رادیوگرافی پری اپیکال یا تک دندان، یکی از روش‌های عکسبرداری از دندان است که امکان بررسی یک یا دو دندان را به صورت کلی از ریشه تا تاج را می‌دهد. این نوع رادیوگرافی، جزئیات آناتومی دندان و ساختار آناتومیکی اطراف آن را نشان می‌دهد و دندان پزشکان همچنین می‌توانند با رادیوگرافی پری اپیکال تنها یک دندان خاص را در صورت وجود تغییرات غیرطبیعی در ریشه مورد بررسی قرار داده و آن را برطرف کنند.
انواع روش های پری اپیکال
رادیوگرافی تک دندان در دو روش قابل انجام است، این روش‌ها عبارتند از:
روش قدیمی
در روش قدیمی، دوربین درون دهان قرار می‌گیرد و بعد از گرفتن فیلم از دندان مورد نظر برای پزشک ارسال و تجزیه و تحلیل میشود.
روش جدید
امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی در حوزه پزشکی، علاوه بر فیلمبرداری از دندان می‌توان عکس‌هایی با کیفیت بالا نیز از دندان مورد نظر گرفت. این عکس‌ها را می‌توان به وضوح در مانیتورها مشاهده کرد. همچنین فرمت این عکس‌ها به گونه‌ای است که می‌توانند بر روی سی دی یا کاغذ نیز ذخیره شوند.
الت: مزایا پری اپیکال
مزایا رادیوگرافی پری اپیکال
رادیوگرافی پری اپیکال نیز مانند سایر روش‌های عکسبرداری دارای مزایا و معایبی است. از مزایای این روش نسبت به روش‌های دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برای تهیه تصویر از نقره که آلودگی محیطی کمتری دارد استفاده می‌کند؛
- اشتراک گذاری سریع عکس گرفته شده؛
- بدون نیاز به چاپ، تصاویر را در ابر ذخیره می‌کند؛
- تابش اشعه کمتر به بیمار؛
- دقت بیشتر تصاویر؛
- سرعت بیشتر در بررسی و نتایج؛
کاربرد پری اپیکال
زمانی که مشکلات و صدمات احتمالی دندان با چشم غیر مسلح قابل رویت نباشند، از رادیوگرافی پری اپیکال استفاده میشود. با این رادیوگرافی می‌توان به طور کامل تاج، ریشه، راس، بافت استخوانی اطراف و فضای پریودنتال را تجزیه و تحلیل کرد. از دیگر موارد قابل استفاده این رادیوگرافی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بررسی پوسیدگی‌های دندان؛
- بررسی وضعیت بافت اطراف دندان؛
- بررسی وضعیت و موقعیت دندان‌های نهفته؛
- بررسی ریشه دندان و کانال‌های آن؛
- بررسی قبل و بعد از جراحی اپیکال؛
- تشخیص کیست‌های پری اپیکال دندان؛
- بررسی وضعیت ایمپلنت دندان؛
- بررسی و مشاهده پریودنتال؛
- نشان دادن ظاهر حفره‌ها، گرانولوم‌ها؛ کیست‌ها و سایر آسیب‌ها؛
- بررسی عفونت و یا التهاب ناحیه اپیکال دندان؛
دو تکنیک مهم در عکسبرداری پری اپیکال
از آنجایی که آناتومی حفره دهانی در تمامی افراد با یکدیگر متفاوت است، برای عکسبرداری دقیق‌تر دو تکنیک در انجام پری اپیکال استفاده میشود که عبارتند از:
تکنیک موازی یا parallel
امروزه انجام رادیوگرافی پری اپیکال به روش پارالل یا موازی انجام میشود. این در حالی است که تا مدتی قبل یا حتی امروزه در برخی مراکز این عکسبرداری با روش نیمساز انجام می‌شد.
الت:تکنیک های رادیوگرافی پری اپیکال
پارالل روشی است که با فیلم‌های نگهدارنده دهانی XCP انجام میشود. این فیلم‌های نگهدارنده شامل بایت پلاک پلاستیکی، میله راهنما و حلقه هدفگیر است که باید به درستی در دهان قرار بگیرند. بایت پلاک‌ها انواع مختلفی دارند که هرکدام به منظور عکسبرداری از ناحیه‌های مخصوص استفاده میشود. سه مورد از بایت پلاک‌هایی که می‌توانند تمامی گرافیهای پری اپیکال را انجام دهد عبارتند از:
Bitewing، برای مشاهده پوسیدگی‌های بین دندانی است که در آن تاج دندان‌های بالایی و پایینی دیده میشود.
Posterior، برای دندان‌های خلفی استفاده میشود و شامل بررسی تاج، ریشه و ساختارهای اطراف ریشه است.
Anterior، برای دندان‌های قدامی استفاده میشود و شامل بررسی تاج، ریشه و ساختارهای اطراف ریشه است.
تکنیک نیمساز یا Bisect
تکنیک نیمساز نسب به پارالل روشی قدیمی است، اما امروزه هنوز در بعضی از بیمارستان‌ها از این روش استفاده میشود. در این روش فیلمبرداری دستی انجام میشود، یعنی خود بیمار باید این وسیله فیلمبرداری را در دهان نگه دارند که کار بسیار سختی است. بیشتر بیماران مخصوصا افراد مسن به دلیل استرس یا درد قادر به انجام چنین کاری نیستند به همین دلیل نتایج بدست آمده دقیق نخواهند بود.
