دندان عقل نهفته چیست؟

دندان عقل که به آن دندان آسیاب سوم نیز گفته می‌شود آخرین دندانی است که در مجموعه کامل دندان‌های افراد بالغ رشد می‌کند. اما در برخی موارد دندان عقل در جای درست و به صورت کامل رشد نمی کند. در صورت بروز چنین اتفاقی دندانپزشکان به آن دندان عقل نهفته می‌گویند.

افراد بالغ ۳۲ دندان دارند. که ۴ تای آنها دندان عقل است. دندان عقل یا همان آسیاب سوم آخرین دندان‌هایی هستند که در انتهایی ترین قسمت فک و در پشت تمام دندان‌ها رویش پیدا می‌کنند. این دندان‌ها در هر ۴ سمت دهان قرار می‌گیرند. دندان‌های عقل به طور معمول در اواخر نوجوانی و اوایل جوانی بین ۱۷ تا ۲۱ سالگی بیرون می‌آیند. در زمان رویش هیچ مشکلی ایجاد نکرده، مگر زمانی که زیر لثه یا در فک گیر کنند. 

در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس با دندان عقل نهفته بیشتر آشنا می‌شویم. همراه ما باشید. 

آشنایی با دندان عقل نهفته 

انسان‌ها ۳۲ دندان دارند اما برای ۴ دندان که در بزرگسالی و در انتهای دهان رویش می‌کنند معمولا جایی ندارند. اگر این دندان‌ها بیرون بیایند باعث شلوغی، عفونت، گوش درد و تورم می‌شوند.

به طور کلی، افراد دارای چهار دندان عقل هستند. داشتن فک یا دهان کوچک با دندان‌های فراوان اجازه نمی‌دهد که دندان عقل بیرون بیاید. به همین دلیل برخی از دندان‌های عقل در دهان بیرون نمی‌آیند و نهفته باقی می‌مانند. این دندان‌های رویش پیدا نکرده، می‌تواند مشکلاتی به وجود بیاورد.

دندان عقل همچنین می‌تواند در جهت غیر معمول و نا‌متعارف رشد پیدا کنند. رشد دندان عقل به طرفین و یا تا نیمه بیرون آمدن دندان‌ها می‌تواند موقعیتی متفاوت و نامناسب برای دندان‌ها ایجاد کنند. این دندان‌ها می‌توانند به سایر دندان‌ها آسیب رسانده و ایجاد درد کنند. ممکن است ظاهرا این دندان‌ها هیچ آسیبی وارد نکنند اما به دلیل زاویه و موقعیت بدی که دارند در آینده باعث ایجاد عفونت و پوسیدگی سایر دندان‌ها شوند. 

در این شرایط اگر روتین کامل و منظم بهداشتی دهان و دندان داشته باشید نیازی به جراحی دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته نخواهید داشت. 

به همین دلیل توصیه می‌شود روزی دو بار مسواک زده و حتما از نخ دندان استفاده کنید. ویزیت سالانه دندانپزشکی را فراموش نکنید که به سلامت دندان‌ها کمک زیادی می‌کند. 

دندان عقل نهفته چه مشکلاتی را ایجاد می‌کنند؟

دندان عقل نهفته می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از مشکلات شود. در ادامه با برخی از این مشکلات آشنا می‌شویم. 

• درد لثه یا فک
• لثه‌های قرمز و متورم
• فشار به سایر دندان‌ها
• درد و ناراحتی
• عفونت
• کیست
• آسیب به دندان‌های مجاور
• پوسیدگی دندان
• بیماری لثه
• بوی بد دهان
• گوش درد
• سردرد
•  طعم عجیب در دهان
• دندان درد
• فک متورم
• خونریزی لثه

همچنین دندان عقل نهفته با فشاری که به دندان‌های کناری خود وارد می‌کند باعث کج شدن سایر دندان‌ها می‌شود. به همین دلیل افراد با دندان‌های شلوغ نیاز به ارتودنسی پیدا می‌کنند. 

دندان عقل نهفته می‌تواند باعث تشکیل کیست در استخوان فک شود. کیست‌ها عوارض در فک، دندان‌ها و اعصاب مجاور دندان‌ها به وجود می‌آورند. دندان کرسی که در کنار دندان عقل نهفته قرار گرفته است در این شرایط بسیار آسیب پذیر شده و احتمال بروز عفونت در آن بالا می‌رود. 

اگر عفونت دندان عقل نهفته به سرعت درمان نشود می‌تواند مشکلات جدی تری مانند عفونت در گونه، زبان یا گلو ایجاد کنند. عفونت لثه یا ژنژیویت از دیگر عوارض درمان نکردن دندان عقل نهفته است. 

