کانال و ریشه دندان چیست؟

اگر دندانی نشانه‌های عفونت ریشه را داشته باشد باید تحت درمان کانال و ریشه دندان قرار بگیرد. این کار برای از بین بردن عفونت و نجات کانال و ریشه دندان ضروری است. شاید برایتان سوال باشد که کانال و ریشه دندان چه مفهومی دارد و آیا قابل دیدن و تشخیص هستند؟

برای گرفتن پاسخ سوالات خود تا انتها همراه ما باشید. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی زاگرس با تعدادکانال‌ها، ریشه‌های هر دندان و روش از بین بردن درد و عفونت آنها آشنا می شویم. 

ریشه دندان در کجا قرار دارد؟

ریشه دندان از مهمترین قسمت‌های هر دندان است. محل قرار گیری ریشه‌ها داخل فک است. تعداد یک تا سه ریشه در هر دندان وجود دارد که با توجه به جایگاه قرار گیری دندان تعداد آنها متفاوت می شود. زمانی که دندان درد دارید و ریشه ملتهب شده است باید تمام کانال‌ها از عفونت پاک شوند. در غیر این صورت عفونت تمام دندان را گرفته و ناچار به کشیدن دندان می شوید. 

چگونه تعداد ریشه‌ها و کانال‌های دندان را تشخیص می دهند؟

دکتر دندانپزشک راه‌های مختلفی برای تشخیص تعداد ریشه‌های هر دندان دارد. در ادامه این روش‌ها را بررسی می کنیم.

عکس با اشعه ایکس

در ابتدا و قبل از هر درمانی دندانپزشک برای شما عکس از دندان می نویسد. با کمک عکس دندان که با اشعه ایکس گرفته می شود تعداد کانال و ریشه دندان تشخیص داده می شود. در شرایط خاص تصویربرداری سه بعدی از دندان می‌گیرند که تمام جزئیات دندان را به طور واضح نشان می دهد. اما در حالت کلی عکس برداری دو بعدی رایج است.

دندانپزشک از طریق لمس ریشه وکانال‌ها پی به تعداد ریشه‌ها میبرد

در حین انجام عصب کشی دندانپزشک، کانال‌ها را با فایل‌های مخصوص پاک می کند. در طی انجام این کار و حرکات رفت و برگشتی فایل‌ها به داخل کانال، دکتر پی به تعداد کانال‌ها و ریشه‌ها می برد. 

از راه مشاهده چشمی

زمانی که دندانپزشک تاج دندان را بر ‌می دارد تا کار عصب کشی را شروع کند می تواند پالپ و تعداد کانال‌ها را ببیند. اگر از میکروسکوپ استفاده شود آسانتر و واضح‌ترمانال‌ها و ریشه پیدا می شوند. 

تعداد کانال و ریشه دندان در قسمت‌های مختلف دهان

نوع دندان	تعداد ریشه و کانال
دندان جلو و نیش فک بالا	۱ ریشه و ۱ کانال
دندان آسیاب کوچک فک بالا	۱ تا ۲ ریشه و ۲ کانال
دندان آسیاب بزرگ فک بالا	۳ ریشه و ۴ کانال
دندان کرسی انتهایی فک بالا	۳ ریشه و ۳ تا ۴ کانال
دندان عقل بالا	۳ ریشه به همراه ۳ کانال
دندان جلو و نیش فک پایین	۱ ریشه و ۱ تا ۲ کانال
دندان آسیاب کوچک فک پایین	۱ ریشه و ۲ تا ۴ کانال
دندان آسیاب بزرگ فک پایین	۲ ریشه و ۳ تا ۴ کانال

در حالت کلی می توانیم نتیجه بگیریم که هر دندان حتما یک ریشه را دارد. از طرفی هر ریشه حتما یک کانال خواهد داشت. تعداد کانال‌ها گاهی از ریشه بیشتر است. 

دندانپزشکان در حین عصب کشی به چه چالش‌هایی ممکن است برخورد کند؟

گاهی دندانپزشک تعداد ریشه‌ها و مانال‌ها را تشخیص داده و شروع به عصب کشی کردن می کند. اما در حین انجام کار با چیز‌هایی متفاوت رو‌به‌رو می شود. در ادامه با این چالش‌ها آشنا می شویم.

اختلاف در کانال‌ها

گاهی این اتفاق می افتد که ریشه دندان از آنچه که پیش بینی می کرده‌اند بیشتر باشد. اما این اتفاق کمی نادر است. در حالی که اختلاف در تعداد کانال‌ها زیاد رخ می دهد. 

ریشه‌های زیاد و به هم متصل شده

گاهی ریشه‌های یک دندان به هم اتصال پیدا کرده و جوش می خورند. اینکه تعداد کانال‌ها متفاوت باشد چیز عجیب و غافلگیرانه‌ای نیست. اما جوش و اتصال ریشه‌ها به هم، کمی غیر قابل پیش‌بینی است. 

تا به اینجا با ریشه و کانال‌های دندان آشنا شدیم. در ادامه درمان‌هایی که باید روی آنها صورت بگیرد را بررسی خواهیم کرد. 

درمان ریشه دندان چیست؟

درمان ریشه دندان برای ترمیم قسمت داخلی و آسیب دیده دندان استفاده می‌شود. در این روش دندان را سوراخ کرده و قسمت نرم یا پالپ برداشته می‌شود. پالپ دندان از بافت همبند، اعصاب و منبع خون تشکیل شده و تا ریشه‌های دندان ادامه دارد. پس از برداشتن پالپ، فضای خالی با ماده ای مخصوص پر و مهر و موم می‌شود.

تاج یا سطح دندانی که برای جویدن استفاده می‌شود نیز ممکن است در صورت لزوم پر شود. درمان ریشه توسط دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان انجام می‌شود.

چه موقع درمان کانال و ریشه دندان باید انجام دهید؟

درمان ریشه برای از بین رفتن دندان عفونی یا آسیب دیده مناسب است. با این کار دندان سالم می‌شود. دندان ممکن است در اثر پوسیدگی، کارهای مکرر دندانپزشکی، سایش و شکستگی، بیماری لثه، پرکردگی‌های قدیمی و ضربه به دندان، عفونی یا آسیب دیده شود. 

هنگامی که پالپ دندان آسیب می‌بیند، باکتری‌ها به داخل دندان نفوذ کرده و در آنجا زیاد می‌شوند. این باکتری‌ها عفونت یا آبسه به وجود می‌آورند. آبسه یک پاکت یا برآمدگی چرکی است که در انتهای ریشه دندان ایجاد می‌شود.

چرا باید دندان طبیعی را حفظ کرد؟

حفظ دندان به هر شکلی اهمیت زیادی دارد. زیرا برای گاز گرفتن و جویدن بهتر از دندان مصنوعی عمل می‌کند. از دست دادن دندان می‌تواند منجر به مشکلات دیگری در دهان شود. جایگزینی دندان از دست رفته با دندان مصنوعی اغلب به روش‌های دندانپزشکی پیچیده تری نیاز دارد. درمان کانال و ریشه دندان اغلب بهترین راه برای حفظ دندان است.

در چه صورت درمان ریشه انجام می‌شود؟

گاهی اوقات بدون هیچ علامتی ریشه دندان عفونی می‌شود ولی فرد متوجه نمی شود. به همین دلیل ویزیت دوره ای را دندانپزشکان توصیه می‌کنند. تا قبل از اینکه دیر شود اقدام به درمان کنید. اما معمولا علائم زیر نشان دهنده آسیب به ریشه دندان است:

• هنگام گاز گرفتن یا جویدن درد شدید در دندان احساس کنید.
• حساسیت به گرما یا سرما که پس از رفع گرما یا سرما ادامه یابد.
• رنگ دندان نسبت به سایر دندان‌ها کمی تیره‌ترشود.
• لثه‌ها متورم و حساس شده و گاهی خونریزی می‌کنند. 
• اطراف دندان عفونی ورم کرده یا سفید می‌شود که نشانه چرک کردن ریشه است.
• صورت یا گردن دچار تورم شود. 
• دندان در برخی موارد دچار لق شدگی می‌شود. 

ساختار دندان چگونه است؟

دندان از مینا، عاج و بافت نرم به نام پالپ تشکیل شده است. مینا سفید رنگ بوده و زیر آن قسمت سخت عاج قرار دارد. پالپ زیر عاج است که رگ‌های خوبی، اعصاب دندان و بافت همبند در آن قرار دارند. پالپ به رشد دندان‌ها کمک می‌کند. 

زمانی که رشد دندان کامل شد می‌توانید پالپ عفونی را در بیاورید و دندان به زندگی خود ادامه دهد. دندان بدون پالپ برای ادامه حیات از بافت‌های اطراف تغذیه می‌کند. درمان کانال ریشه معمولا بدون درد بوده و با بی حسی انجام می‌شود. 

مراحل انجام درمان ریشه توسط دندانپزشک

1. ابتدا دندانپزشک از دندان با کمک اشعه ایکس تصویر برداری می‌کند تا شکل کانال‌های ریشه را بررسی کند. در این مرحله می‌تواند تشخیص دهد که آیا در استخوان اطراف دندان عفونت وجود دارد یا خیر.
2. یک ورقه یا لاستیک روی دندان قرار می‌گیرد تا از آلودگی جلوگیری شود. در این حالت شما قادر خواهید بود به طور طبیعی نفس بکشید.
3. دندانپزشک از یک بی حس کننده موضعی برای بی حس کردن ناحیه اطراف دندان استفاده می‌کند. هر دندان بسته به نوع آن بین ۱ تا ۴ کانال دارد. تمامی کانال‌ها تمیز، شکل دهی و ضدعفونی خواهند شد.این کار ممکن است چندین جلسه طول بکشد. در بین جلسات، دندانپزشک دندان را با ماده پر کننده موقت می‌بندد. ممکن است یک نوار فلزی در اطراف دندان قرار دهند تا از آن محافظت بیشتری کند.
4. هنگامی که درمان به پایان رسید، فضای کانال را با ماده ای به نام گوتاپرکا پر می‌کنند. همچنین ممکن است یک تکیه گاه کوچک برای تقویت دندان وارد کانال‌های ریشه کنند. در صورت لزوم و وسیع بودن حفره ممکن است روی دندان روکش قرار دهند. 

درمان کانال و ریشه دندان نسبت به پر کردن معمولی ممکن است آزار دهنده‌ترباشد زیرا زمان بیشتری می‌برد. اما اغلب همانند پر کردن بدون درد است.

آیا درمان کانال ریشه درد دارد؟

در تمام درمان‌های کانال ریشه، دندانپزشک از بی حسی استفاده می‌کند. به همین دلیل درد آن بیشتر از پر کردن یا کشیدن دندان عقل نیست. با این حال، کانال ریشه شاید بعد از درمان کمی درد یا بی‌حس داشته باشد. حتی می‌تواند باعث ناراحتی خفیف برای چند روز شود.

چه مدت بعد از درمان ریشه می‌توانید به فعالیت‌های معمولی بپردازید؟

۲ تا ۴ ساعت بعد از درمان ریشه بی‌حس ادامه دارد. اما می‌توانید به کار‌های روزمره خود بپردازید. فقط دقت کنید تا زمانی که بی حسی از بین نرفته از خوردن و نوشیدن اجتناب کنید زیرا ممکن است به دندان‌های خود آسیب بزنید.

آیا درمان کانال ریشه هزینه زیادی دارد؟

درمان در هر دندانی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. اگر آسیب دیدگی در دندان‌های انتهایی باشد هزینه آن نیز بیشتر خواهد بود. زیرا هم زمان بیشتری می‌برد و هم چالش برانگیز‌تراست. 

بهتر است دندان را درمان کنید بجای آنکه آن را بکشید. در ابتدا شاید درمان ریشه پر هزینه به نظر برسد اما پر کردن جای خالی دندان کشیده شده با گذاشتن ایمپلنت سخت‌ترو بسیار گران‌تراست. به همین دلیل درمان ریشه هزینه بسیار کمتری نسبت به کشیدن دارد. 

بعد از درمان کانال ریشه چه اتفاقی می افتد؟

در چند روز اول پس از درمان کانال و ریشه دندان برخی از بیماران حساسیت، تورم یا التهاب را تجربه می‌کنند. برخی دیگر با جویدن احساس ناهمواری در دندان دارند و برخی به داروهای داده شده توسط اندودنتیست واکنش نشان می‌دهند. چه علائم داشته باشید و چه نداشته باشید حتما بعد از چند روز نزد دندانپزشک خود بروید. 

