دندان قروچه چیست و چگونه آن را متوقف کنم؟

ممکن است به دلایل مختلف همچون عصبانیت و استرس، دندان‌های خود را با هم فشار دهید. این عمل به نام دندان قروچه شناخته می‌شود. در این حالت، افراد بطور ارادی یا ناخودآگاه دندان‌ها را فشار می‌دهند. دندان قروچه یا براکسیسم اختلالی است که ناشی از به هم ساییدن و فشار دادن دندان‌ها به صورت ارادی یا غیرارادی است و ممکن است در طول روز یا در خواب شبانه اتفاق بیفتد. این عمل، که به طور اشتباهی ممکن است توسط فرد انجام شود، می‌تواند آثار مخربی بر روی سلامت دندان‌ها و ساختارهای فک داشته باشد. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس، به بررسی این پدیده به عنوان یک اختلال و تأثیرات آن بر سلامت دهان و دندان می‌پردازیم. همچنین، راهکارها و درمان‌های موجود برای کنترل و جلوگیری از دندان قروچه را بررسی می‌کنیم. این اختلال، اگرچه به نظر می‌رسد کم اهمیت، اما می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت دهان و کیفیت زندگی فرد داشته باشد.

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه فشردن، ساییدن یا قروچه کردن دندان‌ها در حالت بیداری و خواب گفته می‌شود. اکثر مردم احتمالاً هر از چند گاهی دندان‌های خود را به هم می‌سایند و به هم فشار می‌دهند. دندان قروچه‌های گاه به گاه معمولاً آسیبی نمی‌زند، اما زمانی که به طور مرتب اتفاق می‌افتد، می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند. دندان قروچه می‌تواند به سایر مشکلات سلامتی نیز منجر شود.

انواع دندان قروچه

محافظ دهان که محافظ شب یا گارد نایت نیز نامیده می‌شود، می‌تواند به محافظت از دندان‌های شما در برابر اثرات ساییدن آنها در شب کمک کند. نام دیگر این دستگاه‌ها اسپلینت اکلوزال است.

دو نوع دندان قروچه وجود دارد: 

1. اگر هنگام بیداری دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهید، به آن دندان قروچه بیدار یا روزانه می‌گویند.
2. اگر هنگام خواب دندان قروچه می‌کنید، به آن دندان قروچه  خواب یا شبانه گفته می‌شود. 

محققان گمان می‌کنند این دو نوع ممکن است دلایل جداگانه ای داشته باشند. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی گاهی به دندان قروچه اولیه و ثانویه اشاره می‌کنند. اگر دندان قروچه اولیه دارید، به هیچ بیماری پزشکی دیگری مربوط نمی‌شود. دندان قروچه ثانویه با برخی مسائل پزشکی دیگر مانند یک مشکل عصبی مرتبط است. همچنین می‌تواند از عوارض جانبی برخی داروها باشد.

علل دندان قروچه

اگر زمانی که بیدار هستید دندان قروچه می‌کنید، احتمالاً با استرس یا اضطراب در زندگی روزمره شما مرتبط است. همچنین ممکن است این کار را زمانی انجام دهید که به سختی تمرکز می‌کنید.

دندان قروچه در هنگام خواب یک اختلال حرکتی مرتبط با خواب در نظر گرفته می‌شود. این کار به عنوان یک مشکل در سیستم عصبی مرکزی شما شروع می‌شود. شیوه زندگی و عوامل پزشکی می‌توانند در بروز دندان قروچه نقش داشته باشند. عوامل زیر می‌تواند باعث ایجاد دندان قروچه شوند. 

• مصرف زیاد کافئین، معادل بیش از شش فنجان قهوه در روز
• مصرف الکل
• سیگار کشیدن
• استفاده از مواد مخدر تفریحی
• مصرف داروهای تجویزی خاص، از جمله مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
• سابقه خانوادگی دندان قروچه
• بیماری پارکینسون، زوال عقل، اختلال رفلاکس معده به مری (GERD)، صرع، وحشت شبانه، اختلالات مرتبط با خواب مانند آپنه خواب، و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)

علائم دندان قروچه

از آنجایی که دندان قروچه اغلب در طول خواب رخ می‌دهد، اکثر مردم از انجام آن بی اطلاع هستند. ممکن است دندان قروچه خود را از یکی از عزیزانتان که صدای قروچه را در شب می‌شنود متوجه شوید.

