلاه دندان برای پوشاندن دندان آسیب دیده استفاده می‌شود. روکش‌ها می‌تواند از فلز و سرامیک یا تمام سرامیک ساخته شوند. روکش روی دندان شکسته قرار می‌گیرد و از نظر عملکرد و زیبایی کاملا شبیه به دندان طبیعی هستند. دندانپزشک ابتدا دندان را می‌تراشد تا فضایی برای روکش دندان ایجاد کند. سپس از دندان قالب می‌گیرد و آن را به آزمایشگاه ارسال می‌کند. آزمایشگاه بسته به بایت و رنگ دندان بیمار روکش را می‌سازد.
۳- درمان ریشه
اگر ترک گسترده باشد و پالپ را درگیر کند یا منجر به عفونت پالپ شده باشد، درمان ریشه ضروری است. در اینجا پالپ آلوده از کانال ریشه برداشته شده و کانال ریشه شکل داده و آماده می‌شود. سپس کانال ریشه را با مواد زیست سازگار به نام گوتاپرکا پر می‌کنند. در انتها روکش دندان برای افزایش استحکام و ظاهر روی دندان قرار می‌گیرد.
۴- کشیدن دندان
اگر دندان شکسته غیر قابل ترمیم باشد به ناچار دندانپزشک دندان را می‌کشد. خطوط ریز و دیگر ترک‌های مینای دندان هیچ علامتی ایجاد نمی کنند و نیازی به درمان ندارند.
۳ راه برای جلوگیری از ترک خوردگی دندان
اورژانس‌های دندانی می‌توانند در چند ثانیه اتفاق بیفتند و به سرعت منجر به از دست دادن دندان‌ها شوند. در صورت ترک خوردن دندان باید به سرعت به سراغ یک متخصص دندانپزشک بروید. زیرا ترک می‌تواند به باکتری‌های خطرناک اجازه نفوذ داده و باعث حساسیت، پوسیدگی و از دست دادن دندان شود. اما چگونه می‌توانید از ترک خوردن یا شکستگی دندان‌های خود جلوگیری کنید؟
۱- از خود محافظت کنید
دندانپزشکان معتقدند بیشتر دندان‌های ترک خورده یا شکسته نتیجه ضربه‌های دندانی در گذشته بوده اند که درمان نشده اند. ترک‌های ناشی از آسیب‌های ورزشی، افتادن، تصادف، جویدن اجسام سخت یا غذاهای سفت می‌شود. ورزشکاران باید همیشه از محافظ دهان استفاده کنند و برای هر گونه اورژانس دندانی که ممکن است رخ دهد به دندانپزشک یا متخصص ریشه مراجعه کنند. هرگز یخ یا اجسام سخت را نجوید و از دندان برای باز کردن گره‌ها استفاده نکنید. پیشگیری از افتادن و تصادف کمی دشوارتر است، اما اگر می‌توانید از صورت و دهان خود در هنگام افتادن محافظت کنید، سعی کنید این کار را انجام دهید.
۲- معاینات روتین را انجام دهید
ترمیم‌های دندانی (پرکردن) که ۱۰ سال یا بیشتر عمر دارند باید در طول مراقبت‌های معمول دندانپزشکی بیمار بررسی شوند. پرکردگی‌ها می‌توانند بشکنند و یا لب پر شوند. در نتیجه ساختار دندان باقی مانده را در معرض شکستگی بیشتر قرار دهند. سن و محل انجام کارهای دندانپزشکی قبلی می‌تواند در دندان‌های آسیب دیده نقش داشته باشد و می‌توانند منجر به ترک و اورژانس دندانی شوند. در یک معاینه معمول دندانپزشکی دندانپزشکان می‌توانند ترک‌های کوچک را به راحتی شناسایی و رفع کنند. با این کار از تبدیل شدن آنها به مشکلات بزرگ در آینده جلوگیری می‌کنید.
۳- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید
مینای دندان‌ها ماده ای بسیار سخت است، اما به دلیل عادات بدی مانند نوشیدن نوشابه، خوردن غذاهای شیرین، مسواک زدن بیش از حد، جویدن ناخن یا یخ می‌تواند فرسایش یا آسیب ببیند. با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید، به طور مرتب نخ دندان بکشید و در مورد کلسیم و ویتامین D دریافتی خود با پزشک مشورت کنید.
جمع بندی
با رعایت احتیاط می‌توان از بسیاری اورژانس‌های دندانی جلوگیری کرد. اگر قبلاً دندان‌های ترک خورده یا شکسته داشته اید، دندانپزشکان با تجربه کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس می‌توانند به شما کمک کنند. همین حالا با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید.
سوالات متداول
آیا دندان شکسته خود به خود بهبود می‌یابد؟
بله، یک دندان شکسته می‌تواند به خودی خود بهبود یابد، به شرطی که شکستگی بسیار کم باشد. این شامل آن دسته از شکستگی‌هایی است که فقط سطوح خارجی دندان را درگیر می‌کند. این فرآیند خود ترمیمی دندان را رمینرالیزاسیون می‌نامند. سایر شکستگی‌ها قابل التیام و درمان نیستند.
چگونه متوجه می‌شوید که دندان شما شکسته است؟
درد هنگام جویدن یا گاز گرفتن، به خصوص زمانی که فرد لقمه را رها می‌کند.
حساسیت شدید به گرما، سرما یا غذاهای شیرین دارید.
دردی که می‌آید و می‌رود اما به ندرت پیشرونده است.
تورم لثه و قرمزی، به ویژه در اطراف دندان آسیب دیده مشاهده می‌شود.
دندانپزشکان برای دندان شکسته چه می‌کنند؟
بیشتر دندان‌های شکسته را می‌توان با چسباندن مجدد قطعه شکسته مینای دندان یا با چسباندن یک پرکننده مصنوعی همرنگ دندان یا یک روکش مصنوعی در محل ترمیم کرد. همچنین می‌توان با استفاده از عصب کشی ریشه آن را درمان کرد.
آیا دندان ترک خورده اورژانس دندانپزشکی به حساب می‌آید؟
معمولاً شکستگی دندان یک اورژانس دندانی نیست. اما اگر بیمار درد شدید یا خونریزی شدید را تجربه می‌کند در آن زمان یک اورژانس دندانپزشکی به حساب می‌آید. ترومای ناشی از تصادف ممکن است باعث شکستگی جمجمه و شکستگی دندان شود، بنابراین در این موارد بیمار باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
اگر دندان شکسته را بدون درمان رها کنید چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر شکستگی دندان بسیار کم باشد و فقط ناحیه تاج را درگیر کند، معمولاً هیچ عارضه ای ایجاد نمی کند. اما زمانی که از لثه شکسته باشد و بیمار درد شدید را تجربه کندئبه احتمال زیاد عفونت زیادی کرده است. این عفونت‌ها می‌تواند آنقدر شدید باشد که حتی به مغز وارد شده و باعث مننژیت شوند.
آیا اشعه ایکس می‌تواند دندان شکسته را نشان دهد؟
شکستگی‌های ریز معمولا با اشعه ایکس دیده نمی شوند. فقط در صورتی که شکستگی‌ها به اندازه کافی بزرگ باشند، ممکن است به صورت سایه در عکس اشعه ایکس نشان داده شوند. گاهی اوقات ممکن است از رنگ مخصوص برای لکه دار کردن دندان آسیب دیده کمک بگیرند تا تشخیص دهند دندان ترک دارد یا خیر.
آیا دندان ترک خورده به روکش نیاز دارد؟
اگر دندانی که شکسته و درد دارد، یک بیماری بسیار جدی است و معمولاً نیاز به روکش دارد. شکستگی دندان ترک خورده مانند سایر استخوان‌های بدن بهبود نمی یابد. ترک‌های عمودی در دندان که تا لثه حرکت می‌کنند نیاز به روکش کامل دارند.
متا تایتل: چرا دندان‌ها می‌شکنند؟|کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس
دیسکریپشن:
