اهمیت خشک کردن کانال ریشه در دندانپزشکی

هدف اصلی از درمان کانال ریشه، حذف کردن فضای پالپ و آماده سازی دیواره‌های کانال برای پر کردن با مواد است. درمان کانال ریشه ۳ مرحله دارد: تمیز کردن کانال ریشه، پر کردن آن و اضافه کردن تاج. مهمترین کار در مرحله اول، خشک کردن کانال ریشه است. منظور از خشک کردن، حذف کلیه محتویات درون کانال ریشه شامل باکتریها، بقایای مواد غذایی، پوسیدگی ها و غیره است. 

عمل خشک کردن بعد از شستشوی دندان و قبل از پرکردن آن، یکی از مراحل مهم درمان کانال ریشه است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. اما مرحله بسیار مهم است که باید به آن توجه شود. وجود رطوبت باقیمانده در کانال ریشه ممکن است مانع از پوشش کامل دیواره‌های کانال شود. وجود رطوبت باعث می‌شود نتوان بطور کامل دندان را پر کرد. 

در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به بررسی کامل خشک کردن کانال ریشه می پردازیم.

روش های خشک کردن کانال ریشه

یکی از حساس‌ترین مراحل درمان کانال ریشه شستشوی ریشه دندان است. اگر در طول درمان و بعد از آن، شستشو به مقدار لازم و به موقع انجام نشود ممکن است که باکتری‌های موجود در بزاق و دهان، به داخل کانال ریشه دندان نفوذ کنند. این اتفاق باعث التهاب و عفونت می‌شود و بعد از درمان هم تا مدت‌ها مشکلاتی مانند آبسه را به همراه دارد. اما کار به همین‌جا ختم نمی‌شود. مرحله مهم دیگری بعد از شستشوی نهایی باید انجام شود و آن خشک کردن کانال ریشه است. روش‌های خشک کردن کانال ریشه به شرح زیر هستند:

کن کاغذی یا Absorbent Paper

کن کاغذی یا کن جاذب، یک وسیله به شکل مخروط است که اندازه‌های مختلفی دارد. این وسیله برای خشک کردن کانال ریشه و جذب مایعات در داخل کانال استفاده می‌شود. جنس آن از سلولز گیاهی است و خاصیت آب‌دوستی زیادی دارد. این امر باعث می‌شود حجم بالایی از مایعات را به خود جذب کند. 

کن کاغذی نسبت به سایر موارد ارزان‌تر و استفاده از آن راحت‌تر است. اما معایبی نیز دارد. بعنوان مثال نمی‌توان از کن کاغذی در ریشه‌های منحنی و بلند استفاده کرد، زیرا به انتهای اپتیکال کانال نمی‌رسد.

اتانول ۹۵%

اتانول ۹۵% نسبت به کن کاغذی از قدرت خشک کنندگی بالاتری برخوردار است و به زمان کمتری نیز نیاز دارد. شستشوی نهایی با الکل اتیلیک ۹۵% باعث افزایش نفوذ سیلر و نیز کاهش نشت در کانال‌های ریشه می‌شود. الکل اتیلیک ۹۵% مقرون به صرفه نیز است.

Endo-Aspirator Pro

این وسیله بسیار ظریف برای خشک کردن کانال ریشه و تخلیه تمام مایعات، به یک دستگاه ساکشن متصل می‌شود. انتهای الاستیکی و نازک آن (۰.۲۹ میلی متر) می‌تواند وارد هر کانالی شود و به طور موثر هرگونه محلول شستشو را از حفره دندان حذف کند. این دستگاه حتی در کانال‌های ریشه بسیار سخت نیز کاربرد دارد.  Endo-Aspirator Pro یک وسیله با کاربرد آسان و یکبار مصرف است و زمان کار و تعداد کن کاغذی مورد نیاز را نیز کاهش می‌دهد. البته این نکته باید ذکر شود که قدرت این دستگاه از الکل اتیلیک ۹۵% کمتر است.

آداپتور خلاء 

یک دستگاه فوق‌العاده ظریف است که کار مکندگی مایعات را انجام می‌دهد. این آداپتور برای حذف موثر مواد شستشو با حجم بالا کاربرد دارد. دستگاه آداپتور خلاء با ایجاد فرایند فشار منفی (وکیوم) باعث تخلیه مایعات از داخل کانال ریشه می‌شود.

بروچ اپیکال

یک روش جدید برای خشک کردن کانال‌های ریشه وجود دارد که در آن از بروچ آپیکال استفاده می‌شود. کار در این روش بدین صورت است که پنبه جاذب دور آن پیچیده می‌شود تا ابزاری مناسب برای خشک کردن کانال ریشه ایجاد کند. ابزار پنبه‌ای آپیکال را می‌توان در همان حین کار درست کرد. به همین دلیل مقرون به صرفه است.

ساختار کلی دندان

هر دندان از مینا، عاج، سمنتوم و بافت پالپ تشکیل شده است. قسمتی از دندان که در بخش حفره دهان قرار دارد به عنوان تاج دندان شناخته می‌شود که از سخت‌ترین قسمت‌های بدن به شمار می‌رود. قسمت زیر تاج دندان، ریشه نام دارد. حفره پالپ دندان در مرکز دندان قرار گرفته است.

اجزای دندان

مینا: سخت‌ترین و سفیدترین قسمت بیرونی دندان است. مینای دندان بیشتر از فسفات کلسیم که یک ماده معدنی سخت سنگی‌ست، ساخته شده است.

عاج: لایه‌ای در زیر مینای دندان است. عاج یک بافت سخت است و شامل لوله های میکروسکوپی می‌شود. هنگامی که مینای دندان آسیب می‌بیند، گرما یا سرما می‌تواند از این مسیرها وارد دندان شود و باعث حساسیت یا درد شود.

پالپ: ساختار داخلی نرم‌تر و زنده دندان است. عروق خونی و اعصاب از پالپ دندان عبور می‌کنند.

سمنتوم: لایه‌ای از بافت همبند که ریشه دندان‌ها را محکم به لثه و استخوان فک می‌بندد.

رباط پریودنتال: بافتی که به محکم نگه داشتن دندان‌ها در فک کمک می‌کند.

کانال ریشه چیست؟

کانال ریشه فضای درون ریشه دندان است و شامل مغز دندان، اعصاب، بافت‌های همبند و رگ‌های خونی می‌شود. تعداد کانال ریشه هر دندان به تعداد ریشه‌های آن دندان بستگی دارد. این تعداد بین یک تا چهار عدد متغیر است. به عنوان مثال دندان نیش انسان یک کانال دارد ولی دندان آسیا بین ۳ تا ۴ کانال می‌تواند داشته باشد. بیش از نیمی از کانال‌های ریشه بیضی شکل هستند. بعضی از آنها نیز شکلی اشک مانند دارند که اکثرا مربوط به ریشه‌های دو کاناله است.  

چرا درمان کانال ریشه انجام دهیم؟

این روش درمان زمانی انتخاب می‌شود که کانال ریشه دچار عفونت شده است. عفونت کانال ریشه علل مختلفی دارد. از اصلی‌ترین علل عفونت کانال ریشه می‌توان به وجود باکتری‌های بزاقی و دهانی اشاره کرد که به طرق مختلف می‌توانند به ریشه دندان برسند. پوسیدگی دندان به دلیل تجمع پلاک و جرم‌گیری نکردن، آسیب دیدن دندان در اثر ضربه، ساختار نامناسب دندان و پر نشدن صحیح دندان از عواملی هستند که باعث نفوذ باکتری‌ها به ریشه دندان و ایجاد عفونت در کانال ریشه می‌شوند. درمان کانال ریشه می‌تواند دندان شما را نجات داده و مانع از کشیدن آن شود. 

علائم نشان دهنده نیاز به درمان ریشه

نشانه‌های مختلفی وجود دارد که نشان‌دهنده نیاز به درمان ریشه است. با دارا بودن علائم زیر بلافاصله به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا از آسیب‌های بیشتر و جدی‌تر به دندان خود جلوگیری نمایید:

• حساسیت بیش از حد و طولانی همراه با درد نسبت به سرما و گرما
• داشتن درد زیاد موقع جویدن
• تورم جوش مانند در روی لثه‌ها
• تیره شدن دندان

گاهی هیچ علامت ظاهری وجود ندارد و شما دردی احساس نمی‌کنید ولی باز هم ریشه دندان شما نیاز به درمان دارد. به همین دلیل است که همواره تاکید می‌شود که چک آپ منظم از دندان‌های خود را در برنامه زندگی قرار دهید. این عادت باعث می‌شود هم دندان‌های سالم‌تر و لبخند زیباتری داشته باشید و هم به مقدار قابل توجهی در هزینه‌های درمانی شما صرفه‌جویی می‌شود.

جمع بندی

عصب‌کشی، روت کانال و اندو همگی نام‌های دیگر درمان پالپ دندان هستند. در این روش، ابتدا پوسیدگی‌ها و آلودگی‌های دندان خارج می‌شوند. سپس کانال‌های دندان خشک می‌شوند. بعد از خشک کردن، دندان‌ها بوسیله مواد مخصوص پر می‌شوند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

بنابراین انتخاب یک کلینیک حرفه‌ای با دندانپزشکان ماهر، از هر لحاظ ضروری است. کلینیک دندانپزشکی زاگرس با همکاری مجرب‌ترین دندان‌پزشکان، تجربه خوشایندی از درمان را برایتان به ارمغان می‌آورد. تمامی کار‌های مربوط به دهان و دندان مانند عصب کشی، ایمپلنت، ترمیم، کشیدن دندان عقل و دندانپزشکی کودکان در این کلینیک شبانه روزی انجام می‌شود.

سوالات متداول

چه چیزی برای خشک کردن کانال ریشه قبل از پرکردن استفاده می‌شود؟ 

الکل۹۵%، کن کاغذی، اندو اسپیریتور، آداپتور خلاء از موارد کاربردی خشک کردن هستند.

چرا کانال ریشه را خشک می‌کنند؟

 این کار باعث از بین رفتن احتمال عفونت پس از درمان می‌شود.

چند بار در طول عصب کشی، کانال ریشه خشک می‌شود؟ 

این نکته بستگی به روند درمان و نحوه کار دندان‌پزشک دارد.

آیا خشک کردن کانال ریشه درد دارد؟

خیر. این عمل هیچ دردی برای بیمار به همراه ندارد.

دندان چند کانال ریشه دارد؟ 

تعداد مشخصی برای این مورد وجود ندارد و بستگی به نوع دندان دارد. از یک کانال تا ۴ کانال در دندان‌ها دیده شده است.