عوارض دندان عقل

دندان های عقل دندان های آسیاب (دندان های عقب) هستند که در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ زندگی، به عنوان آخرین دندان ها و در انتهای دهان شما در می آیند. دندان عقل یک قسمت طبیعی از رشد دهان است. به طور معمول چهار دندان عقل دو عدد در فک بالا و دو عدد در فک پایین وجود دارد. اما برخی افراد دندان های بیشتر، کمتر یا حتی اصلاً دندان عقلی ندارند.

برخی از دندان های عقل بدون ایجاد هیچ مشکلی بیرون می آیند، اما برخی دیگر مشکل ساز هستند و ممکن است نیاز به کشیدن یا درمان دیگری داشته باشند. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با مشکلات و عوارض دندان عقل آشنا می شویم. تا انتها همراه ما باشید.

مشکلات و عوارض دندان عقل

برخی از دندان های عقل بدون ایجاد هیچ مشکلی بیرون می زنند، اما گاهی اوقات دندان های عقل با زاویه ای نامناسب در می آیند و به لثه یا دندان کناری فشار وارد می کنند. این حالت فشار دادن نامیده می شود.

فشار دادن دندان عقل می تواند دردناک باشد و گاهی باعث عفونت شود. همچنین مسواک زدن این دندان ها می تواند دشوار باشد. غذا و باکتری بین دندان عقل و دندان کناری گیر کرده و منجر به پوسیدگی دندان و عفونت لثه به نام پریکورونیتیس یا التهاب اطراف تاج دندان شوند.

دندان های عقل نهفته (فشرده) اغلب به پهلو متمایل شده و به گونه ساییده می شوند. این ممکن است باعث ایجاد زخم روی گونه و مشکلات جویدن شود.

متخصص بهداشت دهان و دندان شما ممکن است در صورتی که موارد زیر وجود داشته باشد، توصیه به کشیدن دندان های عقل شما کند:

• فضای کافی در دهان شما برای بیرون آمدن صحیح دندان های عقل وجود ندارد. کشیدن زودهنگام دندان ممکن است به جلوگیری از مشکلات بعدی کمک کند.
• درد
• عفونت
• آسیب به دندان های دیگر

چرا دندان عقل با مشکل روبرو می شوند؟

کمبود فضا:  شایع‌ترین دلیل درگیری دندان عقل، کمبود فضای کافی در فک است. فک انسان‌های امروزی به دلیل تکامل، اغلب برای جای دادن دندان‌های اضافی به اندازه کافی بزرگ نیستند.

زاویه رشد : ممکن است با زاویه‌ای عجیب، به پهلو یا حتی به عقب رشد کنند و در نتیجه به دندان‌های مجاور یا ریشه دندان برخورد کرده و گیر کنند.

تأخیر در رویش:  دندان‌های عقل معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه بیست رویش پیدا می‌کنند، اما گاهی اوقات ممکن است تا اواخر عمر رویش نکنند. این تأخیر در رویش می‌تواند منجر به درگیری شود.

ژنتیک :  ژنتیک شما نقش مهمی در تعیین این دارد که آیا دچار مشکل در دندان عقل خواهید شد یا خیر. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما دندان عقل نهفته داشته‌اند، احتمالاً شما نیز با این مشکل مواجه خواهید شد.

علائم عفونت دندان عقل

علائم عفونت لثه ناشی از دندان عقل عبارتند از:

• قرمزی، التهاب لثه نزدیک دندان عقل
• تورم صورت
• درد و حساسیت
• چرک خارج شده از لثه
• غدد لنفاوی متورم و دردناک زیر فک
• مشکل در باز کردن دهان و بلعیدن
• تب
• گیر کردن غذا و مشکل در تمیز کردن آن
• بوی بد دهان

درمان عفونت دندان عقل

عفونت ناشی از دندان عقل را می توان با موارد زیر درمان کرد:

• بهبود تمیز کردن و بهداشت دهان در آن ناحیه
• تمیز کردن ناحیه توسط دندانپزشک
• گاهی تجویز آنتی بیوتیک
• کشیدن دندان عقل

با این حال، اگر دندان های مشکل دار کشیده نشوند، ممکن است عفونت همچنان عود کند. افرادی که مشکلات سلامتی دیگری دارند، به ویژه افراد با ضعف سیستم ایمنی، ممکن است دچار عوارض ناشی از این عفونت ها شوند.

کشیدن دندان عقل

عکس برداری با اشعه ایکس به تشخیص اینکه آیا دندان های عقل مشکل ایجاد می کنند کمک می کند. برخی از دندان های عقل مشکلی ایجاد نمی کنند و نیازی به کشیدن ندارند.

اگر نیاز به کشیدن دندان های عقل شما باشد، ممکن است فقط به بی حسی موضعی نیاز داشته باشید تا دردی احساس نکنید. اگر دندان های عقل شما به شدت نهفته (فشرده) و خارج کردن آنها دشوار باشد، یا به دلایل پزشکی دیگر، ممکن است بیهوشی عمومی به شما پیشنهاد شود. گاهی اوقات این کار را می توان با استفاده از اکسید نیتروژن (که به عنوان گاز خنده نیز شناخته می شود) انجام داد تا بیمار احساس راحتی بیشتری داشته باشد.

پس از کشیدن دندان عقل، ناحیه ای که دندان در آن قرار داشته بخیه زده می شود تا به بهبود آن کمک کند. طبیعی است که فک و لثه شما بعد از کشیدن دندان عقل برای چند روز کمی دردناک، متورم و خونریزی داشته باشد.

یکی از عوارض احتمالی کشیدن دندان عقل، حفره خشک (alveolar osteitis) است، زمانی که ناحیه ای که دندان از آنجا خارج شده به درستی بهبود نمی یابد و باعث درد شدید و بوی بد از آن ناحیه می شود. این اتفاق بیشتر برای افرادی که سیگار می کشند یا در بهبود مشکل دارند، رخ می دهد. حفره خشک را می توان توسط متخصص دندانپزشک درمان کرد.

مراقبت بعد از عمل جراحی کشیدن دندان عقل

دندانپزشک متخصص در مورد نحوه مراقبت از دهان خود بعد از کشیدن دندان عقل با شما صحبت خواهد کرد. برخی از پیشنهادات کلی عبارتند از:

• در صورت نیاز، از داروهای مسکن استفاده کنید.
• برای کمک به بند آمدن خون، روی گاز فشار دهید و سایر دستورالعمل هایی را که ممکن است بعد از کشیدن دندان به شما داده شود، دنبال کنید.
• از شستشوی زیاد دهان، مکیدن نی یا تف کردن خودداری کنید زیرا این امر می تواند لخته خونی که تشکیل شده را از بین ببرد یا شل کند.
• بعد از غذا، آب نمک گرم را در دهان خود نگه دارید. این کار را ۲۴ ساعت پس از جراحی انجام دهید.
• در چند روز آینده غذاهای نرم و جویدنی بخورید تا ناحیه از ذرات غذا تمیز بماند.
• ۴۸ ساعت پس از جراحی سیگار نکشید.
• از مصرف الکل و فعالیت بدنی شدید خودداری کنید.

بهبودی پس از کشیدن دندان عقل

بیشتر افراد چند روز پس از کشیدن دندان عقل احساس بهتری پیدا می کنند. تورم و درد معمولاً در عرض چند روز کاهش می یابد. اگر هر گونه نگرانی یا عوارضی مانند تب بالا، خونریزی شدید یا درد مداوم دارید، با دندانپزشک متخصص خود تماس بگیرید.

عوارض احتمالی کشیدن دندان عقل

مانند هر نوع جراحی دیگری، کشیدن دندان عقل نیز با برخی خطرات همراه است. با این حال، این خطرات معمولا کم هستند. در ادامه با برخ از عوارض احتمالی که پس از کشیدن دندان عقل رخ می دهد آشنا می شویم. 

• حفره خشک:  جایی که لخته خون در حفره دندان ایجاد نمی شود یا لخته خون خارج می شود.
• آسیب عصبی: این می تواند باعث مشکلات موقت یا دائمی مانند سوزن سوزن شدن یا بی حسی در فک شود.
• عفونت: علائم آن شامل تب بالا، ترشح زرد یا سفید از محل کشیدن دندان و درد و تورم مداوم است. اگر بعد از کشیدن دندان عقل، علائم عفونت را مشاهده کردید یا خونریزی شدیدی از محل کشیدن دندان دارید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

حفره خشک

حفره خشک یکی از شایع ترین عوارض کشیدن دندان عقل است. این زمانی اتفاق می افتد که لخته خون در حفره دندان ایجاد نشود یا لخته خون خارج شود یا از بین برود. این ممکن است ۳ تا ۵ روز پس از جراحی رخ دهد. 

حفره خالی باعث ایجاد درد مبهم یا تیر کشیدن در لثه یا فک شما می شود که می تواند شدید باشد. همچنین ممکن است بو یا طعم ناخوشایندی از حفره خالی دندان خارج شود. اگر به داخل حفره نگاه کنید، ممکن است به جای لخته خون، استخوان در معرض دید را ببینید.

اگر موارد زیر را رعایت نکنید، احتمال ابتلا به حفره خشک بیشتر است:

• دستورالعمل های دندانپزشک خود را بعد از کشیدن دندان رعایت نکنید.
• سیگار بکشید.
• قبلا این مشکل را داشته باشید.
• سن شما بالای ۲۵ سال باشد.
• کشیدن دندان دشوار یا پیچیده بوده باشد.

اگر فکر می کنید حفره خشک دارید به دندانپزشک یا جراح خود مراجعه کنید. آنها می توانند هرگونه ذرات اضافی را از حفره خارج کرده و آن را با پانسمان دارویی بپوشانند. ممکن است این پانسمان تا زمان بهبودی به طور مکرر برداشته و جایگزین شود.

آسیب عصبی

اگرچه آسیب به بخش‌هایی از عصب به نام عصب سه قلو (trigeminal nerve) بسیار کمتر از حفره خشک است، اما عارضه جانبی احتمالی دیگری برای کشیدن دندان عقل است. این می تواند باعث درد، احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در زبان، لب پایین، چانه، دندان ها و لثه شود. آسیب معمولاً موقتی است و چند هفته یا چند ماه طول می کشد. با این حال، در صورت آسیب شدید عصب، ممکن است دائمی باشد.

آسیب عصبی می تواند در فعالیت های روزانه شما اختلال ایجاد کند و کارهایی مانند غذا خوردن و نوشیدن را دشوار کند. با این حال، آسیب عصبی فقط باعث مشکلات حسی می شود. باعث ضعف لب یا زبان شما نمی شود. دندانپزشک یا جراح شما سعی خواهد کرد احتمال آسیب عصبی را در هنگام کشیدن دندان عقل شما به حداقل برساند و آنها باید قبل از عمل در مورد خطر عوارض به شما اطلاع دهند. 

تفاوت دندان عقل و دندان آسیاب

دندان‌های عقل و دندان‌های آسیاب هر دو از انواع دندان‌های موجود در دهان انسان هستند، اما از نظر محل، عملکرد و رشد تفاوت‌های کلیدی با هم دارند:

تفاوت از نظر محل قرارگیری

دندان‌های عقل (آسیاب سوم): دندان‌های عقل آخرین مجموعه از دندان‌های آسیاب هستند و در انتهای دهان، در هر طرف فک بالا و پایین یک عدد قرار دارند. آن‌ها دورترین دندان‌ها به جلوی دهان بوده و به عنوان دندان‌های آسیاب سوم شناخته می‌شوند.

دندان‌های آسیاب (آسیاب اول و دوم): دندان‌های آسیاب دندان‌های صاف و پهن هستند که درست جلوی دندان‌های عقل قرار دارند. آن‌ها هم در فک بالا و هم در فک پایین وجود دارند و به طور معمول انسان‌ها دو مجموعه دندان آسیاب به نام‌های آسیاب اول و آسیاب دوم دارند. 

عملکرد هر کدام

دندان‌های عقل: زمانی که به درستی رشد کرده و با سایر دندان‌ها هم‌تراز شوند، کارکردی مشابه سایر دندان‌های آسیاب دارند و به جویدن و آسیاب کردن غذا کمک می‌کنند.

دندان‌های آسیاب: آسیاب‌ها مسئول آسیاب کردن و خرد کردن غذا در طی فرآیند جویدن هستند و به خرد شدن ذرات غذا به قطعات کوچک‌تر برای هضم کمک می‌کنند.

تفاوت از نظر رشد

دندان‌های عقل: دندان‌های عقل معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی، اغلب بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی رشد می‌کنند. با این حال، رشد آن‌ها در افراد مختلف ممکن است خیلی دیرتر اتفاق بیفتد و برخی افراد ممکن است اصلاً دندان عقل نداشته باشند.

دندان‌های آسیاب: اولین مجموعه آسیاب که به عنوان «آسیاب‌های ۶ ساله» نیز شناخته می‌شوند، معمولاً در دوران کودکی، حدود ۶ سالگی، بیرون می‌آیند، در حالی که آسیاب‌های دوم که اغلب با عنوان «آسیاب‌های ۱۲ ساله» شناخته می‌شوند، حدود ۱۲ سالگی ظاهر می‌شوند.

تفاوت از نظر تعداد

دندان‌های عقل: به طور معمول انسان‌ها ۴ دندان عقل دارند، دو تا در فک بالا و دو تا در فک پایین.

دندان‌های آسیاب: انسان‌ها ۱۲ دندان آسیاب دارند که در هر فک ۶ عدد می‌شود. این تعداد شامل سه دندان آسیاب در هر طرف از فک بالا و پایین است که دندان‌های عقل را هم در بر می‌گیرد.

مهم است توجه داشته باشید که در حالی که دندان‌های آسیاب نقش مهمی در جویدن و آسیاب کردن غذا دارند، دندان‌های عقل عمدتاً به اندام‌هایی بدون کارکرد (آثار باقی‌مانده از تکامل) تبدیل شده‌اند و به دلیل تمایل به نهفته شدن یا نامرتب رشد کردن، بیشتر از اینکه مفید باشند، باعث ایجاد مشکل می‌شوند. در نتیجه، برای جلوگیری یا کاهش این عوارض، دندان عقل اغلب از طریق روش‌های کشیدن دندان، خارج می‌شود.

سوالات متداول

آیا دندان عقل می تواند مشکلات سلامتی دیگری ایجاد کند؟

دندان عقل نهفته می تواند باعث درد، آسیب به دندان های دیگر و سایر مشکلات دندانی شود. گاهی اوقات هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. اما از آنجایی که دندان های عقل به سختی تمیز می شوند، ممکن است بیشتر از سایر دندان ها در معرض پوسیدگی دندان و بیماری لثه باشند. 

آیا ۳۰ سالگی برای کشیدن دندان عقل خیلی دیر است؟

برای کشیدن دندان عقل هرگز دیر نیست، اگرچه این روش در سنین بالاتر با خطرات بیشتری همراه است. افرادی که در دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی خود هستند، به احتمال زیاد دارای شرایط پزشکی زمینه ای مانند دیابت و فشار خون بالا هستند که می تواند فرآیند استخراج را پیچیده کند.

دندان عقل از چه سنی بهتر است کشیده شود؟

انجمن آمریکایی جراحان دهان و فک و صورت (AAOMS) توصیه می کند که دندان عقل بهتر است قبل از شکل گیری کامل ریشه ها کشیده شود، که معمولا بین سنین ۱۳ تا ۲۰ سالگی رخ می دهد.

متا تایتل:

دیسکریپشن: