پوسیدگی دندان که به حفره دندان نیز شناخته می‌شود یک بیماری شایع مرتبط با رژیم غذایی است که منجر به از بین رفتن مواد معدنی دندان‌های بزرگسال و کودکان می‌شود.
در مراحل اولیه می‌تواند به صورت یک لکه سفید یا تیره روی دندان ظاهر شود. اما با از بین رفتن مواد معدنی بیشتر، ممکن است حفره یا سوراخ ظاهر شود.
از دست دادن بیشتر مواد معدنی ممکن است منجر به رفتن حفره و عفونت به مرکز دندان (پالپ) شده که به دندان درد منجر می‌شود. اما اگر از همان ابتدا به سلامت و بهداشت دندان دقت نمایید هرگز به مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دچار نمی‌شوید. در این مقاله از کلینیک شبانه روزی زاگرس با راه های پیشگیری از خرابی دندان‌ها آشنا می‌شویم. پیشگیری بهتر از درمان است.
نحوه ایجاد پوسیدگی دندان
بسیاری از باکتری‌ها در دهان شما و روی دندان‌ها در پلاک‌های دندانی زندگی می‌کنند. غذایی که می‌خورید انرژی مورد نیاز آنها برای زندگی را فراهم می‌کند. مواد غذایی در اطراف دندان‌ها جمع می‌شوند. این باکتری‌ها از قندها استفاده می‌کنند.
وقتی قند را به انرژی تبدیل می‌کنید، باکتری‌های دهان شما اسید را به عنوان یک ماده زائد تولید می‌کنند. این اسید مینای دندان شما را حل کرده و باعث از بین رفتن مواد معدنی می‌شود. این عمل علائم ایجاد پوسیدگی دندان مانند لکه‌های سفید و حفره برا افزایش می‌دهد.
بزاق شما از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. این ماده قند را از دهان خارج کرده و وارد معده می‌کند. به همین دلیل اسید باعث ایجاد آسیب به دندان نمی شود. بزاق با باکتری‌ها مبارزه کرده و می‌تواند مراحل اولیه پوسیدگی دندان را با ترمیم مواد معدنی متوقف کند.
اگر میزان اسید حاصل از باکتری‌های روی دندان‌ها، بر اثر محافظتی بزاق شما بیشتر باشد، پوسیدگی دندان رخ می‌دهد.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
از پوسیدگی دندان می‌توان با موارد زیر جلوگیری کرد:
۱- یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید
· دفعات مصرف غذاهای شیرین یا نوشیدنی‌های شیرین را کاهش دهید.
· سعی کنید به چای یا قهوه خود شکر اضافه نکنید.
· از میان وعده‌های شیرین پرهیز کنید. اگر می‌خواهید چیزی شیرین بخورید، سعی کنید آن را در وعده‌های غذایی میل کنید.
· به جای نوشابه یا آبمیوه از آب لوله کشی (حاوی فلوراید) بنوشید.
· مراقب قندهای پنهان در میان وعده‌ها، غلات و سایر محصولات بسته بندی شده باشید.
۲- دو بار در روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید
بهداشت دهان و دندان باعث کاهش باکتری‌های مضر می‌شود. به یاد داشته باشید که مسواک زدن به تنهایی نمی تواند تمام باکتری‌ها، قند و اسیدی که بین دندان‌های شما جمع شده است را از بین ببرد. اگر نخ دندان کشیدن یا استفاده از مسواک بین دندانی را فراموش کردید (برای فاصله بیشتر بین دندان‌ها)، یک سوم هر دندان را تمیز نکرده اید.
۳- جویدن آدامس بدون قند
جویدن آدامس بعد از غذا به افزایش جریان بزاق کمک زیادی می‌کند. بزاق برای محافظت از دندان در برابر پوسیدگی بسیار مهم است.
۴- آب زیادی مصرف نمایید. این امر بزاق شما را افزایش می‌دهد
به یاد داشته باشید که کم آبی می‌تواند میزان ترشح بزاق شما را کاهش دهد، بنابراین روزانه ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
۵- روی دندان را با فیشور پر کنید
در صورت توصیه دندانپزشک، شیارهای عمیق روی برخی از دندان‌های شما با مواد دندانی به نام فیشور سیلانت مهر و موم و پر می‌شود. این کار می‌تواند از پوسیدگی دندان در سطوح جونده دندان جلوگیری کند.
۶- هیچ نوشیدنی شیرین به کودکان و نوزادان ندهید
در شیشه‌های نوزادان یا فنجان‌های نوشیدنی کودکان نوپا آبمیوه یا نوشابه نریزید. حتی شیشه‌های شیر نیز می‌توانند باعث پوسیدگی دندان‌های نوزادان شوند. اگر کودکان عادت کنند در طول شب نوشیدنی شیرین یا حتی شیر بنوشند قندهای شیر نیز روی دندان‌هایشان می‌نشیند و باعث خرابی آنها می‌شود.
۷- بعد از غذا خوردن دندان‌های خود را با آب بشویید
اگر غذا یا نوشیدنی شیرین می‌خورید اما نمی توانید بلافاصله بعد از آن دندان‌های خود را مسواک بزنید، از مقداری آب برای شستن قندها از دهان خود کمک بگیرید.
۸- مراقبت از دندان‌های کودکان
بعد از شیر خوردن شبانه کودکان، اگر قادر به مسواک زدن نیستند، بهتر است دندان‌های آنها را با یک دستمال مرطوب تمیز نمایید.
چگونه بزاق به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند؟
بزاق یک دفاع طبیعی قوی در برابر پوسیدگی دندان است. بزاق می‌تواند قند را از دهان شما به معده برده و اثر مخرب اسید ساخته شده توسط باکتری‌ها را متوقف کند. همچنین می‌تواند با باکتری‌ها مبارزه کند و با ترمیم مواد معدنی دندان، مراحل اولیه پوسیدگی دندان را معکوس کند. کاهش جریان بزاق (خشکی دهان) می‌تواند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
علل خشکی دهان چیست؟
برخی از عوامل بر خشک شدن دهان تاثیر می‌گذارد. در ادامه آنها را با هم بررسی می‌کنیم.
· داروها
برخی از داروها می‌توانند بر غدد بزاقی شما تاثیر بگذارند و میزان بزاق تولیدی را کاهش دهند. این کار باعث خشکی دهان می‌شود.
· کم آبی بدن
دهان خشک و نخوردن آب به اندازه کافی می‌تواند منجر به کاهش تولید بزاق شود. کافئین موجود در قهوه، چای، شکلات و نوشیدنی‌های کولا می‌تواند سطح مایعات را در بدن کاهش داده و در نتیجه بزاق کم می‌شود.
· برخی از بیماری‌ها
شرایطی که غدد بزاق را تحت تأثیر قرار می‌دهند مانند سندرم شوگرن
· درمان‌های پزشکی
برخی از درمان‌های پزشکی مانند رادیوتراپی، شیمی درمانی یا جراحی سر و گردن می‌تواند به طور دائم جریان بزاق را کاهش دهد.
اگر دائماً خشکی دهان دارید، برای یافتن علت آن با دندانپزشک یا پزشک خود مشورت کنید.
درمان پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود قابل برگشت است. بزاق می‌تواند مواد معدنی را به سطح دندان برگرداند و باعث بهبود در رژیم غذایی و بهداشت دهان و دندان شما شود. در ادامه درمان‌های لازم برای پوسیدگی دندان را بررسی می‌کنیم.
فلوراید در مراحل اولیه پوسیدگی دندان
یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری و محدود کردن گسترش پوسیدگی دندان فلوراید است. فلوراید به طور طبیعی در چای، ماهی‌های خاص و در برخی غذاها وجود دارد. خمیردندان‌های حاوی فلوراید مصنوعی یکی از بهترین منابع فلوراید هستند. فلوراید می‌تواند به تقویت مینای دندان و محافظت از آن در برابر فرسایش اسیدی که منجر به پوسیدگی می‌شود کمک کند. علاوه بر این، فلوراید از تشکیل پلاک و تولید اسیدهای باکتریایی جلوگیری می‌کند. در مراحل اولیه پوسیدگی دندان، فلوراید می‌تواند مینای دندان آسیب دیده را نیز ترمیم کند. فلوراید ممکن است به صورت ژل، وارنیش یا خمیر فلوراید روی دندان آسیب دیده اعمال شود.
مراجعه منظم به دندانپزشک (هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار) مهم است تا بتوان پوسیدگی را در مرحله اولیه شناسایی و از پرکردگی جلوگیری کرد.
عکس با اشعه ایکس نیز برای تشخیص پوسیدگی ضروری است. زیرا پوسیدگی می‌تواند در مناطقی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست رخ دهد.
پرکردن حفره‌ها و پوسیدگی‌ها
هنگامی که حفره‌هایی در مینای دندان ایجاد شد اما هنوز به پالپ داخلی دندان نرسیده باشد، معمولا دندان را پر می‌کنند. پر کردن به عنوان جایگزینی برای مینای طبیعی دندان عمل می‌کند. ماده پر کننده می‌تواند از آمالگام که به رنگ نقره ای است یا از کامپوزیت که رنگ دندان است ساخته شود. پرکردگی با استفاده از سیمان دندان بر روی دندان مهر و موم می‌شود. اینله‌ها و آنله‌های ساخته شده از فلزات سخت تر و ماندگارتر مانند طلا نیز ممکن است برای پر کردن حفره‌ها استفاده شوند.
