حفره دندان که به نام پوسیدگی دندان نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع ترین مشکلات دندانی در کودکان نوپا، کودکان و نوجوانان است. حتی نوزادان نیز می‌توانند با این مشکل رو به رو شوند. پوسیدگی دندانهای شیری می‌تواند سال‌ها پس از افتادن آنها، بر سلامت دندان کودک شما تأثیر بگذارد.
در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به بررسی علت زود خراب شدن دندان در کودکان می‌پردازیم. با رعایت برخی از دستورالعمل‌ها می‌توانید از بروز این مشکل جلوگیری کنید.
پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی یا حفره‌های دندانی، نواحی آسیب دیده دائمی‌در سطح سخت دندانهای کودک هستند که به سوراخ‌های کوچک تبدیل شده اند. هر کسی که دندان دارد ممکن است دچار پوسیدگی شود. پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می‌افتد که قندهای طبیعی موجود در نوشیدنی‌ها و غذاهایی که مصرف می‌کنیم توسط باکتری‌هایی که از قبل در دهان ما وجود دارد به اسید تبدیل شوند. این اسید قسمت خارجی دندانهای کودکان و بزرگسالان را حل می‌کند و باعث پوسیدگی آنها می‌شود.
برای کودکان و بزرگسالان به طور یکسان، ویزیت منظم دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین محافظت در برابر پوسیدگی دندان است. پوسیدگی دندان اغلب در دندانهای عقبی اتفاق می‌افتد. زیرا این دندان‌ها دارای گوشه‌ها و شکاف‌های زیادی هستند که به دلیل موقعیت قرار گیری آنها تمیز کردنشان مشکل بوده و غذا در آنجا جمع می‌شود.
علت زود خراب شدن دندانهای کودکان چیست؟
درست است که دندانهای شیری کوچک و موقت هستند اما اهمیت زیادی دارند. اگر یکی از آنها خیلی زود از دست برود، ممکن است سایر دندانهای شیری حرکت کنند و فضای کافی برای رشد دندانهای بزرگسال و دائمی‌باقی نگذارند.
پوسیدگی دندان ممکن است ابتدا به صورت لکه‌های سفید روی خط لثه کودک شما، درست بالای دندانهای جلویی ظاهر شود. دیدن این نقاط بدون تجهیزات مناسب ممکن است دشوار باشد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که در سن ۱ سالگی حتما کودک خود را برای معاینه به دندانپزشک اطفال ببرید. در ادامه برخی از عوامل که باعث خراب شدن دندان کودکان می‌شود را بررسی می‌کنیم.
خواباندن کودک با شیشه شیر
شایع ترین علت پوسیدگی دندان در نوزادان خواباندن آنها با یک بطری شیر خشک، شیرطبیعی، آبمیوه، نوشابه یا هر نوشیدنی شیرین دیگری است. تا زمانی که زمان صرف غذا نرسیده است، هرگز نباید در شیشه آنها در طول روز یا شب چیزی جز آب برای نوشیدن بریزید.
انتقال باکتری‌ها از بزاق والدین به کودک
والدین می‌توانند باکتری‌هایی را که باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند از طریق بزاق خود به کودک منتقل کنند. به عنوان مثال، با تمیز کردن پستانک کودک در دهان خود یا با قاشق مخصوص کودک، غذای او را امتحان کنید باعث انتقال باکتری می‌شود.
مسواک نزدن اصولی کودکان
یک علت زود خراب شدن دندانهای کودکان می‌تواند استفاده نادرست از مسواک باشد. کودک شما باید حداقل دو دقیقه و دو بار در روز مسواک بزند. به خاطر داشته باشید که کودکان معمولاً تا شش سالگی نمی‌توانند به تنهایی به خوبی مسواک بزنند. دندانپزشک اطفال به شما و فرزندتان تکنیک مسواک زدن مناسب با سن کودکتان را آموزش می‌دهد. بنابراین می‌توانید بر مسواک زدن کودک خود تا زمانی که به طور مستقل بتواند این کار را انحام دهد نظارت داشته باشید.
