دندان‌ها معمولاً در طی مراحل مختلفی می‌رویند. از دندان‌های ثنایا و نیش گرفته تا پرمولرها و مولرها هر کدام طبق نظم خاصی از لثه بیرون می‌آیند. در کودکان مجموعه اولیه ای از دندان‌ها رشد پیدا می‌کند. سپس در سن خاصی آن را از دست می‌دهند و مجموعه دیگری از دندان‌ها جایگزین آنها می‌شوند. دندان‌های عقل آخرین گروه دندان‌هایی هستند که ظاهر می‌شوند و در پشت دهان رشد می‌کنند.
اکثر افراد جوان بین ۱۷ تا ۲۱ سالگی دندان عقل خود را مشاهده می‌کنند. به دلیل آنکه در این سن جوانان به درک کافی رسیده و مستقل می‌شوند به آن دندان عقل گفته می‌شود. بسیاری از افراد چهار دندان عقل دارند. اما داشتن کمتر از چهار دندان یا نداشتن دندان عقل کاملا طبیعی است. زمانی که دندان عقل بیرون می‌آید شرایط دندان‌ها در دهان تغییر می‌کند. در این حالت دهان شلوغی خواهیم داشت.
در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به بررسی دلیل عدم وجود دندان عقل در برخی از افراد می‌پردازیم.
چرا برخی از افراد دندان عقل ندارند؟
دندان عقل به ساختارهای وستیژیال معروف است. اینها قسمت‌هایی از بدن ما مانند استخوان دنبالچه هستند که زمانی کاربرد داشتند اما دیگر در زندگی مدرن ما کاربرد ندارند. دندان عقل مدت‌ها پیش، زمانی که به دنبال غذاهایی مانند شاخه‌ها و گوشت‌های سفت و خام بودیم، هدفی را دنبال می‌کردند. از آنجایی که ما دیگر به آن قدرت جویدن و آسیاب کردن بیش از حد نیاز نداریم، بدن ما نیز از آنها دور شده است. استخوان‌های فک ما نیز از نظر اندازه کاهش پیدا کرده اند. به همین دلیل است که دندان عقل مستعد مشکل هستند و در بیشتر موارد باید بلافاصله پس از ظاهر شدن آنها کشیده شوند.
اگرچه زمانی دندان‌های عقل برای رژیم غذایی انسان‌های اولیه مانند خوردن آجیل، ریشه گیاهان، گوشت خام و برگ ضروری بودند، اما این دسته سوم دندان‌های آسیاب دیگر ضروری نیستند. امروزه رژیم غذایی ما شامل غذاهای نرم تری است که به راحتی خرد می‌شوند. پس چرا اگر به آنها نیاز نداریم آنها را داریم؟
مطالعات نشان می‌دهد که دندان عقل یادگاری از تکامل انسان است. توسعه تجهیزات پخت و پز به این معنی است که مردم امروزه می‌توانند غذای نرم تری تهیه کنند و نیاز به دندان عقل ندارند. دانشمندان همچنین تغییر تعداد دندان‌های عقل را به ژنتیک نسبت می‌دهند. برای مثال، آسیایی‌های آمریکایی و آمریکایی‌های آفریقایی تبار نسبت به افراد اروپایی تبار کمتر از چهار دندان عقل دارند. دندانپزشک با گرفتن عکس از دندان شما متوجه می‌شود که آیا دندان عقل دارید یا خیر؟
اگر دندان عقل نهفته باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
گاهی اوقات دندان عقل در فک یا زیر لثه گیر کرده و به طور کامل رویش نمی کند. اگر دندان عقل به درستی رویش نکند نهفته شده و منجر به عفونت، آسیب عصبی یا درد می‌شود.
دلیل اصلی عدم رویش دندان عقل، فضای ناکافی در حفره دهان است. دندان آسیاب دوم مجاور نیز می‌تواند مانع از بیرون آمدن دندان عقل شود. اگر دندان عقل شما بیرون نیامده است، دندانپزشک با گرفتن عکس با اشعه ایکس و معاینات بالینی رویش را پیش بینی می‌کند. سپس تعیین می‌کند که جراحی دندان عقل ضروری است یا خیر؟
آیا افرادی که دندان عقل ندارند باید نگران باشند؟
خیر. کمبود دندان عقل این روزها شایع است و در واقع این دندان‌ها شایع ترین دندان‌های از دست رفته در دهان هستند. احتمالا دیده اید که یکی از والدین یا هر دو یا حتی پدربزرگ و مادربزرگ شما این دندان‌ها را کشیده باشند. فقدان دندان عقل مانع کارایی ما در جویدن نمی شود و اگر از ابتدا این دندان‌ها را نداشته باشید یک موهبت است که نصیب شما شده است. زیرا احتمال کمتری دارد که دچار مشکلاتی شوید که نیاز به درمان بیشتری دارند.
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقلی که فضای کافی برای رویش در دهان را ندارد به صورت نهفته باقی می‌ماند. اگر ظرف ۱۲ ماه از لثه بیرون نیایند مشکل ایجاد کرده و به عوارض دندان عقل نهفته مانند عفونت‌ها و آبسه‌ها دچار می‌شوید.
روش‌های جراحی دندان عقل نهفته
اولین قدم در درمان دندان عقل نهفته برداشتن آنهاست. دو نوع روش حذف وجود دارد: روش سنتی و روش کم تهاجمی. در روش سنتی دندان به طور کامل برداشته می‌شود. اگر دندان نهفته باشد، کشیدن آن دشوار است.
در روش کم تهاجمی برشی در اطراف خط لثه ایجاد می‌کنند تا دندانپزشک به ریشه دندان دسترسی پیدا کند. هنگامی که دندان در معرض دید قرار گرفت، به آرامی بیرون کشیده می‌شود. با روش کم تهاجمی، دندانپزشک فقط نوک دندان را برمی دارد.
پس از برداشتن دندان، آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت تجویز می‌کنند. برای کمک به جلوگیری از درد یا خونریزی در ناحیه، از کمپرس یخ استفاده کنید. اگر دندان عقل نهفته مشکل ایجاد کند، ممکن است کشیدن کامل آن ضروری باشد.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟
درآمدن دندان عقل در هر فردی متفاوت است و شما دقیقا نمی دانید چه زمانی دندان عقل شما بیرون می‌آید. شایع ترین شاخص دندان عقل نهفته، درد پشت دهان یا قسمت انتهایی فک است. اما برخی از افراد هیچ دردی را احساس نمی کنند. درست است که بیرون آمدن دندان درد کمی به همراه دارد اما اگر درد شما زیاد بود احتمال آبسه دندانی زیاد می‌شود و باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید.
کشیدن یا جراحی دندان عقل چه مزایا و معایبی دارد؟
کشیدن دندان عقل از عفونت، ایجاد حفره و جابجایی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. اما باعث از دست دادن تکیه گاه استخوان و درد عصبی می‌شود.
جراحی دندان عقل چگونه انجام می‌شود؟
اکثر دندانپزشکان حتی اگر دندان عقل مشکلی ایجاد نکرده باشند باز هم توصیه می‌کنند که دندان عقل خود را بکشید. این در حالی است که دندان عقل می‌تواند بدون مشکل در دهان شما وجود داشته باشد. اما در آینده زمانی که ایجاد مشکل کنند در آوردن آن کمی دشوار تر می‌شود.
دندانپزشک از اشعه ایکس استفاده می‌کند تا چگونگی قرارگیری دندان عقل در فک را بررسی کند. سپس تعیین می‌کند که آیا فضای کافی برای رشد آنها وجود دارد یا خیر.
اگر دندان شما به طور کامل رویش نداشته باشد، دندانپزشک برای دسترسی به آن برش کوچکی در لثه ایجاد می‌کند. جراح دهان ممکن است دندان را به تکه‌های کوچکتر برش دهد تا برداشتن آن آسان تر شود. همچنین ممکن است دندانپزشکان استخوانی را که دسترسی به ریشه دندان را مسدود می‌کند، بردارند. فرآیند کشیدن ساده است و تحت بی حسی انجام می‌شود.
بعد از جراحی دندان عقل می‌توانید انتظار درد، تورم و خونریزی داشته باشید و تا ۲۴ ساعت نباید مسواک بزنید. همچنین باید در این مدت غذاهای نرم مصرف کنید. حداقل به مدت ۷۲ ساعت از مصرف تنباکو و سیگار خودداری کنید.
معایب وجود دندان عقل
وجود دندان عقل در بسیاری از افراد مشکل به وجود می‌اورد. در ادامه برخی از این مشکل‌ها را بررسی می‌کنیم.
تورم و قرمزی
زمانی که دندان عقل شما از لثه بیرون می‌زند، می‌توانید انتظار کمی تورم داشته باشید. در صورتی که ذرات غذا در اطراف آن به دام افتاده باشد تورم می‌تواند بدتر شود. اگر پس از استفاده از کمپرس سرد درد کاهش پیدا نکرد، حتما به دندانپزشکی مراجعه کنید.
درد در زمان رویش دندان
احتمالاً هنگام رویش دندان عقل کمی احساس ناراحتی خواهید کرد. دندانپزشک همچنین می‌تواند تشخیص دهد که آیا درد ناشی از بیماری لثه، حفره یا کیست است یا فقط درد رویش دندان جدید است. همچنین برخی از افراد فشار در پشت دهان یا احساس ضربان را گزارش می‌کنند.