راه‌های خانگی درمان درد دندان عقل نهفته

• استفاده از مسکن‌ها می‌تواند به کاهش درد کمک کند، اما فرد باید آنها را به صورت خوراکی مصرف کند نا اینکه مسکن‌ها را روی دندان بگذارد.
• شستن دهان با محلول آب گرم و نمک، چند بار در روز می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
• دهانشویه‌های ضد باکتری، مانند کلرهگزیدین، می‌تواند به کاهش عفونت کمک کند.
• در صورت تداوم درد هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید. آنتی بیوتیک توسط دندانپزشک برای کاهش درد تجویز می‌شود. 

جراحی دندان عقل نهفته

در صورتی که دندان عقل نهفته باعث ایجاد درد، آسیب به فک و آسیب به دندان‌های آسیاب دوم شود، دندانپزشکان آن را با جراحی از دهان خارج می‌کنند. 

اما اگر هیچ علامتی مبنی بر آسیب دندان عقل نهفته به سایر دندان‌ها در کار نباشد دندانپزشکان نمی توانند تصمیم به جراحی یا عدم جراحی بگیرند. در این شرایط باید به دنبال نشانه‌هایی مانند زاویه رویش و یا فشار وارد به سایر نقاط فک بود. در صورت لزوم دندان جراحی می‌شود.

آیا همه دندان‌های عقل نیاز به کشیدن دارند؟

اگر دندان عقل در جای درست خود و به طور کامل بیرون آمده باشد هیچ نیازی به کشیدن آن نیست. اما برخی از دندانپزشکان برای جلوگیری از ایجاد مشکل در آینده توصیه می‌کنند تمام دندان‌های عقل در همان ابتدای رویش از دهان خارج شوند. 

بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که نداشتن دندان عقل وضعیت لثه و فک را در موقعیت بهتری نسبت به زمانی که دندان عقل وجود دارد قرار می‌دهد.

در گذشته حتی اگر دندان عقل هیچ مشکل و علائمی ایجاد نمی کرد باز هم دندانپزشکان آن را جراحی کرده و از دهان خارج می‌کردند. 

با این حال، در یک مطالعه که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، تنها ۲۸٪ از دندان‌های آسیاب سوم بدون هیچ علائمی، تحت جراحی برداشتن قرار گرفتند. در حالی که ۷۶.۴٪ دلایل موجهی برای برداشتن آنها داشتند.

جراحی دندان عقل نهفته چگونه انجام می‌شود؟

جراح دهان، در صورت لزوم از طریق جراحی، دندان عقل را خارج می‌کند. دندانپزشک از کل دهان رادیوگرافی با اشعه ایکس می‌گیرد تا ببیند ریشه‌ها و دندان چگونه رویش پیدا کرده اند.

جراحی دندان عقل در مطب و کلینیک انجام می‌شود. اینکه جراحی چقدر ساده است به موقعیت دندان یا دندان‌هایی که نیاز به برداشتن دارند بستگی دارد. برخی از دندانپزشکان چند روز قبل از جراحی برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند تا خطر بروز عفونت کاهش پیدا کند. 

برای شروع، آمپول بی حسی به اطراف دندان عقل نهفته تزریق می‌شود. بعد از بی حسی کامل، با کمک تیغ‌های مخصوص روی لثه را می‌برند. بعد از مشاهده دندان با کمک مته مخصوص دندان را به قسمت‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. این کار برای این است که دندان راحت‌تر از فک خارج شود. سپس محل را یا بخیه می زنند و یا با گاز استریل روی آن را می‌پوشانند. برای آنکه سریعتر بهبود پیدا کنید تا چند روز از سیگار و الکل دوری نمایید. 

چرا دندان عقل نهته می‌شود؟

زمانی که دندان عقل جایی برای بیرون آمدن نداشته باشد در استخوان فک یا لثه گیر می‌کند. با توجه به مطالعاتی که انجام شده ژنتیک نیز در موقعیت قرارگیری دندان عقل اثر می‌گذارد. 

انواع مختلف رشد دندان عقل

• نهفتگی مزیو انگولار: دندان عقل با زاویه ای به سمت جلوی دهان رشد می‌کند.
• نهفتگی عمودی: این به زمانی اشاره دارد که دندان عقل از خط لثه عبور نمی کند.
• نهفتگی دیستو مولار: دندان عقل با زاویه ای به سمت پشت دهان رشد می‌کند.
• نهفتگی افقی: دندان عقل با زاویه ۹۰ درجه رشد کرده و به ریشه دندان آسیاب کناری فشار وارد می‌کند.

