از چه ابزار و موادی در عصب کشی دندان استفاده می شود؟

عصب‌کشی دندان یکی از روش‌های پیچیده دندانپزشکی است که به ابزارها و مواد تخصصی مختلفی نیاز دارد. عصب‌کشی دندان یک کار بسیار پیچیده است و استفاده مناسب از ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی، می‌تواند کار دندانپزشک را بسیار راحت‌تر کند. دندانپزشک شما ممکن است برخی یا همه موارد زیر را در طول عصب‌کشی استفاده کند. در ادامه برخی از ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی دندان، آورده شده است. 

ابزارهای مورد استفاده در عصب‌کشی دندان

برای دسترسی دقیق‌تر و راحت‌تر به تمام بخش‌های دهان و دندان، دندانپزشک به طیف وسیعی از ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی نیاز دارد. از ساده‌ترین تا پرسروصداترین آن‌ها، وجود هر کدام از آن‌ها برای یک جراحی کامل، مورد نیاز است. با معرفی این ابزار و شناخت کاربردشان، احتمالا ترس شما از آن‌ها کمتر خواهد شد.

فرزهای ریشه دندان (Endodontic Burs)

فرز اولین ابزاری است در لیست ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی قرارداده‌ایم. این ابزار در طول عصب‌کشی دندان استفاده می‌شود و فضای داخل دندان را باز می‌کند تا بتوان به کانال‌ها دسترسی پیدا کرد. فرزها بسته به نوع دندان و درمان، در اشکال و انداز‌ه‌های متفاوتی وجود دارند.

روت کانال اکسپلورر (Root Canal Explorer)

این ابزار کوچک و نوک تیز برای کاوش داخل دندان پس از باز شدن توسط فرزها استفاده می‌شود. کاربرد این ابزار باعث می‌شود تا متخصص ریشه بتواند سوراخ هایی را در دندان پیدا کند. گاهی اوقات ممکن است از اکسپلورر برای حذف کلسیفیکاسیون‌های نازک از روی سطح دندان استفاده شود.

اکسکاوتور (Excavators)

اکسکاوتور یکی دیگر ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی به حساب می‌آید. این ابزار از نظر ظاهری کمی طولانی‌تر و تیزتر از اکسپلورر است. با استفاده از این ابزار مقدار کمی از بافت را از قسمت داخلی دندان جدا می‌کنند. 

باربروچ (Barbed Broach)

باربروچ وسیله‌ای است که برای برداشتن بیشتر بافت از داخل دندان استفاده می‌شود. این ابزار در بافت وارد می‌شود تا خارهای آن، بافت ها را کنار بزند.

اسپریدر (Spreader)

اسپریدرها بدنه بلند و مخروطی شکل و یک نوک تیز دارند و در لیست ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی جای دارند. از این ابزار برای فشرده کردن گوتا پرکا به صورت جانبی در برابر دیواره‌های کانال ریشه استفاده می شود و فضایی را برای وارد کردن گوتاپرکای بیشتر فراهم می‌کند. این ابزار در اندازه‌های مختلفی وجود دارد که با توجه به سایز کانال و اندازه نقطه گوتاپرکا انتخاب می‌شوند.

هیت کریر(Heat carriers)

اعمال گرما برای پر کردن گوتا پرکا باعث بهبود تراکم جانبی و عمودی مواد نرم شده می‌شود. اسپریدرهای معمولی برای این منظور طراحی نشده‌اند. هیت کریرها بهترین گزینه برای این کار هستند. این ابزار اندازه‌های مختلفی دارند و دارای یک نوک تیز برای پخش جانبی، و یک نوک صاف برای فشرده‌سازی عمودی هستند.

لوپ ها

یکی از مشکلات اصلی دندان‌پزشکی این است که دندانپزشک نمی‌تواند کاری که انجام می‌دهد را ببیند. شکی نیست که بزرگنمایی محفظه پالپ به یافتن و دسترسی به دهانه‌های باریک کانال کمک زیادی می‌کند و بسیاری از پزشکان اکنون به طور معمول از لوپ‌ها استفاده می‌کنند. لوپ‌ها جزو مهم‌ترین ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی هستند. در واقع، بهبود بینایی به دست آمده با استفاده از لوپ‌ها، نه فقط عصب‌کشی دندان، بلکه همه جنبه‌های دندانپزشکی عمومی را بهبود می‌بخشد.

