با فایل شکسته شده در دندان چه باید کرد؟

فایل‌ جدا شده یا فایل شکسته شده در دندان به یک معنا هستند. گاهی بخشی از ابزار در فضای کانال در حین عصب کشی دندان شکسته می‌شود. اگر متخصص اندو هستید حتما با این صحنه مواجه شده اید. اما نگران نباشید، همه چیز همیشه آنقدر که در ابتدا به نظر می‌رسد بد نیست. 

در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی زاگرس قصد داریم تا شما را با این اتفاق و روش‌های حل آن آشنا کنیم. تا انتها همراه ما باشید. 

دلایل فایل شکسته شده در دندان چیست؟

دندانپزشک آخرین فایل را از دندان حذف می‌کند و ناگهان چند ثانیه باقی مانده تا انتهای کار، متوجه می‌شود فایل در دندان شکسته است. دندانپزشک خط کش اندو را برمی دارد و با دقت اندازه می‌گیرید که ببیند چقدر از ابزار توسط کانال خورده شده است. نگران نباشید اوضاع قابل کنترل است.

شکستن فایل یک واقعیت است. تمام پزشکان در طول دوران طبابت خود با این قضیه رو‌به‌رو شده اند. ممکن نیست پزشکی اعلام کند تا به حال این کار را نکرده است. مگر آنکه فقط ترمیم دندان‌های جلویی را انجام داده باشد. 

فایل شکسته شده در دندان را دو عامل: کانال‌های جانبی روی دندان‌های آسیاب و سن بالای بیمار افزایش می‌دهند. قطعات شکسته شده کوچک معمولاً مشکل زیادی ایجاد نمی کنند. اما قطعات بزرگتر درد‌سر‌ساز می‌شوند. فایل‌های چرخشیNiTi  با انعطاف پذیری بیشتری نسبت به فولاد ضد زنگ طراحی شده اند، ولی باز هم امکان شکستن فایل در دندان وجود دارد. اگر این فایل‌های با کیفیت، کمی مرطوب شوند احتمال شکستگی کمتر می‌شود. بنابراین هرگز آنها را خشک استفاده نکنید. پیشنهاد می‌کنیم آنها را با NaOCL  در ترکیب با روان کننده بکار ببرید. 

عیوب موجود در ابزار‌ها نیز یکی دیگر از دلایل فایل شکسته شده در دندان است. با توجه به پیشرفت فناوری در ابزار، ابزارهای انعطاف‌پذیر قابل‌توجهی تولید شده اند. دندانپزشکان بیشتر احتمال شکستگی فایل در دندان را استفاده نکردن از متریال خوب در ابزار‌ها می‌دانند.

با فایل شکسته شده در دندان چه کار کنیم؟

اگر به هر دلیلی فایل در دندان شکست باید چه اقداماتی انجام دهیم؟ در ادامه همراه ما باشید.

1. ابتدا باید ببینیم قطعه کجاست؟

جای قطعه فایل را با چشم یا با رادیوگرافی می‌بینیم. موقعیت فایل کجاست؟ آیا موقعیت آن در دسترس است؟ فایل‌هایی که در قسمت‌های مستقیم یا گردنی کانال‌ها قرار دارند، اغلب با چشم و یا به صورت بزرگنمایی با میکروسکوپ دیده می‌شوند. این فایل‌ها شانس برداشتن، بدون آسیب رساندن به عاج ریشه را دارند. اما فایل شکسته شده در دندان که در قسمت‌های عمیق تر و در ریشه اتفاق افتاده است اغلب با چشم دیده نمی شوند. به همین دلیل نمی توان به راحتی آنها را حذف کرد. 

2. در صورت برداشتن فایل چه خطرات و مزایایی به همراه دارد؟

هر زمان که به این فکر می‌کنیم که آیا می‌خواهیم فایل شکسته را حذف کنیم، همیشه باید در نظر داشته باشیم که احتمالاً عاج ریشه (حداقل تا حدی) در زمان تلاش‌ برای برداشتن به خطر می‌افتد و احتمال سوراخ شدن یا شکستگی ریشه وجود دارد. 

این امر مخصوصاً در مورد ریشه‌های نازک یا خیلی خمیده (مولرهای فک پایین) ممکن است اتفاق بیفتد. به همین دلیل نسبت سود به خطر آن بهتر است در نظر گرفته شود. اگر برای دندان‌های جلو این اتفاق افتاد در زمان درمان، کانال به طور معمول تا نقطه شکستگی سوهان کشی و درمان می‌شود. سپس دندان را برای اطمینان مهر و موم می‌کنند. گاهی اوقات در دندان‌هایی که ریشه‌های نازک دارند کمی از عاج اپیکال دندان برداشته می‌شود.

3. آیا دستگاه مناسب برای بزرگنمایی کافی کانال در اختیار دارید؟

حذف فایل به سطح بالایی از بزرگنمایی نیاز دارد. اغلب با میکروسکوپ جراحی این کار انجام می‌شود. استفاده از ابزارها با بزرگنمایی بالا راهی مطمئن برای از بین بردن شانس شما برای نجات دندان است. امروزه ابزار‌های اولتراسونیک توانایی ما برای کار بسیار دور و ظریف در فضای کانال را متحول کرده اند. 

برخی از ابزار‌ها در کنار دستگاه اولتراسونیک این اجازه را می‌دهند تا در زمان خارج کردن فایل شکسته شده در دندان تا مقادیر کمی از عاج را جدا‌کنیم. اما این امکان در هنگام استفاده از هندپیس ضد زاویه وجود ندارد زیرا هندپیس دید ما را مسدود می‌کند. 

در این شرایط، استفاده از یک اولتراسونیک خوب، بزرگنمایی بالا و سطح بسیار بالای روشنایی کانال کاملا ضروری است. چراغ‌های جلو معمولاً کافی نیستند، مخصوصاً زمانی که از آینه برای دیدن کانال استفاده می‌کنید. داشتن تجهیزات کامل در این نوع جراحی ضروری است. 

برای درمان فایل شکسته شده در دندان چند راه وجود دارد؟

با توجه به تجربه می‌توانیم بگوییم که ابزار شکسته بهتر است در کانال رها شوند زیرا خطر حذف و برداشتن آن بیشتر از سود آن است. با این حال استفاده از میکروسکوپ دندانپزشکی و معرفی نکات تخصصی اولتراسونیک برای مدیریت فایل‌های شکسته خطرات را کاهش می‌دهد. در حالت کلی ۲ گزینه در مورد درمان فایل شکسته شده در دندان داریم: 

• دور زدن یا بای‌پس ابزار شکسته 
• حذف فایل شکسته شده 

دور زدن ابزار شکسته

روش بای‌پس در مقایسه با روش‌ حذف از نظر میزان برداشتن عاج بهتر به نظر می‌رسد. به خصوص اگر قطعه در یک سوم اپیکال یا فراتر از انحنای کانال قرار داشته باشد. در این شرایط دیده شده است در صورت دور زدن فایل، کیفیت انسداد به خطر نیفتاده است. 

حذف ابزار شکسته

در صورتی که در حضور یک ضایعه پری اپیکال درمان ریشه ناگهان فایل در دندان شکست برای افزایش بهبودی بهتر است فایل حذف شود. 

بدیهی است که در حذف فایل شکسته، کنترل صحیح طول کار (با فرض وجود حداقل انحنای کانال)، شکل‌دهی و پرکردن مؤثر سیستم کانال ریشه، به بهبود سریع ریشه کمک می‌کند. 

اگر فایلی در دندان شکست دندانپزشکان چگونه تشخیص می‌دهند که آن را حفظ یا حذف کنند؟

با توجه به آنکه در چه قسمتی شکسته شود تصمیمات گرفته شده متفاوت است. شکل کانال و تمیز کردن فایل بر تصمیمات ما تاثیر می‌گذارد. بسته به اینکه در کجای پالپ ابزار شکسته است باید اقدامات مختلفی انجام داد:

یک سوم آپیکال کانال

حذف قطعه فایل شکسته نباید به طور معمول انجام شود. باید تا قطعه را مسدود کنید.

قسمت میانی کانال

 باید ابزار شکسته را دور بزنید. در صورت غیرممکن بودن بای‌پس، پرکردن کانال تا ابزار و پیگیری پس از آن برای جراحی اپیکال باید در نظر گرفته شود.

بخش تاجی کانال

 برداشتن ابزار شکسته باید با حداقل برداشتن عاج انجام شود.

خارج کردن فایل شکسته با آلتراسونیک

دستگاه های جرمگیری با آلتراسونیک برای متخصصان پریو و یا بهداشت کاران دندان و یا حتی دندانپزشک برای جرمگیری و حذف رسوب و پلاک های دندان ها تعبیه شده اند. این دستگاه ها علاوه بر سرقلم های مخصوصی که برای جرمگیری دارند سرقلم های مخصوصی نیز برای اندودوتیکس یا همان عصب کشی دندان نیز دارند. ابزار مخصوص عصبکشی مجدد یا ری اندو (ReEndo) که برای خارج کردن هر آنچه از ابزار در کانال ها باقی مانده است با لرزش بسیار بالا در صورتی که ته فایل مشخص باشد موجد بیرون کشیدن فایل از دندان می شود. اما باید دقت کرد که احتمال موفقیت همیشه وجود ندارد و به عمق کانال که فایل در آن شکسته است، میزان دسترسی به فایل و قابل دید بودن آن و بسیار عوامل دیگری بستگی دارد. از آنجا که اکثر دستگاه های آلتراسونیک به آب شهر مستقیما بدون تسویه و استریل متصل هستند در صورتی که دندانپزشک به عمل بیرون کشیدن فایل مطمئن می باشد باید اقدام کند ولی در غیر این صورت پیشنهاد می شود که از آلتراسونیک هایی که دارای مخزن آب می باشند که می تواند در آن آب مقطر و استریل شده قرار داد استفاده کرد تا در صورتی که اگر عمل خارج کردن فایل شکسته شده موفقیت آمیز نبود با عمل بایپس و یا رها کردن فایل در صورتی که کاملا استریل بوده و اصطلاحا تیپ تو تیپ تا آخر کانال رفت باشد آن فایل را رها کرد.

جلوگیری از شکستن فایل در دندان

• راه کارهایی وجود داردن که می توانند از شکستن فایل در کانال دندان ها جلوگیری کنند که احتمال آن را خیلی کم می کنند ولی باز هم احتمال شکستن فایل در دندان وجود دارد که جزو قصور پزشکی به حساب نمی آید ولی پزشک باید همیشه آماده باشد و علاوه بر آگاه سازی بیمار خود به راهکارهایی که در این مقاله اعلام کردیم بپردازد. راهکارها عبارتند از:
• استفاده از فایل های نو:
• در برخی درمان ها نسبت به شرایط کانال و مخصوصا درمان های مجدد یا همان ری اندو بهتر است از فایل های نو که پره های آن سالم هستند استفاده شود که هزینه درمان را افزایش می دهند.
• از فایل بیش از حد استفاده نشود:
• فایل های خوب معمولا ماکسیمم برای بین ۱۲ تا ۲۰ کانال را پوشش می دهند و بعد از آن باید آن فایل را دور انداخت که نحوه تعیین آن با استفاده از تعداد پره های دور فایل می باشد که بعد از استفاده در هر کانال دندانپزشک باید فایل را دور بیندازد.
• استفاده از دستگاه روتاری خوب:
• دستگاه روتاری مرقوب و خوب می تواند در جلوگیری از شکستن فایل در دندان بیمار کمک کند. همچنین یکی از برند های خوب بازار به نام NSK دارا تورک های دقیق و قابل تنظیم می باشد و تا ۹۰% در صورتی که احتمال شکستن فایل در کانال را می دهد ریورس می کند و نمی چرخد

جمع بندی

فایل شکسته شده در دندان عارضه ای است که هر متخصص ریشه با آن دست و پنجه نرم کرده است. شکستگی ابزار فولاد ضد زنگ را می‌توان عمدتاً با دور انداختن ابزارهایی که کهنه شده اند کاهش داد. همچنین استفاده از ابزارهای چرخشی NiTi شانس شکستگی را کاهش می‌دهد اما از احتمال شکستگی به طور کامل جلوگیری نمی کند. از نظر تئوری، استفاده از ابزارهای بدون شکست غیرممکن است. ابزارهای انعطاف پذیر مقاومت بالایی دارند اما در برابر بار پیچشی مقاومت زیادی از خود نشان نمی دهند. از میکروسکوپ برای تسهیل گشاد کردن کانال تا رسیدن به قطعه شکسته استفاده می‌کنند. سپس برداشتن قطعه توسط نوک‌های اولتراسونیک و برخی چنگک‌های مخصوص انجام می‌شود. 

متخصصان کلینیک دندانپزشکی زاگرس با دارا بودن تجهیزات کامل دندانپزشکی از شکستن فایل در دندان جلوگیری می‌کنند. همچنین آماده درمان و جراحی هر گونه عارضه و بیماری دهان و دندان هستند. برای گرفتن وقت مشاوره و ویزیت با شماره‌های موجود در سایت تماس بگیرید. منتظر شما در کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس هستیم.

سوالت متداول

چگونه یک فایل شکسته شده در کانال دندان را بیرون بیاوریم؟

با استفاده از ابزار اولتراسونیک و میکرو فورسپس ریشه می‌توان فایل‌های شکسته را با موفقیت از کانال ریشه خارج کرد.

آیا می‌توانیم فایل شکسته شده در دندان باقی بماند؟

شکستن ابزار در طول درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی شود و خطر شکست درمان را به همراه داشته باشد. هنگامی که فایل روتاری در کانال می‌شکند، در برخی موارد می‌توانیم آن را Bypass و در کانال باقی بگذاریم. 

چگونه فایل‌های اندو جدا شده را بیرون بیاوریم؟

استفاده از نوک‌های اولتراسونیک تحت بزرگنمایی با میکروسکوپ، می‌تواند به حذف فایل شکسته شده در دندان کمک کند. میزان موفقیت حذف فایل‌های شکسته شده در ریشه با کمک نوک اولتراسونیک ۸۰ درصد است.