در حوزه تشخیص و درمان بیماری‌ها پیشرفت‌های بسیاری صورت گرفته است که موجب شده بهبود بیماران سریع‌تر اتفاق بیفتد. برای تشخیص بیماری‌ها روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به آزمایشات مختلف، عکس‌برداری و نمونه‌برداری اشاره نمود. بهترین راه تشخیص بیماری‌های دهان و دندان، نمونه‌برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی است.
با کمک نمونه برداری می‌توان به‌طور دقیق به ماهیت واقعی بافت دهانی پی برد و اقدامات لازم را برای درمان انجام داد. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد تهیه بیوپسی از ضایعات دهان جهت تشخیص پاتولوژی دهان کسب کنید پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با ما همراه باشید.
بیوپسی چیست؟
منظور از نمونه‌برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی، نمونه‌برداری از بافت‌های دهان برای تشخیص دقیق بیماری‌های دهانی است. دهان به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به‌طور کامل و سایر عوامل دچار بیماری‌ها، ضایعات و زخم‌های مختلفی می‌شود و برای آنکه بتوان آن‌ها را به خوبی درمان نمود باید بتوان به درستی آن ضایعه را تشخیص داد. به عبارتی تشخیص درست وضعیت بیماری و نوع آن جهت درمان صحیح اقدامی کاملا واجب و ضروری است.
نمونه‌برداری از بافت دهان و قسمت‌های متفاوت آن با در نظر گرفتن علائم بیماری دهانی و عوارضی که دارد انجام می‌شود. لازم به ذکر است که بیوپسی تنها برای تشخیص سرطان دهان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. بلکه از این روش جهت تشخیص صحیح انواع بیماری‌های دهانی، التهاب و عفونت‌ها استفاده می‌کنند.
چرا تشخیص افتراقی مهم است؟
تشخیص افتراقی در واقع به معنی شرح دقیق وضعیت مشکلی است که با آن مواجه هستیم. این نحوه تشخیص بسیار حائز است و به دلایل زیر توصیه می‌شود که از این روش بیشتر استفاده شود.
- کمک می‌کند که پزشک تشخیص دهد چه زمانی باید نمونه‌برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی انجام دهد.
- با استفاده از آن نحوه انجام بیوپسی نیز قابل تعیین خواهد بود.
- پزشکان برای تشخیص یک بیماری ناشناخته به آن نیاز دارند.
- این روش به بیمار، شخص ثالث و پاتولوژیست نشان می‌دهد که پزشک تمامی امکانات بالینی را مد نظر قرار داده است.
- منجر می‌شود که پزشک بهترین تصمیم‌گیری ممکن را داشته باشد.
- مانع از تشخیص و قضاوت اشتباه می‌شود.
نحوه انجام بیوپسی از دهان و تشخیص بیماری‌ها
نمونه‌برداری ضایعات دهانی باید حتما توسط پزشک متخصص در این حوزه انجام شود. جهت تشخیص دقیق بیماری، نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. این نمونه‌ها باید اندازه استانداردی داشته باشند.
زیرا اگر نمونه‌ها خیلی کوچک و نامناسب باشند نمی‌توان آن‌ها را به طور دقیق در زیر میکروسکوپ بررسی نمود. در پایان بیوپسی قسمتی که از آن نمونه‌برداری انجام شده را بخیه می‌زنند و اگر بیمار نکات و مراقبت‌های بهداشتی بعد از بیوپسی را کاملا رعایت کند دچار هیچ نوع عارضه‌ای نخواهد شد و پس از چند روز بهبود پیدا می‌کند.
بیوپسی برای چه بیمارانی انجام می‌شود؟
به طور کلی بیماری‌های دهانی به دو دسته بافت سخت و بافت نرم تقسیم‌بندی می‌شوند. نمونه‌برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی معمولا برای بیماری‌های بافت نرم که شرایط زیر را داشته باشند انجام می‌شود.
- ضایعه یا زخمی که بالغ بر ۱۴ روز همچنان در دهان وجود دارد و از بین نرفته است.
- ضایعاتی که بعد از درمان موضعی، بهبود می‌یابند اما مجددا به وجود می‌آیند.
- ضایعات دهانی که تغییر وضعیت و تغییر رنگ پیدا می‌کنند.
- زخم‌های گسترده، عمیق و لوکوپلاکیا و اریتروپلاکیا نیز به بیوپسی برای تشخیص دقیق نیاز دارند.
بیماری‌های بافت سخت دهان نیز به خوبی با رادیوگرافی شناسایی نمی‌شوند. ازاین‌رو برای تشخیص دقیق و درمان به موقع آن‌ها به بیوپسی نیاز است. از جمله موارد ضروری نمونه‌برداری از ضایعات بافت سخت می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
- تحلیل رفتن استخوان‌های فک و دهان
- لق شدگی دندان‌ها بدون وجود عفونت و سابقه تروما
- احساس درد شدید در ضایعات استخوانی
نمونه‌برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی به چه صورتی انجام می‌شود؟
بیوپسی همانند یک پروسه جراحی است که در آن تکه‌ای از ضایعه دهانی را جدا می‌کنند و به منظور انجام بررسی هیستو پاتولوژی به آزمایشگاه می‌فرستند.
انواع نمونه برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی دهان
نمونه‌برداری از بافت دهان با توجه به زخم‌ها و نوع ضایعاتی که وجود دارد می‌تواند به یکی از روش‌های انسیژنال یا اکسیژنال انجام شود.
- نمونه‌برداری انسیژنال
این روش بیشتر در مواقعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نتوان ضایعه را به طور کامل برداشت. معمولا زخم‌ها و ضایعات گسترده هستند. در نمونه‌برداری انسیژنال فقط قسمت کوچکی از ضایعات برداشته می‌شود و پزشک با توجه به نتایج این نمونه بیماری را تشخیص می‌دهد و برای درمان اقدام می‌کند.
- نمونه‌برداری اکسیژنال
از نمونه‌برداری اکسیژنال برای ضایعات کوچک استفاده می‌کنند. در این روش ضایعه کاملا برداشته شده و به منظور انجام آزمایشات و تشخیص دقیق به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
موارد منع مصرف بیوپسی دهان
نمونه‌برداری ضایعات دهان یا بیوپسی دارای هیچ‌گونه منع مصرفی نیست. گاهی اوقات منع مصرف بیوپسی به دلیل شرایط سیستماتیک زمینه‌ای فرد مانند فشار خون شدید و کنترل نشده است. در چنین شرایطی می‌توان تا موقعی که اقدامات احتیاطی لازم انجام نشده است نمونه‌برداری را به تعویق انداخت.
جمع بندی
نمونه‌برداری ضایعات دهانی یا بیوپسی روشی ساده است، اما درصورتی‌که به درستی انجام نشود نمی‌تواند نتایج خوبی داشته باشد و بیهوده خواهد بود. ازاین‌رو اگر می‌خواهید برای انجام بیوپسی به دندان‌پزشک عمومی مراجعه کنید باید اطمینان حاصل نمایید که صلاحیت این کار را دارد. با گرفتن شرح حال خوب از بیمار و معاینه بالینی، مدیریت بافت، تثبیت و ارسال بافت بدون آلودگی می‌توان در تشخیص بافت به نتایج قطعی‌تری دست یافت.
درصورتی‌که هر یک از این مراحل با دقت و مراقبت کافی انجام نشود می‌تواند مشکلات بالقوه‌ای را برای پاتولوژیست‌های دهان به وجود آورد. بنابراین اگر پزشک معالج برای بیماری‌های دهان شما بیوپسی تجویز نموده، توصیه می‌کنیم برای دریافت نتایج دقیق از عکس‌برداری ضایعات دهانی حتما به یک پزشک متخصص و مجرب مراجعه نمایید.
قبل از انجام هر کاری با متخصصان کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس مشورت نمایید. زمان را از دست نداده و همین حالا نوبت مشاوره بگیرید.
سوالات متداول
چگونه برای بیوپسی دهان آماده شویم؟
درصورتی‌که بیوپسی‌های دهانی در مطب انجام شوند معمولا به آمادگی قبلی نیازی ندارند. پیش از هر بیوپسی، پزشک با بررسی سوابق سلامتی فرد به او می‌گوید که چه داروهایی را نباید استفاده کند. همچنین اگر به بیهوشی عمومی نیاز باشد، پزشک به بیمار اطلاع می‌دهد که چه مدت پیش از عمل باید ناشتا باشد.
بیوپسی دهان چگونه انجام می‌شود؟
پزشک می‌تواند از هر قسمت غیرطبیعی که در پشت دهان و گلو بیمار وجود داشته باشد بیوپسی بگیرد. اگر امکان دسترسی به آن ناحیه وجود داشته باشد، پزشک می‌تواند بدون استفاده از پاناندوسکوپ بیوپسی را انجام دهد.
منظور از روش بیوپسی در دندانپزشکی چیست؟
بیوپسی لثه در واقع یک روش پزشکی است که طی آن پزشک با برداشتن نمونه‌ای از بافت لثه و ارسال نمونه به آزمایشگاه نوع بافت غیرطبیعی و ضایعه‌ای که وجود دارد را به صورت دقیق مشخص می‌کند.
بیوپسی زخم دهان چگونه انجام می‌شود؟
برش بیوپسی معمولا همراه با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. درصورتی‌که دسترسی به ناحیه آسیب دیده امکان‌پذیر باشد مانند داخل گونه یا روی زبان. بعد از بی‌حسی پزشک قسمت کوچکی از بافت آسیب دیده را برش می‌زند. در برخی مواقع نیاز است که پس از نمونه‌برداری زخم با بقیه بسته شود.
روش استاندارد برای بیوپسی چگونه است؟
در طی پروسه بیوپسی سوزنی، سوزنی نازک و بلند از طریق پوست به بافت غیرطبیعی و ناحیه مشکوک وارد می‌شود. سلول‌ها از آن ناحیه برداشته شده و جهت بررسی سرطانی بودن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. بیوپسی سوزنی در واقع اصطلاح عمومی است که به منظور توصیف قراردادن سوزنی خاص از طریق پوست برای جمع‌آوری سلول‌ها از منطقه‌ای مشکوک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع بیوپسی کدام‌اند؟
به‌طورکلی بیوپسی دارای ۳ نوع، بیوپسی برشی ( که در آن تنها یک نمونه از بافت بر می‌دارند)، بیوپسی اکسیزیونال ( که در آن کل توده و یا ناحیه مشکوک جدا شده و برداشته می‌شود و بیوپسی سوزنی ( که در این روش نمونه‌ای از بافت یا مایع با سوزن برداشته می‌شود) است.