علائم دندان قروچه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دندان‌های صاف، بریده شده یا لق
• مینای دندان فرسوده
• درد یا حساسیت دندان
• عضلات فک سفت
• فک شما به طور کامل باز یا بسته نمی‌شود
• درد در فک، صورت یا گردن
• دردی که شبیه گوش درد است
• سردرد در شقیقه‌ها
• جویدن داخل گونه
• درد هنگام غذا خوردن
• کلیک کردن یا ترکیدن در فک، که نشانه مشکل در مفصل گیجگاهی فکی(TMJ) است.

آیا به مطالعه خواب نیاز دارم؟

دندانپزشک شما ممکن است با بررسی دندان‌ها و فک شما دندان قروچه را تشخیص دهد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است به یک مطالعه خواب به نام پلی سومنوگرافی نیاز داشته باشید تا مطمئن شوید که آیا دندان قروچه دارید یا خیر. این آزمایشات در بیمارستان‌ها یا مراکز خواب ویژه انجام می‌شود. هنگام خواب به مانیتورها متصل خواهید شد. ضربان قلب، سطح اکسیژن، امواج مغزی، تنفس و سایر آمار شما ثبت می‌شود.

محققان دریافته اند که بسیاری از افراد مبتلا به دندان قروچه شبانه به آپنه انسدادی خواب نیز مبتلا هستند. هنگامی‌که آن را دارید، در شب برای نفس کشیدن مشکل دارید زیرا راه هوایی شما مسدود می‌شود. ممکن است نفس بکشید، خرخر کنید، خفه شوید یا برای مدت کوتاهی نفس خود را متوقف کنید. دانشمندان به طور کامل رابطه بین این دو شرایط را کشف نکرده اند. اگر دندان قروچه دارید، مهم است که علائم آپنه خواب را بدانید. اگر فکر می‌کنید ممکن است آن را داشته باشید، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است برای بررسی آپنه خواب نیاز به مطالعه خواب داشته باشید.

اثرات دندان قروچه

در برخی موارد، دندان قروچه مزمن می‌تواند منجر به شکستگی، لق شدن یا از دست دادن دندان شود. ساییدن مزمن ممکن است دندان‌ها را کاملا دچار سایش کند. هنگامی‌که این اتفاقات رخ می‌دهد، ممکن است به بریج، روکش، عصب کشی، ایمپلنت، دندان مصنوعی جزئی و حتی دندان مصنوعی کامل نیاز باشد.

ساییدن شدید نه تنها به دندان‌ها آسیب می‌زند و منجر به از دست دادن دندان می‌شود، بلکه می‌تواند فک‌های شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد، باعث یا بدتر شدن TMD/TMJ شود و حتی ظاهر صورت شما را تغییر دهد.

درمان دندان قروچه

اولین قدم برای مقابله با دندان قروچه، شناسایی علت آن است. پزشک یا دندانپزشک شما در مورد شیوه زندگی، داروها و عادات خواب شما سؤالاتی می‌پرسد. این به تعیین درمان شما کمک می‌کند.

محافظ دهان برای دندان قروچه

دندانپزشک شما می‌تواند یک محافظ دهان برای محافظت از دندان‌های شما از ساییده شدن در هنگام خواب برای شما قرار دهد. بیشتر آنها از پلاستیک ساخته شده اند. اگر حساسیت به لاتکس دارید، حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

اصلاح دندان

دندانپزشکان گاهی اوقات سعی می‌کنند دندان قروچه را با تغییر نحوه قرار گرفتن دندان‌ها روی هم درمان کنند، به عنوان مثال، دندان قروچه کردن برخی از دندان‌ها. اما هیچ مدرکی وجود ندارد که این رویکرد کار می‌کند. اگر بایت شما درد دارد، به این معنی که هنگام بستن دهان، دندان‌های بالا و پایین در یک راستا قرار نمی‌گیرند، ممکن است دندانپزشک شما بریس‌هایی را پیشنهاد کند. این مشکل مال اکلوژن نامیده می‌شود. بریس‌ها مال اکلوژن را برطرف می‌کنند، اما مشخص نیست که به دندان قروچه کمک کنند.