ریمرها

ریمرها مانند مته‌های بلند و نازک، در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند و جزو ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی به شمار می‌آیند. از ریمرها به ترتیب، برای باز کردن و گشاد کردن کانال‌ها استفاده می‌شود تا بتوان با ابزار مناسب دیگر به کانال‌ها دسترسی پیدا کرد.

فایل ها

فایل‌ها انواع مختلفی دارند. به عنوان مثال، K-Files برای کوتاه کردن کانال‌های ریشه و بزرگ کردن کانال بعد از دبریدمان با ریمر استفاده می‌شود. -Files H به طور ویژه برای شکل دادن به کانال‌ها پس از تمیز کردن و گشاد شدن آن‌ها با K-Files در عصب‌کشی دندان طراحی شده‌اند.

گیتس دریل (Gates-Glidden drills)

این نوع مته که جزو ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی هستند، به باز شدن بیشتر کانال به ویژه در دندان‌های آسیاب کمک می‌کند. گیتس دریل‌ها همچنین در طول درمان مجدد کانال ریشه برای حذف گوتاپرکا، که یک ماده بتونه مانند است و معمولا برای پر کردن کانال‌های ریشه استفاده می‌شود،کاربرد دارند.

پیزوریمر  (Peeso Reamer)

از جمله ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی می‌توان به پیزوریمر اشاره کرد. این ابزار منحصرا برای حذف گوتاپرکا در طول درمان مجدد در عصب‌کشی دندان استفاده می‌شود.

ابزار اولتراسونیک

از این ابزارها می‌توان برای یافتن کانال‌های کلسیفیه و حذف مواد ترمیمی و ریشه از فضای داخل کانال دندان استفاده کرد. این ابزار از طریق ارتعاش عمل می‌کند و صدایی بلند دارد که می‌تواند در اولین روشن شدن کمی شما را بترساند.

لنتولو

لنتولو وسیله‌ای مارپیچ است و بیشتر در کانال‌های گشاد از آن استفاده می‌شود. از لنتولو که در لیست ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی قرار دارد، برای پر کردن کانال ریشه با سیلرها یا سمنت‌ها در عصب‌کشی دندان استفاده می‌شود.

گوتاپرکا فیلر (Gutta Percha Filler)

از گوتاپرکا فیلر برای فشار دادن و پر کردن گوتاپرکا در ریشه دندان استفاده می‌شود. این ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی، از فولاد ضد زنگ یا نیکل تیتانیوم ساخته شده است.

گوتا پرکا پوینت و کاغذ جاذب

گوتا پرکا پوینت یک ماده پرکننده است. پس از آماده‌سازی کانال ریشه، حفره تمیز شده و با گوتاپرکا پوینت پر می‌شود. کاغذ جاذب از الیاف پنبه خالص ساخته شده است، بنابراین جذب آب خوبی دارد. این وسیله نیز برای تمیز کردن کانال ریشه در عصب‌کشی دندان استفاده می‌شود.

مواد پرکننده کانال ریشه

مواد پرکننده کانال ریشه، یک کاربرد سنتی دارند که مشخص می‌کند کار این مواد پر کردن حفره‌های ایجاد شده در طول عصب‌کشی دندان است. اخیرا این موضوع مطرح شده است که یک ماده پرکننده کانال ریشه، باید بتواند به طور فعال، بازسازی بافت را نیز تحریک کند. بدین معنی که علاوه بر کار اصلی، در درمان بافت آسیب دیده و حذف شده نیز کمک کند. به خصوص اگر از یک روش درمانی تهاجمی یا از پاتوز اپیکال برای درمان استفاده شده باشد. در هر حال در این بخش به توضیح درباره موادی که در عصب‌کشی دندان استفاده می‌شود، خواهیم پرداخت.

هیپوکلریت سدیم 

به طور کلی در عصب‌کشی دندان، هیپوکلریت سدیم مناسب‌ترین محلول برای آبیاری سیستم کانال ریشه است. سفید‌کننده معمولی خانگی تقریبا محلول هیپوکلریت سدیم ۵.۵ درصد است و ممکن است به ترجیح دندانپزشک تا پنج بار با آب تصفیه شده رقیق شود. تحقیقات نشان داده است که اثر ضد باکتریایی برای محلول ۰.۵٪ و ۵.۰٪ یکسان است. با این حال، هر چه میزان رقیق شدن بیشتر باشد، محلول در حل کردن بقایای آلی در سیستم کانال ریشه تاثیر کمتری دارد.