این تکنیک با قرار دادن گیره تا حد امکان نزدیک به دندان انجام میشود. پرتوهای اشعه‌ایکس باید عمود بریک خط فرضی باشند که زاویه تشکیل شده توسط محور بلند دندان و صفحه گیرنده را به دو نیم تقسیم می‌کند.
رادیوگرافی تک دندان چگونه انجام میشود؟
برای به درستی انجام شدن رادیوگرافی پری اپیکال نیاز است تا رادیولوژیست موقعیت مناسب قرار گرفتن سر بیمار و زاویه برخورد پرتوهای اشعه‌ایکس را به خوبی تنظیم کرد. سر باید در صفحه عمود بر خط افقی باشد. هنگام گرفتن تصاویر از فک بالا، خط کامپر باید موازی با کف باشد. همچنین با توجه به تکنیک‌ها لازم است تا تغییراتی در موقعیت قرار گرفتن سر بیمار ایجاد شود.
الت:رادیوگرافی پری اپیکال چگونه انجام میشود؟
نحوه انجام رادیوگرافی پری اپیکال
این روش عکسبرداری با استفاده از صفحه رادیوگرافی کوچکی انجام میشود. این صفحه کوچک درون دهان قرار می‌گیرد و با استفاده از دستگاه اشعه ایکس تحت تاثیر قرار می‌گیرند. دستگاه رادیوگرافی اپتیکال دارای سوراخ‌های مجهز به سنسور است، که این سنسورها باعث ایجاد تصویری دیجیتالی از دندان و نمایش آن بر روی صفحه نمایش می‌شوند. برای تار نشدن تصاویر در این رادیوگرافی، نباید حرکتی داشته باشید و عضلات دهان خود را آرام نگه دارید.
رادیوگرافی دیجیتال
رادیوگرافی دیجیتال، یکی دیگر از روش‌های تصویربرداری از دندان است. در این روش سنسوری حساس به اشعه‌ایکس به جای فیلم رادیوگرافی در دهان قرار می‌گیرد و از تمامی فک و دندان‌ها عکسبرداری می‌کند. این عکسبرداری توسط دو سیستم سنسورهای RVG و اسکنرهای فسفر پلیت انجام میشود. این سنسورها بیسیم بوده و از فیلم‌های رادیوگرافی ضخامت کمتری دارند. بعد از تصویربرداری، سنسور از دهان خارج و به وسیله دستگاه اسکنر، نتایج روی مانیتور نمایش داده میشود.
مزایای رادیوگرافی دیجیتال
- دیدن سریع عکس‌ها که بیشتر برای گذاشتن ایمپلنت، درمان ریشه و آموزش بیمار؛
- ذخیره آسان و پخش الکتریکی عکس‌های دیجیتال؛
- کاهش پرتوها با توجه به نوع رادیوگرافی مورد استفاده؛
نتیجه گیری
رادیوگرافی پری‌اپیکال یکی از روش‌های تشخیص بیماری‌های دهان و دندان است که با استفاده از آن پزشکان به راحتی می‌توانند مشکلات و ناراحتی قسمت‌های مختلف دندان را تشخیص و درمان کنند. رادیوگرافی دو حالت داخلی و خارجی دارد که داخلی به این منظور است،دندان‌ها از داخل دهان بررسی می‌شوند که پری‌اپیکال یکی از این روش‌ها است. این روش نسبت به سایر عکسبراری‌های دندانی مزیت‌های زیادی دارد که باعث استفاده و کاربردهای آن شده است. به عنوان مثال در بعضی مواقع برای پیدا کردن دستگاه‌های موقعیت‌یاب نیز استفاده میشود. با توجه به اینکه دندان‌ها یکی از مهم‌ترین بخش‌های بدن هستند، پس به بهداشت و رسیدگی زیادی نیاز دارند.
الت: عکس رادیوگرافی دندان
سوالات متداول
آیا پری اپیکال هزینه زیادی دارد؟
خیر، این روش هزینه کمی دارد و بسیاری از بیمه‌ها نیز این روش درمانی را تحت پوشش خود قرار داده اند.
آیا تصویربرداری پری اپیکال خطری هم دارد؟
دوز قرارگیری در معرض تابش، تا حد امکان پایین نگه داشته میشود تا خطر به حداقل برسد. دوز پرتوهای رادیوگرافی دندان با سطوح تشعشعی که هرروز از منابع طبیعی مانند زمین و فضا در معرض آن قرار میگریم قابل مقایسه است.
آیا تصویربرداری پری اپیکال درد دارد؟
برخی از رادیوگرافی‌ها می‌توانند درد کوچکی را در دهان ایجاد کنند اما پری اپیکال هیچگونه درد و عوارضی به همراه ندارد.
آیا برای انجام عکسبرداری پری اپیکال نیاز به آمادگی قبلی است؟
خیر، برای انجام این تصویربرداری نیازی به هیچ آمادگی اولیه ندارید، تنها کافی است قبل از مراجعه مسواک بزنید.
منابع
- https://baharmri.com/what-is-pre-epic-or-single-tooth-radiography/
- https://dryasersafi.com/%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84-pa/
- https://www.drshahriarshahab.ir/fa/articles/item/42-%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C.html
- https://www.drseif-radiology.ir/article/29421/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%AA%DA%A9-%D8%AF%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86
- https://lwvworc.org/why-is-the-bisecting-technique-used