کاهش استرس

اگر استرس باعث دندان قروچه شما می‌شود، از پزشک یا دندانپزشک خود در مورد گزینه‌هایی برای کاهش استرس خود بپرسید. شرکت در مشاوره استرس، شروع یک برنامه ورزشی، مراجعه به فیزیوتراپیست یا دریافت نسخه شل کننده عضلانی برخی از گزینه‌های شما هستند.

بهداشت خواب

این همان چیزی است که متخصصان پزشکی آن را آماده کردن زمینه برای یک خواب آرام شبانه می‌نامند. این شامل ساکت و تاریک نگه داشتن اتاق خواب و پرهیز از فعالیت‌های فیزیکی یا چیزهایی است که ممکن است شما را از نظر ذهنی تحریک کند و شما را بیدار نگه دارد. بهداشت خوب خواب به سلامت کلی شما کمک می‌کند.

بوتاکس برای دندان قروچه

تزریق این سم برای تعدادی از شرایط پزشکی استفاده می‌شود. حرکت عضلات را مهار می‌کند. تحقیقات نشان داده است که تزریق به عضلات درگیر در جویدن علائم دندان قروچه را کاهش می‌دهد.

آپنه خواب و دندان قروچه

درمان آپنه خواب ممکن است به دندان قروچه شما نیز کمک کند. اگر از دستگاه CPAP یا BiPAP استفاده می‌کنید، راه هوایی شما توسط هوای وارد شده به بینی یا دهان یا هر دو باز نگه داشته می‌شود. این ممکن است دندان قروچه را کاهش دهد. درمان دیگر آپنه خواب، دستگاه پیشرفت فک پایین یا MAD است. این یک قطعه دهانی است که فک شما را به سمت جلو متمایل می‌کند تا راه هوایی شما را باز نگه دارد. همچنین ممکن است شما را از دندان قروچه باز دارد.

چگونه به طور طبیعی دندان قروچه را متوقف کنیم؟

تغییرات سبک زندگی می‌تواند به دندان قروچه کمک کند. 

• از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند کولا، شکلات و قهوه خودداری کنید.
• از الکل اجتناب کنید. دندان قروچه پس از مصرف الکل تشدید می‌شود.
• مداد یا خودکار یا هر چیزی که غذا نیست نجوید. از جویدن آدامس خودداری کنید زیرا باعث می‌شود عضلات فک‌تان بیشتر به فشردن عادت کنند و احتمال دندان قروچه را افزایش دهید.
• به خودتان آموزش دهید که دندان‌های خود را به هم فشار ندهید یا به هم فشار نیاورید. اگر متوجه شدید که در طول روز به هم فشار می‌دهید یا می‌سایید، نوک زبان خود را بین دندان‌هایتان قرار دهید. این تمرین عضلات فک شما را تمرین می‌دهد تا آرام شوند.
• عضلات فک خود را در شب با نگه داشتن یک پارچه گرم روی گونه خود در جلوی لاله گوش خود شل کنید.

تمرینات موثر برای درمان دندان قروچه

ورزش می‌تواند به شما در مدیریت درد قروچه کردن دندان کمک کند و عضلات فک را انعطاف پذیر نگه دارد.

برای شل کردن فک:

• لب‌های خود را ببندید اما اجازه ندهید دندان‌های بالا و پایین با هم تماس داشته باشند.
• زبان خود را به سقف دهان خود فشار دهید. نباید با دندان‌ها تماس پیدا کند.
• موقعیت را حفظ کنید.
• چند بار در روز تکرار کنید.

برای کمک به حرکت آزادتر فک:

• دستان خود را روی مفاصلی که فک پایین شما متصل می‌شود قرار دهید.
• دهان خود را به آرامی ‌باز کنید.
• ۵-۱۰  ثانیه نگه دارید.
• دهان خود را به آرامی ‌ببندید.
• این کار را هر بار ۱۰ دقیقه و سه بار در روز انجام دهید.