به یاد داشته باشید، حتی اگر کودک شما دندان نداشته باشد، دهان او هنوز باکتری دارد. پس از هر بار شیردهی، لثه‌های آنها را با یک دستمال نرم پاک کنید. هنگامی‌که دندان‌ها رویش پیدا کرد، دندانهای آنها را دو بار در روز با مقداری خمیر دندان به اندازه یک نخود به آرامی‌مسواک بزنید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری شود.
استفاده نکردن از نخ دندان
برخی از کودکان نیز اشتباه نخ دندان می‌کشند و یا اصلا از آن استفاده تنمی‌کنند. والدین، باید برای کمک در این مورد وارد عمل شوند. هنگامی‌که ذرات غذا بین دندانهای کودک شما باقی می‌مانند، حفره‌ها به راحتی ایجاد می‌شوند.
عدم داشتن رژیم غذایی مناسب برای اطفال
رژیم غذایی نیز نقش زیادی در زود خراب شدن دندانهای کودکان دارد. اگر کودک شما مقدار زیادی غذاهای شیرین یا نشاسته ای که سرشار از کربوهیدرات هستند مصرف می‌کند به احتمال زیاد در معرض خطر پوسیدگی قرار می‌گیرد. زیرا این مواد غذایی تمایل زیادی به چسبیدن به دندان‌ها و ایجاد اسید دارند.
بستنی،کیک، بیسکویت، آب نبات، چیپس سیب زمینی، کراکر و غلات قندی از جمله مواد غذایی دارای کربوهیدرات هستند که کودکان به آن علاقه زیادی دارند.
همین امر در مورد نوشیدنی‌های شیرین نیز صدق می‌کند. وقتی کودک شما در طول روز نوشابه، آبمیوه یا سایر نوشیدنی‌های اسیدی می‌نوشد، به ایجاد یک حمام اسیدی مداوم روی دندان‌هایش کمک می‌کند. می‌توانید حدس بزنید که بعد از آن چه می‌شود. دندانپزشکی کودکان توصیه می‌کند که تمام نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید و مطمئن شوید که کودک شما هر زمان که آنها را مصرف می‌کند به خوبی مسواک می‌زند و نخ دندان می‌کشد.
علائم پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
از آنجایی که پوسیدگی دندان همیشه باعث درد نمی‌شود (حداقل در ابتدا)، تشخیص اینکه کودک شما حفره دارد یا نه می‌تواند دشوار باشد. اولین علامت پوسیدگی دندان زمانی است که دندان‌ها یک نوار سفید و کدر در امتداد خط لثه (ناحیه پایه دندان‌ها، نزدیک لثه) ایجاد می‌کنند. همچنین ممکن است لکه‌های قهوه ای روی دندان‌ها مشاهده کرده و لثه‌ها قرمز و متورم شده باشند. کودکان در ابتدا ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- حساسیت دندان
- تورم دهان
- درد هنگام گاز گرفتن
- درد هنگام خوردن یا نوشیدن چیزهای گرم یا سرد
- سوراخ در دندانهای اطفال
- لکه‌های سفید یا لکه‌های تیره روی دندان‌ها
در صورت عدم درمان، پوسیدگی دندان بدتر می‌شود و می‌تواند بر لایه‌های عمیق‌تر دندانهای کودک شما تأثیر بگذارد. این امر در نهایت منجر به درد شدید، مشکل در خوردن یا جویدن، دندانهای آسیب دیده، شکسته یا از دست دادن دندان می‌شود.
با پیشرفت پوسیدگی، ممکن است متوجه سوراخ‌های سیاه روی دندان یا شکستگی دندان‌ها شوید. اگر پوسیدگی منجر به عفونت شده باشد، ممکن است متوجه توده یا جوش روی لثه و تورم در اطراف لثه و صورت شوید. در موارد نادر، آبسه دندان می‌تواند ایجاد شود و حتی تهدید کننده زندگی باشد.
اگر متوجه پوسیدگی دندان کودک شدید چه کاری باید انجام دهید؟
اگر فکر می‌کنید فرزندتان دچار پوسیدگی دندان شده حتما به دندانپزشک مراجعه کنید تا از بدتر شدن پوسیدگی یا عفونت جلوگیری شود.
هر بار که به دندانپزشکی اطفال مراجعه می‌کنید، دندانپزشکان دهان کودک شما را از نظر هرگونه نشانه ای از پوسیدگی دندان به طور کامل بررسی می‌کنند. پیشگیری اولیه، کلیدی است و دندانپزشکان اطفال به تمیز و سالم نگه داشتن دندانهای کودک شما تا حد امکان کمک می‌کنند.
در صورتی که کودک شما علائمی‌از ناخوشی کلی مانند تب یا تورم صورت دارد و گمان می‌کنید به دلیل مشکلات دندانی باشد، فوراً به دندانپزشک اطفال یا دندانپزشک عمومی‌مراجعه کنید یا به بخش اورژانس بیمارستان بروید.
دندانپزشکی اطفال چگونه پوسیدگی دندان را درمان می‌کند؟
اگر در ویزیت فرزندتان پوسیدگی دندان مشخص شد، همه گزینه‌های درمانی را دندانپزشکان با شما در میان می‌گذارند. در ادامه با روش‌های درمانی دندانپزشکی کودکان آشنا می‌شویم.
پرکردن دندان
پرکردگی‌های سفید و همرنگ دندان یک درمان موثر برای حفره‌های کوچک تا متوسط روی ۱ تا ۲ سطح دندان هستند.
روکش‌های دندانی
اگر دندان کودک شما به شدت پوسیده شده یا در معرض خطر ایجاد حفره مجدد است، ممکن است نیاز به روکش دندان باشد. روکش‌ها به پوشاندن، استحکام و محافظت از دندان باقی مانده در برابر آسیب بیشتر کمک می‌کنند.
عصب کشی دندان کودک
حفره‌های عمیق می‌توانند تا عصب دندان کودک گسترش یابند. عصب کشی دندان اطفال به جلوگیری از درد و کاهش خطر عفونت کمک می‌کند.
کشیدن دندان کودکان
در صورتی که دندان کودک شما قابل ترمیم نیست، دندانپزشکان اطفال می‌توانند آن را بکشد.
عوارض پوسیدگی دندان برای کودکان
پوسیدگی دندان می‌تواند باعث درد و عفونت شود. حتی می‌تواند بر رشد کودکان تأثیر بگذارد. پوسیدگی شدید دندانهای شیری می‌تواند عواقب جدی برای تغذیه کودک، گفتار، رشد فک و دندانهای او داشته باشد.
هر چه پوسیدگی دندان دیرتر درمان شود، کودک بیشتر با مشکلات زیر دست و پنجه نرم خواهد کرد:
- درد و ناراحتی
- خطر بیشتر پوسیدگی جدید در دندانهای شیری و دائمی
- درمان پیچیده تر و گرانتر
- اضطراب هنگام مراجعه به دندانپزشک
- غیبت بیشتر در مدرسه
مراحل کلیدی پیشگیری از خراب شدن دندانهای کودکان
۳ مرحله کلیدی وجود دارد که کودک شما می‌تواند برای جلوگیری از پوسیدگی دندان انجام دهد:
- جلوگیری از پوسیدگی دندان با مسواک زدن و مراقبت خوب از دندان
مسواک زدن و مراقبت از دندانهای کودکان در مراحل اولیه عادات دندانی خوبی را تا انتهای برای آنها ایجاد می‌کند. روزی دو بار از مسواک استفاده کنید.
- غذاها و نوشیدنی‌های سالم برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
تمیز کردن و مسواک زدن دندان‌ها تضمینی در جلوگیری در برابر پوسیدگی دندان نیست. غذاها و نوشیدنی‌ها نیز بر سلامت دندان کودک شما و ایجاد پوسیدگی دندان تأثیر می‌گذارد. باید رژیم غذایی مناسبی برای کودکان خود انتخاب نمایید.
تغذیه نوزادان زیر ۶ ماه
نوزادان تازه متولد شده و نوزادان خردسال تنها به شیر مادر یا شیر خشک نیاز دارند تا زمانی که شما در حدود ۶ ماهگی مواد جامد را وارد رژیم غذایی آنها کنید. اگر کودک شما بد غذاست هرگز غذا را در شکر یا مایعاتی مانند عسل فرو نکنید.
تغذیه نوزادان بالای ۶ ماه
هنگامی‌که کودک بالای ۶ ماه دارید و در کنار مواد جامد به او شیر مادر یا شیرخشک می‌دهید بهتر است بعد از خوردن شیر کمی‌آب به نوزاد بدهید.
تغذیه نوزادان بزرگتر، کودکان و نوجوانان
کودکان به انواع مختلف غذاها و تنقلات سالم نیاز دارند. غذاها و نوشیدنی‌هایی که قند کمی‌دارند بهترین انتخاب هستند. از دادن بیسکویت یا کیک شیرین به فرزندان خودداری کنید. اگر کودک شما چیزی شیرین می‌خورد، نوشیدن یک لیوان آب یا غذای دوستدار دندان پس از آن می‌تواند میزان اسید روی دندانهای کودک شما را کاهش دهد.
غذاهای دوستدار دندان قند کمی‌دارند، جویدن را تقویت می‌کنند و بزاق کودکتان را روان می‌کنند. پنیر و سبزیجات خرد شده مانند هویج و کرفس نمونه‌هایی از غذاهای دوستدار دندان هستند.
چگونه عادات غذایی سالم برای جلوگیری از پوسیدگی دندان را در کودک ایجاد کنیم؟
عادات غذایی سالم نیز می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند. به این معنی که مراقب زمان و نحوه غذا خوردن کودک خود باشید.
- هر چه غذا و نوشیدنی بیشتر در دهان کودک شما بماند، شانس بیشتری برای تشکیل اسید و آسیب به مینای دندان وجود دارد. بنابراین، جویدن غذاها و خوردن نوشیدنی‌ها به صورت آهسته، بیشتر باعث پوسیدگی دندان می‌شود.
- داشتن میان وعده و زمان غذایی منظم با فاصله ۱ و نیم ساعت به کودکان کمک می‌کند تا در بین روز مدام در حال خوردن نباشند.
- مطمئن شوید که کودک شما فقط در یک مکان مانند سر میز یا سفره غذا می‌خورد.
- وقتی زمان میان وعده یا زمان غذا تمام شد، غذا را کنار بگذارید.
- اگر کودکتان تشنه است به جای آبمیوه یا نوشابه، او را تشویق کنید که آب لوله کشی بنوشد.
- معاینات منظم دندانپزشکی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
معاینات منظم دندانپزشکی به کودک شما در جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. دندانپزشک اطفال به شما زمان بعدی مراجعه را خواهد گفت. معمولا دندانپزشکان هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار مراجعه را توصیه می‌کنند.
سایر راه‌ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
شما می‌توانید با رعایت موارد زیر الگوی مناسبی برای کودک خود باشید:
- مسواک زدن منظم
- نخ دندان کشیدن دو بار در روز با استفاده از نخ موم دار یا یک مسواک بین دندانی
- محدود کردن مصرف شکر
- مثبت بودن در مورد معاینه دندانپزشکی
جمع بندی
اگر کودک شما دچار پوسیدگی دندان شده است زمان را از دست ندهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پیشگیری و درمان پوسیدگی دندان، امروز با دندانپزشکی کودکان کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس تماس بگیرید و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید. متخصصان اطفال ما به کودکان در هر سنی کمک می‌کنند.
سوالات متداول
علت پوسیدگی دندان در دوران کودکی چیست؟
باکتری‌های موجود در دهان از قندهای موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها تغذیه می‌کنند. این باکتری‌ها اسیدی تولید می‌کنند که به سطح خارجی دندان (مینای دندان) آسیب می‌رساند. بزاق به ترمیم این آسیب کمک می‌کند. اما اگر با گذشت زمان آسیب بیشتری ایجاد شود، حفره یا سوراخ در دندان ایجاد می‌کند.
چه کمبودی باعث پوسیدگی دندان در کودکان می‌شود؟
کمبود ویتامین D یک عامل خطر مهم قابل اصلاح برای پوسیدگی دندان در کودکان است. از این رو با مصرف مکمل ویتامین D در کودکان و جلوگیری از کمبود آن می‌توان از پوسیدگی دندان پیشگیری کرد.
۴ علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