کشیدن روکش بعد از درمان کانال و ریشه دندان

نیاز به روکش بعد از درمان کانال ریشه بستگی زیادی به محل قرارگیری دندان در دهان دارد. دندان‌های انتهایی دهان مانند دندان‌های آسیاب، بیشتر برای جویدن مورد نیاز هستند. به همین دلیل بهتر است روکش کشیده شوند. اما دندان‌های جلو و نیش را می‌توانید روکش نکشید. برای جویدن همیشه به روکش نیاز نیست.

مراقبت‌های لازم بعد از درمان کانال و ریشه دندان

زمانی که درمان کانال و ریشه دندان به طور کامل تمام شد و دندان پر شد می‌توانید با آن بجوید و گاز بگیرید. در صورت کامل نشدن فرایند درمان، امکان شکستگی دندان تازه درمان شده هست. اما در حالت کلی زمانی که درمان را کامل و دندان را پر کردید تنها مراقبت لازم مسواک زدن، حفظ بهداشت دهان و دندان و ویزیت منظم توسط دندانپزشک است.

بهترین راه برای حفظ دندان طبیعی کدام است؟

درمان کانال و ریشه دندان سریع ترین راه برای از بین بردن درد دندان طبیعی است. اگر دندانپزشک به شما درمان کانال ریشه را پیشنهاد داد اصلا نگران نباشید زیرا سالانه در سراسر ایران و جهان افراد زیادی این درمان را انجام می‌دهند. پس از درمان می‌توانید زندگی عادی خود را ادامه دهید، لبخند بزنید و به آسانی مثل گذشته غذا بجوید. 

جمع بندی 

قبل از آنکه اقدام به درمان کنید برای آنکه دچار استرس و نگرانی نشوید بهتر است در مورد کانال و ریشه دندان اطلاعات بیشتر داشته باشید. به همین دلیل در این مقاله با مفاهیم اصلی کانال و ریشه دندان آشنا شدیم. 

درمان کانال ریشه کار تخصصی و چالش برانگیزی است، اما متخصصان ما هر روز بار‌ها آن را انجام می‌دهند. کلینیک دندانپزشکی زاگرس با دندانپزشکان متخصص و مجرب آماده انجام هرگونه کار‌های مربوط به دندان از جمله کامپوزیت، ایمپلنت، درمان ریشه، بلیچینگ و سایر خدمات دندانپزشکی هستند. کلینیک زاگرس با استفاده از بهترین وسایل و بهره مندی از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا در حال خدمت رسانی به مراجعان عزیز است. همین امروز با شماره‌های موجود تماس گرفته و وقت ویزیت بگیرید. 

سولات متداول

در عصب کشی چه اتفاقی می‌افتد؟

درمان ریشه روش دندانپزشکی است که درد ناشی از دندان عفونی را تسکین می‌دهد. در طول فرآیند درمان، کانال و ریشه دندان و پالپ ملتهب برداشته می‌شود. سپس سطوح داخل دندان را تمیز، ضدعفونی و مهر و موم می‌کنند.در انتهای تمام مراحل، فضای خالی را پر می‌کنند. 

آیا درمان عصب کشی دردناک است؟

برای بسیاری از بیماران، عصب کشی به لطف استفاده از بی حسی موضعی و تکنیک‌های مدرن درمانی، دردناک‌تراز پر کردن حفره ساده نیست. اکثر افراد اعلام کرده‌اند هیچ دردی را حس نکرده اند. تنها ممکن است در حین کار، فشار دست دندانپزشک را حس کنید.

دندان طبیعی چه مزایایی دارد؟

تمام درمان‌های انجام شده بر روی دندان برای حفظ و نگهداری دندان طبیعی است. دندان مصنوعی یا ایمپلنت هرگز جای دندان طبیعی را نمی گیرد. در ادامه با مزایای دندان طبیعی آشنا می‌شویم:

• بهتر جویدن 
• وارد کردن نیرو و فشار طبیعی در زمان گاز گرفتن
• حفظ ظاهر طبیعی دندان
• محافظت از سایر دندان‌ها در برابر سایش یا فشار بیش از حد