کلرهگزیدین

محلول کلرهگزیدین ۰.۲ درصد عملکرد ضد باکتریایی مشابهی با هیپوکلریت سدیم دارد، اما مواد آلی موجود در بخش‌هایی از سیستم کانال که برای ابزار دستی غیرقابل دسترس هستند، را حل نمی‌کند. با این حال، این شوینده که جزو ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی است، به عاج می‌چسبد و در نتیجه یک فعالیت ضد باکتریایی طولانی‌مدت از خود نشان می‌دهد. اگرچه ممکن است کلرهگزیدین به اندازه هیپوکلریت سدیم مؤثر نباشد، استفاده از آن را نباید نادیده گرفت.

خمیر EDTA

خمیر EDTA (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید) عاج دیواره‌های کانال را از بین می‌برد و آماده‌سازی کانال را برای عصب‌کشی بسیار تسهیل می‌کند. خمیر EDTA ممکن است به عنوان یک شوینده در انتهای مرحله آماده‌سازی کانال برای کمک به برداشتن لایه اسمیر و قبل از قرار دادن پانسمان موقت یا پرکردن دندان استفاده شود.

گوتاپرکا

گوتاپرکا رایج‌ترین ماده در لیست ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی و مورد استفاده برای پر کردن سیستم کانال ریشه است. گوتا پرکا رزین خشک شده درختی بنام تابان است و به دو صورت وجود دارد. فاز آلفا شکل طبیعی آن است، اما وقتی گرم و سرد می‌شود فاز بتا حاصل می‌شود. فاز بتا معمولا برای پرکردن کانال ریشه استفاده می‌شود. گوتاپرکا در واقع فقط حدود ۲۰ درصد ماده گوتا پرکا دارد. جزء اصلی آن اکسید روی (تا ۷۵٪) است، و بقیه شامل رزین‌های مختلف، موم‌ها و سولفات‌های فلزی با فرمول خاص است.

سیلر/ سمنت

سیلرهای کانال ریشه جزو ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی هستند و نقش مهمی در انسداد ریشه دارند. اگرچه بسیاری از محصولات انحصاری در دسترس هستند، اما سیلرها را می‌توان به طور کلی با توجه به ترکیبات اصلی آنها به سه گروه تقسیم کرد: اوژنول، غیر اوژنول و دارویی.

سیلرهای اوژنول

سیلرهای اوژنول را می‌توان به دو گروه ریکرت و گروسمن تقسیم کرد. تفاوت اساسی بین این دو گروه این است که ریکرت حاوی نقره رسوب شده و گروسمن دارای یک نمک باریم یا بیسموت است. عیب سیلر ریکرت این است که نقره، عاج دندان را خاکستری تیره می‌کند. یکی از پرکاربردترین سیلرهای این گروه، توبلیزال است که دو خمیری بوده پس مخلوط کردن ساده است و نکته مهم این است که حاوی نقره نیست.

سیلرهای غیر اوژنول

برخی از سیلرها با پایه هیدروکسید کلسیم به جای اکسید روی/اوژنول ساخته می‌شوند. با این حال، نشان داده شده است که هیدروکسید کلسیم مستعد نشت است، و ممکن است منجر به ایجاد حفره‌های ناخواسته در مهر و موم دندان شود.

سیلرهای دیگری نیز تولید می‌شوند که حاوی طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی هستند. AH+ یک پایه رزین اپوکسی با مایع بیسفنولدی گلیسیدیل اتر است. این سیلر زمان کار طولانی دارد و به خوبی به عاج می‌چسبد.

سیلرهای دارویی

تفکر فعلی این است که با رعایت اصول آماده‌سازی و پرکردن کانال ریشه، استفاده از سیلرهای درمانی توجیهی ندارد. ماده فعال در اکثر سیلرهای دارویی پارافرمالدئید است که معمولا با یک کورتیکواستروئید همراه است.

سنگدانه های تری اکسید معدنی 

سنگدانه‌های تری اکسید معدنی ترکیبی متشکل از اکسیدهای معدنی (سیلیکات تری کلسیم، اکسید تری کلسیم، اکسید سیلیکات و برخی اکسیدهای معدنی دیگر) است. از این ماده در ابتدا به عنوان ماده پرکننده انتهای ریشه در طی جراحی پری رادیکولار استفاده می‌شد. اما نتایج جدید نشان می‌دهد که از این ماده می‌توان برای ترمیم سوراخ‌ها، به عنوان یک عامل پوشاننده پالپ و برای بسته شدن آپیکال ریشه‌های نابالغ استفاده کرد.

به نظر می‌رسد توانایی آب‌بندی عالی و سازگاری بیولوژیکی، این ماده را که جزو ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی است، به سمنت انتخابی برای هرگونه ارتباط بین کانال ریشه و سطح خارجی دندان تبدیل می‌کند. این ماده به طور مداوم در حال پالایش است و آخرین محصول دارای برخی اکسیدها برای تولید پودری سفید است.

مراحل عصب کشی دندان

حال که با ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی دندان آشنا شده‌اید، بهتر است به طور خلاصه با عصب‌کشی دندان نیز آشنا شوید. این بخش به شما کمک می‌کند تا درک بهتری نسبت به ابزار و  مواد این عمل بدست آورید. 

برای درمان عفونت پالپ دندان، باید بافت‌های آسیب‌دیده برداشته شوند. اگر به موقع به دندان رسیدگی نشود، مجبور خواهید بود که آن را بکشید. از آنجایی‌که پروتزهای مصنوعی جایگزین دندان، مشکلات زیادی به همراه دارند و دائما برای شما هزینه اضافه می‌تراشند، بهتر است تا جایی‌که می‌توانید دندان‌های طبیعی خود را حفظ کنید.

۱- برای عصب‌کشی، ابتدا دهان بی‌حس می‌شود.

۲- سپس دندانپزشک سوراخی در تاج دندان ایجاد می‌کند تا به پالپ دسترسی پیدا کند.

۳- با کمک ابزارهای مخصوص مانند دریل و سوهان، کل محفظه پالپ تخلیه و خارج می‌شود.

۴- دیواره‌های محفظه پالپ و ریشه به خصوص نوک ریشه باید کاملا تراشیده و تمیز شوند.

۵- پس از تمیز شدن کامل فضای داخلی دندان، نوبت به پر کردن آن می‌رسد. دندانپزشک با مواد پرکننده مخصوص تمام پالپ را با دقت پر می‌کند و در نهایت دندان را کامل می‌پوشاند تا راهی برای نفوذ باکتری وجود نداشته باشد.

۶- در نهایت معمولا دندان باید پوشانده شود. روکش، یک تاج مصنوعی است که روی دندان قرار می‌گیرد و آن را احاطه می‌کند. به این ترتیب دیگر فشاری به تاج واقعی دندان وارد نمی‌شود و خطر شکستگی آن کاهش می‌یابد.

جمع‌بندی

عصب‌کشی دندان یکی از سخت‌ترین و تخصصی‌ترین عمل‌های دندان است. شناخت ابزار و مواد مصرفی در عصب کشی، به شما در کاهش استرس همیشگی دندانپزشکی کمک بسیاری می‌کند. این نکته را به یاد داشته باشید که به دلیل حساسیت بالای عصب کشی، بهتر است در انتخاب کلینیک درمانی و دندانپزشک خود دقت بالایی داشته باشید. همکاران ما در کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با دقت و صبوری زیاد پذیرای شما برای ارائه بهترین خدمات دندانپزشکی هستند. 

سوالات متداول

۱- چه فیلری در عصب کشی دندان استفاده می شود؟

دندانپزشکان معمولا از ماده گوتاپرکا در عصب‌کشی دندان استفاده می‌کنند.

۳- به جای گوتاپرکا از چه چیزی می توان استفاده کرد؟ 

سیمان MTA به عنوان یک ماده موفق پرکننده کانال ریشه در دندان‌های نابالغ (شیری) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۴- آیا عصب کشی سال ها بعد مشکل ایجاد می کند؟

با مراقبت مناسب، حتی دندان‌هایی که درمان ریشه انجام داده‌اند نیز می‌توانند تا آخر عمر باقی بمانند. اما گاهی اوقات، دندانی که درمان شده است به درستی بهبود نمی‌یابد و ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از درمان ممکن است دردناک شود.

۵- خطر عصب کشی دندان چیست؟

هنگام عصب‌کشی، دندانپزشک از ابزار کوچکی برای استخراج بافت مرده و عفونی از دندان استفاده می‌کند. برداشتن تمام بافت بسیار زمان بر و دشوار است. در نتیجه، باکتری‌ها می‌توانند وارد شده و باعث عفونت شوند.