روکش دندان
یکی دیگر از روش‌های درمان دندان‌های پوسیده، نصب روکش دندان مصنوعی است. قسمت پوسیده دندان سوراخ می‌شود و تاجی به شکل دندان اصلی روی دندان باقی مانده قرار می‌گیرد. این روکش ممکن است از پرسلن، سرامیک یا طلا تشکیل شده باشد و با سیمان دندان به دندان چسبیده می‌شود.
درمان ریشه
درمان ریشه یا عصب کشی urیکی از آخرین راه حل‌ها برای نجات دندان است. درمان ریشه زمانی نیاز است که پالپ داخلی دندان که حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است عفونی شده و در مواجهه با غذا یا نوشیدنی سرد یا گرم درد زیادی ایجاد می‌کند. در درمان ریشه، پالپ برداشته شده و با پالپ مصنوعی به نام گوتاپرکا جایگزین می‌شود.
برداشتن دندان
دندان‌های آسیب دیده با پوسیدگی شدید، ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشند. این کار باعث می‌شود تا عفونت به سایر دندان‌ها کشیده نشود. دندان برداشته شده ممکن است با یک پروتز مصنوعی، پل دندانی یا ایمپلنت دندان جایگزین شود تا ظاهر و زیبایی دهان حفظ شود.
جمع بندی
همه ما می‌دانیم که پیشگیری از پوسیدگی و خرابی دندان بهتر از درمان آن است. به همین دلیل روتین بهداشتی دهان و دندان را باید به طور کامل انجام دهیم. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از مهمترین کارهایی است که باید در روتین دندان، روزانه به آن توجه زیادی داشته باشیم. مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص سلامت دهان و دندان الزامی است. دندانپزشک می‌تواند به شما توصیه کند که چگونه از بروز مجدد پوسیدگی دندان جلوگیری کنید. فقط پر کردن یک سوراخ مانع از ایجاد پوسیدگی دندان در نواحی دیگر دهان یا اطراف پرکردگی جدید نمی شود. بنابراین، اگر دندانپزشک شما پوسیدگی دندان را پیدا کرده است، روی کارهایی تمرکز کنید که می‌توانید برای جلوگیری از پوسیدگی بیشتر دندان در آینده انجام دهید.
کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با همکاری دندانپزشکان مجرب آماده انجام هر گونه معاینات و درمان بیماری‌های دهان و دندان است.
سوالات متداول
چرا پیشگیری بهتر از درمان دندانپزشکی است؟
پیشگیری خطر ایجاد حفره و بیماری لثه را کاهش می‌دهد. همچنین به شما کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که مشکلات کوچک قبل از تبدیل شدن به فاجعه برطرف شوند.
راه‌های پیشگیری و درمان پوسیدگی چیست؟
بهداشت دهان و دندان مناسب، از جمله مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن، می‌تواند از شر پلاک و اسیدهایی که باعث ایجاد حفره می‌شوند شما را خلاص کنند. مراقبت خوب از دندان‌ها و لثه‌ها شامل موارد زیر است: مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید حداقل دو بار در روز و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی. ویزیت منظم دندانپزشکی، عادات خوب مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بهترین محافظت شما در برابر پوسیدگی دندان است.
چگونه می‌توانم به طور طبیعی از پوسیدگی دندان جلوگیری کنم؟
روغن پونه کوهی برای جلوگیری از پوسیدگی
یک سطح pH سالم با زایلیتول ایجاد کنید
روغن میخک برای تسکین و پیشگیری از درد
پوست چریش برای مبارزه با عفونت
چای سبز به عنوان یک درمان طبیعی حاوی فلوراید
با ریشه شیرین بیان دندان‌ها را سالم نگه دارید
تغییر رژیم غذایی برای کاهش باکتری‌ها
آیا پوسیدگی دندان در خانه قابل درمان است؟
حفره‌ها نیاز به درمان حرفه ای توسط دندانپزشک دارند. با این حال، چندین درمان خانگی می‌تواند مینای دندان را تقویت کند تا دمینرالیزاسیون اولیه را معکوس کند و از پوسیدگی دندان جلوگیری کند. این فرآیند به عنوان دمینرالیزاسیون شناخته می‌شود که از تشکیل حفره جلوگیری می‌کند.