عوارض جراحی دندان عقل

بعد از جراحی دندان عقل نهفته ممکن است مشکلاتی مانند تورم، خونریزی، کبودی و درد ایجاد شود. این مشکلات طبیعی بوده و بعد از چند روز رفع می‌شوند. اما در برخی موارد مشکلات بیشتر و جدی تر ظاهر می‌شود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

حفره خشک

پس از کشیدن دندان عقل حفره ای در جای آن ایجاد می‌شود. در این حفره باید لخته ای خون شکل بگیرد. اگر لخته از حفره بیرون بیاید حفره خشک ایجاد می‌شود. این عارضه بسیار دردناک با درد‌های ضربان دار همراه است. ممکن است ۳۸ درصد از افرادی که این جراحی را انجام می‌دهند با این مشکل رو به رو شوند. 

از عواملی که باعث پیدایش حفره خشک می‌شود می‌توان به سیگار کشیدن، مکیدن با نی، زبان زدن و شستن زودهنگام ناحیه جراحی اشاره کرد.

آسیب عصبی

اعصاب نزدیک به دندان عقل نهفته ممکن است در زمان جراحی آسیب ببیند. این عارضه منجر به بی حسی یا فلج در لب، زبان یا گونه می‌شود. این مشکل معمولا موقتی است و پس از چند روز از بین می‌رود. در موارد نادر می‌تواند دائمی باشد. 

آسیب به دندان‌های اطراف

در موارد بسیار نادر امکان دارد در زمان جراحی به دندان‌های اطراف آسیب وارد شود.

شکستگی استخوان توبروزیته

این استخوان در پشت دندان عقل بالایی قرار دارد. در موارد بسیار نادر در حین بیرون آوردن دندان عقل، ممکن است این استخوان بشکند. در زمان کشیدن دندان عقل در برخی موارد شکستگی استخوان فک ایجاد می‌شود.

گاهی اوقات، برداشتن دندان عقل می‌تواند باعث شکستگی در توبروزیته فک بالا شود که درست در پشت دندان عقل بالایی قرار دارد. در مواردی شکستگی فک پایین در زمان جراحی یا تا ۴ هفته پس از آن می‌تواند اتفاق بیفتد. 

جمع بندی

هنگامی که دندان عقل به درستی از لثه بیرون نیاید، دندانپزشکان از آن به عنوان دندان عقل نهفته یاد می‌کنند. این می‌تواند منجر به درد لثه و فک، تورم لثه و ناراحتی عمومی شود. برای کمک به کاهش این علائم، فرد می‌تواند مسکن مصرف کند، دهان را با محلول نمکی شستشو دهد یا از دهانشویه ضد باکتری استفاده کند.

باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز جراحی دندان عقل نهفته برای شما انجام شود. پس از جراحی، فرد باید تمام دستورالعمل‌های مراقبتی را که دندانپزشک ارائه می‌دهد دنبال کند تا از عوارضی مانند سوکت خشک جلوگیری کند.

جراحی دندان عقل نهفته در کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس توسط پزشکان مجرب انجام می‌شود. همین حالا با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید و نوبت ویزیت خود را دریافت نمایید. منتظر شما هستیم. 

سوالات متداول

چرا دندان عقل نهفته می‌شود؟

دندان‌های عقل (مولر سوم) به این دلیل نهفته می‌شوند که فضای کافی برای بیرون آمدن یا رشد طبیعی ندارند. دندان عقل معمولاً در سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی بیرون می‌آید. برخی از افراد دندان عقل دارند که بدون هیچ مشکلی بیرون می‌آیند و با دندان‌های دیگر پشت دندان‌های آسیاب دوم ردیف می‌شوند. اما در برخی از افراد دندان عقل با زاویه بیرون آمده و یا اصلا از خط لثه بیرون نمی زند. 

انواع دندان عقل نهفته

نهفتگی عمودی: زمانی اتفاق می‌افتد که دندان با وجود قرار گرفتن در موقعیت صحیح، زیر لثه گیر کند. نهفتگی افقی: این نوع نهفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که دندان عقل به صورت کاملا افقی زیر لثه گیر کرده و به دندان‌های مجاور فشار وارد کند.

آیا همه دندان‌های عقل دارند؟

همه انسان‌ها دندان عقل ندارند. برخی از افراد با یک مجموعه کامل از دندان‌ها به دنیا نمی آیند و مطالعات نشان داده است که تقریباً یک سوم افراد بدون آن متولد می‌شوند. برخی از افراد ممکن است دندان عقل داشته باشند اما هرگز آنها را نمی بینند. 

آیا دندان عقل در ۳۰ سالگی ظاهر می‌شود؟

دندان عقل می‌تواند در هر زمانی بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی و حتی تا اواخر دهه ۲۰ زندگی شما بیرون بیاید. نباید انتظار داشته باشید که دندان عقل بالای ۳۰ سالگی رویش کند. زیرا این امر بسیار غیر معمول و نادر است. 

متا تایتل : آنچه در مورد دندان عقل نهفته باید بدانید|کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس