کاربرد و دلایل استفاده از کلسیم هیدروکساید در عصبکشی دندانپزشکی

کلسیم هیدروکساید پودر قلیایی وکریستالی سفید رنگی است که از آن در صنایع مختلف مانند، دندانپزشکی استفاده می‌شود. این ماده، یک ترکیب قوی معدنی بوده که برای هدف‌های مختلف تولید می‌شود. کلسیم هیدروکساید در صنایع مختلف مانند تولید کاغذ و تصفیه فاضلاب کاربرد دارد. استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی نیز کاربردهای متنوعی دارد. امروزه از این ماده برای پر کردن کانال ریشه دندان استفاده می‌شود و مزیت‌های زیادی هم دارد. 

در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی زاگرس با ماهیت کلسیم هیدروکساید و کاربردهای متفاوت آن آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.

آشنایی با کلسیم هیدروکساید

کلسیم هیدروکساید ترکیبی معدنی بسیار مهم است که دارای ضریب انحلال پذیری کمی است، به طوری که می‌توان گفت این ماده در آب کاملا نامحلول است. با همه این تفاسیر، اگر شرایط برای ماده مهیا باشد، در آب خالص می‌توان آن را حل کرد. پس از ترکیب این ماده با آب خالص محلولی با PH معادل ۱۲.۴ ایجاد می‌کند. این ویژگی کلسیم هیدروکساید موجب شده که در صنعت دندان پزشکی از آن استفاده زیادی ببرند. 

موارد استفاده این ماده در دندان پزشکی دارای اهمیت زیادی است که شامل، درمان دائم یا موقت ریشه، درمان Pulpotomy، جذب مجدد ریشه، seal نمودن بخش AC در کانال ریشه می شود.

این ترکیب با نماد شیمیایی Ca(OH)2 نشان داده می‌شود و در بازار پودری بدون بو و سفید رنگ است. این ترکیب را به نام‌های آهک آبدار یا آهک هیدراته در بازار می‌شناسند و دلیل معروفیت آن کاربردهای فراوانی است که در صنعت دارد. علاوه بر این، کلسیم هیدروکساید، در عمران و ساخت و ساز به صورت غیر مستقیم جهت تهیه نمودن فرآورده‌های متفاوت استفاده می‌شود.

سایر کاربردهای آن در صنایع غذایی، تصفیه نمودن آب و فاضلاب، کاغذ سازی، گچ و سیمان، تولید پلاستیک، تصفیه شکر، سموم مختلف آفت کش، چرم سازی، صنایع غذایی، منعقد کننده ها و اصلاح کننده PH است. لازم به ذکر است که کلسیم هیدروکساید ترکیبی گرمادیده است و محلول آن می‌تواند موجب سوختگی شیمیایی گردد. 

موارد استفاده از کلسیم هیدروکساید

کلسیم هیدروکساید کاربردهای متنوعی دارد. موارد استفاده از این ترکیب عبارت است از:

• کلسیم هیدروکساید خوراکی
  با وجود اینکه این ماده یک ترکیب خاص شیمیایی است اما در تهیه خوراکی نیز از آن استفاده می‌شود. در کشور ما از این ترکیب برای پخت مرباها به کار می‌رود چرا که موجب حفظ شکل و شمایل میوه بعد از پخت، تلخی گیری آن‌ها و در نهایت حفظ پروتئین‌های موجود در آن می‌شود. این ترکیب خوراکی اگر خالص باشد، عاری از هر گونه مواد مضر و سمی است. می توانید این ماده را از فروشنده‌های معتبر خریداری کنید.
• کلسیم هیدروکساید در بتن
  یکی از دلایل استفاده از کلسیم هیدروکساید در بتن این است که این ماده موجب بالا رفتن مقاومت بتن شده و در مقابل تخریب و نفوذ آب مقاومت بالاتری خواهد یافت. همانطور که می‌دانید بتن یک ماده اصلی در ساخت و سازها و جاده سازی است، به همین دلیل قیمت و ویژگی‌های کیفی آن اهمیت زیادی دارد. آهک ترکیبات اسیدی و سولفاته موجود در خاک را خنثی کرده و در مقابل خوردگی از بتن محافظت می‌کند. این ماده در نهایت موجب کاهش یافتن هزینه‌های مربوط به بتن ریزی خواهد شد.
• کلسیم هیدروکساید در اسید زدایی
  آهک ماده‌ای قلیایی بوده که از آن برای خنثی کردن اسیدها استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این ماده در صنعت پتروشیمی و نفت است. مایعی که از این ماده ترکیب می‌شود آب آهک نام دارد. این مایع در دودکش خروجی برای زدودن گازهای سمی مثل سولفور دی اکسید مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تصفیه آب و فاضلاب نیز برای خنثی کردن ماده اسیدی و تنظیم نمودن PH آب از این ترکیب استفاده می‌شود.
• کلسیم هیدروکساید در دندان پزشکی
  استفاده از کلیسم هیدروکساید در دندانپزشکی یکی دیگر از کاربردهای مهم این ماده است. آهک هیدراته یک پوشش دهنده کاملا موقت در عصب کشی است. این ماده در عصب کشی روی دندان می‌ماند تا لایه مستحکم‌تری آماده کند. یکی دیگر از کاربردهای مهم این ترکیب در دندان پزشکی، خمیری برای قسمت‌های نکروز است. این ترکیب در دندان پزشکی، نقش ضد میکروبی و حمایتی دارد. سابقه استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی به ۱۹۲۰ میلادی برمی‌گردد.
  این ترکیب تاثیر آنتی باکتریال خوبی روی دندان دارد و موجب جذب خارجی و داخلی در دندان خواهد شد. دندانپزشک برای پر نمودن کانال ریشه به صورت دائمی از این ترکیب استفاده می‌کند، چرا که این ماده می‌تواند دیواره‌ای بسیار سخت در انتهای ریشه ایجاد کند. هم‌چنین برای کانال‌هایی که اپکسیفیکاسیون و لیکیج دارند هم مناسب است. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم کلسیم هیدروکساید این است که در درمان اپکس دندان‌های شیری از آن استفاده می‌شود. در مواردی مانند جلوگیری نمودن از خونریزی لثه، انعقاد خون یا پانسمان ریشه هم دندان پزشک از این ترکیب استفاده می‌کند.

مزایای استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی

استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی مزیت‌های زیادی دارد که این مزایا عبارتند از:

• این ماده دارای خاصیت آنتی باکتریال و رادیوپکسیتی بالایی دارد.
• سرنگ موجود در این ماده موجب می‌شود تا بتوان آن را به راحتی در داخل کانال ریشه حمل کرد.
• مواد خمیری این ماده می‌تواند با سایر مواد به خوبی ترکیب شود.
• این ماده اغلب یک بار مصرف بوده به همین علت همیشه باید استریل باشد و از آلوده شدن آن جلوگیری نمود.

روش استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی

دندان پزشکان برای قرار دادن این ماده در کانال ریشه فرد باید از قبل آن را تمیز و کاملا خشک کنند. در ضمن از  رینگ دور سرنگ هم می‌توانند برای هدایت کردن نوک سرنگ استفاده کنند. پس از آن در مرحله بعدی نوک سرنگ باید در کانال قرار بگیرد و درون کانال از کلسیم هیدروکساید پر شود. 

در حین این کار باید به آرامی سرنگ از کانال خارج شود و بخش‌های اضافه با بکارگیری پین‌های استریل از خمیر کلسیم پر شود. توجه داشته باشید که پس از استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی نیازی به دور انداختن سرنگ نیست، برای تعویض آن کافی است سر آن را چرخانده و جدا کنید. 

نکات مهم در استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی

برای استفاده از این ماده در دندان پزشکی باید به نکات زیر توجه داشته باشید:

• هیچوقت پس از ناحیه اپکس، کلسیم هیدروکساید را پر نکنید.
• همیشه بر روی سرنگ خود درپوش بگذارید.
• بسته کلسیم هیدروکساید را در جایی تاریک و دور از نور خورشید و گرما قرار دهید تا از وارد شدن هر گونه آسیب به آن جلوگیری شود.
• این ماده باید در جایی خشک و خنک و دور از رطوبت نگه‌داری شود.
• تاریخ انقضای این ماده معمولا دو سال پس از تولید است.

توجه داشته باشید که این ماده در صنایع دندان پزشکی و مواد غذایی کاملا بی خطر است اما از نظر کاربردهای صنعتی می‌تواند منجر به مسمومیت و آسیب شدید به فرد شود. بعضی از نشانه‌ها و علائم مسمومیت در استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی عبارتند از:

• درد شدید و تورم در گلو 
• احساس سوزش در زبان و لب‌ها 
• سوزش چشم‌ها، سوزش بینی 
• اختلال تنفس
• استفراغ خون
• از دست رفتن هوشیاری
• سوزش پوست
• پایین رفتن فشار خون
• کاهش اسیدیته خون
• وجود خون در مدفوع
• درد شکم، استفراغ و تهوع

جمع بندی

کلسیم هیدروکساید یک ماده معدنی بسیار قوی بوده که از آن در صنایع مختلف استفاده می‌شود. این پودر سفید رنگ ترکیبی غیر آلی با فرمول شیمیایی است که از هزاران سال پیش مورد استفاده قرار گرفته است و نام‌های مستعار زیادی به آن داده اند. این ماده از حرارت و هیدراتاسیون به دست آمده و از آن سنگ آهک هم درست می‌کنند. 

از مهم‌ترین خواص آن می‌توان به خاصیت پاک کنندگی و ضدعفونی کنندگی این ماده شیمیایی اشاره کرد. بیشترین کاربرد این ترکیب در دندان پزشکی است. با توجه به اینکه خاصیت سمی بودن بسیار کمی داشته و برای بدن انسان یک ماده شیمیایی بی خطر است، بسیاری از دندان پزشکان از این ماده در روش‌های درمانی خود استفاده می‌کنند.

در این مطلب شما را با دلایل استفاده از کلسیم هیدروکساید در دندانپزشکی و مزیت‌های استفاده از آن آشنا کردیم. کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با دندانپزشکان با سابقه آماده خدمت رسانی به مراجعان عزیز است. کافی است همین حالا با شماره های کلینیک تماس بگیرید و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید.

سوالات متداول

ساختار کلسیم هیدروکساید چیست؟

این ترکیب شیمیایی فرمول Ca(OH)2 بوده که به آن آهک شکفته هم گفته می‌شود. این ماده در آب غیرحلال بوده و PH آن حدودا عدد ۱۲ را نمایش می‌دهد.

کلسیم هیدروکساید به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
این ترکیب با نام‌های آهک آب خورده، آهک هیدراته، آهک مرده و آهک شکفته شناخته می‌شود.

مهم‌ترین کاربردهای استفاده از کلسیم هیدروکساید چیست؟
از این ترکیب در دندان پزشکی، کاغذ سازی، ساخت ملات، خاکستر، سیمان، پی ریزی استخرها و ساختمان‌ها و تولید چغندر قند و نیشکر استفاده می‌شود. مهم‌ترین کاربرد آن در دندان پزشکی و برای پر کردن کانال ریشه دندان است.