نهفتگی دندان عقل
دندان عقلی که در زیر لثه یا در فک گیر افتاده است دندان نهفته به حساب می‌آید. غذا و باکتری ممکن است در دندان عقل نیمه رویش یافته به دام افتاده و منجر به پوسیدگی شود. اگر در باز کردن دهان خود مشکل دارید یا بوی بد دهان دارید با دندانپزشک مشورت کنید.
عفونت دندان
لثه‌های اطراف دندان عقل نیمه رویش شده می‌توانند ذرات غذا را به دام بیندازند و عفونی شوند. این عفونت پری کورونیت نامیده می‌شود و منجر به تورم لثه می‌شود.
شلوغی دهان
دندان عقل اغلب فاقد فضای کافی برای رشد صحیح است که منجر به ازدحام بیش از حد حفره دهان می‌شود. دندان عقل همچنین ممکن است دندان‌های دیگر شما را به اطراف فشار دهد و عوارض بیشتری ایجاد کنند.
جمع بندی
اگر دندان عقل ندارید، نیازی به نگرانی نیست زیرا بسیاری از افراد دندان عقل نداشته و این مساله کاملا طبیعی است. دندان‌ها معمولا در اوایل نوجوانی رشد می‌کنند، اما اگر در سنین بالا ظاهر شوند، می‌توانند مشکلاتی ایجاد کرده یا نهفته شوند. دندان عقل همیشه نیاز به کشیدن و جراحی ندارد. تصمیم این کار بر عهده دندانپزشک است. پس حتما به کلینیک دندانپزشکی زاگرس مراجعه کنید تا از سلامت دندان‌های خود مطمئن شوید.
کلینیک دندانپزشکی زاگرس با بهره مندی از دندانپزشکان مجرب و استفاده از بهترین وسایل و تجهیزات دندانپزشکی آماده خدمت رسانی به کودکان و بزرگسالان است. کافی است همین حالا با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید و نوبت مشاوره دریافت نمایید.
سوالات متداول
چرا برخی از افراد بدون دندان عقل به دنیا می‌آیند؟
به دلیل آنکه همه مجبور نیستند دردسر‌های دندان عقل را داشته باشند. برخی از افراد با یک مجموعه کامل از دندان‌ها به دنیا نمی آیند. مطالعات نشان داده که تقریباً یک سوم افراد دندان عقل ندارند. برخی از افراد ممکن است دندان عقل داشته باشند اما هرگز بیرون آمدن آنها را نمی بینند. چرا؟ این به تکامل بشر ارتباط مستقیمی دارد.
نداشتن دندان عقل چقدر رایج است؟
حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از انسان‌ها با ۱ تا ۳ دندان عقل و ۳۵ درصد بدون هیچ دندان عقلی متولد می‌شوند.
آیا نداشتن دندان عقل مشکلی دارد؟
اگر دندان عقل ندارید، نیازی به نگرانی نیست زیرا در بسیاری از افراد دندان عقل رشد نمی کند.
چرا من دندان عقل ندارم؟
در واقع دندان‌ها وجود دارند اما هنوز بیرون نیامده اند. اگر دندان عقل نهفته باشد (فضای کافی برای رشد آنها وجود ندارد) ممکن است هرگز رویش نکنند. همچنین امکان دارد برای سال‌ها در استخوان فک نهفته بمانند. فقدان دندان عقل به ژن‌ها مربوط می‌شود.
آیا دندان عقل همیشه نیاز به کشیدن دارد؟
خیر. دندان عقل سومین دندان آسیاب در پشت دهان است و اگر سالم باشد نیازی به کشیدن ندارد. اگر رشد کامل (کاملاً بیرون زده) داشته باشد یا به درستی در موقعیت خود قرار گرفته باشد، به عمل جویدن با دندان‌های مخالف خود کمک زیادی می‌کنند.
دندان عقل به چه هدفی ایجاد شده اند؟
رژیم غذایی اولیه اجداد ما شامل بسیاری از گیاهان خام، آجیل‌ها و گوشت‌های سفت بوده است. دندان عقل برای آسیاب کردن این غذاها برای هضم مناسب ضروری بودند. اما روش پخت غذاهای امروزی و نوع غذا خوردن، ما را از دندان عقل بی نیاز کرده است.
بیشترین سنی که می‌توانید دندان عقل در بیاورید چه سنی است؟
دندان عقل می‌تواند در هر زمانی بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی و تا اواخر دهه ۲۰ زندگی شما بیرون بیاید. اما نباید انتظار داشته باشید که دندان عقلتان از ۳۰ سالگی به بعد رشد کنند که امر بسیار غیر معمولی است.