آیا کودکان دندان قروچه می‌کنند؟

مشکل دندان قروچه تنها به بزرگسالان محدود نمی‌شود. تقریباً ۱۵ تا ۳۳ درصد کودکان دندان قروچه می‌کنند. کودکانی که دندان قروچه می‌کنند معمولاً این کار را در دو زمان زیاد انجام می‌دهند. ابتدا زمانی که دندان‌های شیری‌شان بیرون می‌آید و همچنین زمانی که دندان‌های دائمی ‌در می‌آیند. بیشتر بچه‌ها بعد از اینکه این دو دسته دندان‌ها به طور کامل در آمدند، عادت دندان قروچه را از دست می‌دهند.

معمولاً کودکان در هنگام خواب به جای ساعات بیداری دندان قروچه می‌کنند. هیچ کس دقیقاً نمی‌داند که چرا کودکان دندان‌های خود را به هم می‌سایند، اما علل احتمالی آن مانند قرار گرفتن نامناسب دندان‌ها یا تماس نامنظم بین دندان‌های بالا و پایین، بیماری‌ها و سایر شرایط پزشکی (مانند کمبودهای تغذیه ای، کرم سوزنی، آلرژی، اختلالات غدد درون ریز) و عوامل روانی از جمله اضطراب و استرس می‌تواند باعث بروز دندان قروچه در کودکان شود.

اگرچه ممکن است شنیدن آن سخت باشد، دندان قروچه در نوزادان یا کودکان به ندرت جدی است. اما می‌تواند باعث درد فک، سردرد، ساییدگی دندان‌ها و TMD شود. اگر دندان‌های فرزندتان فرسوده به نظر می‌رسد یا اگر کودک شما از حساسیت یا درد دندان شکایت دارد، با دندانپزشک خود مشورت کنید.

نکات ویژه برای کمک به کودک برای توقف دندان قروچه 

• استرس کودک خود را به خصوص درست قبل از خواب کاهش دهید.
• ماساژ و تمرینات کششی را برای شل شدن عضلات امتحان کنید.
• اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی کودک شما حاوی مقدار زیادی آب است. کم آبی ممکن است با دندان قروچه مرتبط باشد.
• کودکان خود را به دندانپزشک ببرید.

معمولاً برای کودکان پیش دبستانی نیازی به مداخله نیست. با این حال، کودکان بزرگ‌تر ممکن است به روکش‌های موقت یا روش‌های دیگری مانند نگهبان شبانه برای جلوگیری از ساییدن نیاز داشته باشند.

جمع بندی

دندان قروچه یا همان فشار دادن و ساییدن دندان ها به یکدیگر به دلایلی مانند اعصاب، ژنتیک و بیماری مربوط می‌شود. باید هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه نمایید تا جلوی اتفاقات بیشتر گرفته شود. در صورت نیاز دندانپزشک بیمار را به سایر پزشکان ارجاع می‌دهد.

زمان را از دست نداده و همین حالا با شماره کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس تماس بگیرید. دندانپزشکان مجرب کلینیک بهترین درمان را برای رفع دندان قروچه انجام خواهند داد.

سوالات متداول 

آیا دندان قروچه ژنتیکی است؟

اگر فرد دیگری در خانواده شما مبتلا به دندان قروچه باشد، بیشتر در معرض خطر دندان قروچه هستید. اما محققان ژن خاصی مرتبط با دندان قروچه پیدا نکرده اند.

چه کمبودی باعث دندان قروچه می‌شود؟

یک مطالعه کوچک نشان داد که افراد مبتلا به دندان قروچه دارای سطوح پایین ویتامین D و مقادیر کم کلسیم در رژیم غذایی خود هستند. 

آیا دندان قروچه مشکلی جدی است؟

دندان قروچه مزمن و غیرارادی که از نظر فنی دندان قروچه نامیده می شود می تواند منجر به انواع مشکلات سلامتی شود. ممکن است دندان های خود را بشکنید و به روکش یا ایمپلنت دندان نیاز داشته باشد. همچنین می‌توانید مینای دندان‌هایتان را فرسوده کنید که منجر به بیماری پریودنتال یا از دست دادن دندان‌ها شود. 

از کجا بفهمیم دندان قروچه داریم؟

آیا تا به حال با فک سفت یا درد از خواب بیدار شده اید؟ آیا صبح هنگام بیدار شدن از خواب سردردی کسل کننده و ضربان دار دارید؟ اگر چنین است، ممکن است وقت آن رسیده باشد که به دندانپزشک خود مراجعه کنید.