علت سوراخ شدن دندان

اگر فکر می‌کنید حفره یا سوراخ در دندان دارید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. علائم حفره به راحتی قابل تشخیص است. ناراحتی‌ها و دردهای دهان ما بارزترین علامت آن است. اگر خوراکی سرد و گرم می‌خورید و دندان شما درد می‌گیرد می‌تواند نشانه ای از سوراخ شدن دندان باشد. حساسیت دندانی، بوی بد دهان، از دست دادن یا شکستن دندان و حتی تغییر رنگ نیز از علائم هشدار دهنده هستند.

این‌ها راه‌هایی هستند که می‌توان تشخیص داد که آیا از پوسیدگی دندان رنج می‌بریم یا خیر؟ اما بهتر است بیشتر درباره پوسیدگی چیست و چگونه ایجاد می‌شود صحبت کنیم. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس به بررسی علت سوراخ شدن دندان و راه‌های جلوگیری از آن خواهیم پرداخت.

پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان به معنی تخریب مینای دندان یعنی لایه سخت و بیرونی دندان است. می‌تواند برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مشکل ایجاد کند. پلاک، یک لایه چسبنده از باکتری‌هاست که به طور مداوم روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. وقتی غذاهای حاوی قند می‌خورید یا می‌نوشید، باکتری‌های موجود در پلاک اسیدهایی تولید می‌کنند که به مینای دندان حمله می‌کند. چسبندگی پلاک این اسیدها را در تماس با دندان‌ها نگه می‌دارد و به مرور زمان مینای دندان از بین می‌رود. در این زمان حفره‌ یا سوراخ تشکیل می‌شوند.

حفره‌ها در بین کودکان شایع تر است، اما تغییراتی که با افزایش سن رخ می‌دهد، حفره‌ها را به مشکل بزرگسالان نیز تبدیل می‌کند. فرورفتگی لثه‌ها از دندان‌ها، همراه با افزایش بروز بیماری‌های لثه، می‌تواند ریشه‌های دندان را در معرض پلاک قرار دهد. ریشه دندان با سیمان که بافتی نرم تر از میناست پوشیده شده است، این قسمت بیشتر مستعد پوسیدگی هستند و حساسیت بیشتری به لمس و گرما و سرما دارند. برای افراد بالای ۵۰ سال، پوسیدگی ریشه دندان رایج است.

پوسیدگی در اطراف لبه‌ها یا حاشیه پرکننده‌ها نیز برای افراد مسن شایع است. از آنجایی که بسیاری از افراد مسن در دوران رشد از فواید فلوراید بی خبر بودند و مراقبت‌های پیشگیرانه دندانپزشکی مدرن را نداشتند، اغلب دارای تعدادی دندان پر شده هستند. در طول سال‌ها، این پرکردگی‌ها ممکن است ضعیف شده و تمایل به شکستگی و نشت در اطراف لبه‌ها داشته باشند. باکتری‌ها در این شکاف‌های کوچک تجمع می‌کنند و باعث تجمع اسید می‌شوند که پوسیدگی به وجود می‌آید. 

علت سوراخ شدن دندان در کودکان و بزرگسالان 

برخلاف آنچه عموم مردم فکر می‌کنند، پوسیدگی دندان فقط برای کودکان نیست، بلکه بیماری است که بزرگسالان نیز از آن رنج می‌ببرند. در ادامه چند علت سوراخ شدن دندان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• نوشیدنی‌ها و غذاهای خاصی که به دندان شما می‌چسبند

تمام غذاهایی که علاوه بر مواد قندی حاوی نشاسته هستند تا حد زیادی به تولید پلاک دندانی کمک می‌کنند. مواد غذایی مانند عسل، کشمش، غلات یا نان می‌توانند به دندان‌ها آسیب برساند و منجر به ایجاد حفره و سوراخ در دندان شوند.

• مصرف مکرر قندها

شیرینی‌ها مقصر اصلی اکثر موارد پوسیدگی دندان هستند. زیرا اسید موجود در این مواد مدت بیشتری در دهان می‌ماند و به دندان‌ها آسیب می‌رساند.

• خشکی دهان

خشکی دهان علت سوراخ شدن دندان در بزرگسالان است. به این دلیل که برخی داروها و بیماری‌ها می‌توانند باعث کمبود بزاق شوند که در نهایت به دندان‌های ما آسیب می‌رساند.

• عدم مصرف آب با فلوراید

این توصیه ممکن است شما را شگفت زده کند، اما واقعیت این است که در بسیاری از مناطق جهان کیفیت آب آشامیدنی، با سیستم‌های توزیع حاوی فلوراید، به سلامت دهان کمک می‌کند زیرا باعث محافظت از مینای دندان می‌شود. در حال حاضر برخی از آب‌های معدنی نیز دارای فلوراید هستند.

• عقب رفتن لثه

در این موارد باید مراقبت ویژه ای داشته باشیم، زیرا در صورت جمع شدن و عقب رفت لثه، پلاک‌ در نزدیکی ریشه دندان ظاهر می‌شود. خطر اینجاست که این ناحیه توسط مینا محافظت نمی‌شود. به همین دلیل به سرعت دندان خراب و سوراخ خواهد شد. 

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان 

نحوه، زمان و میزان مسواک زدن، کلید پیشگیری از پوسیدگی دندان است. به عنوان یک توصیه اساسی، به مسواک زدن بلافاصله بعد از هر وعده غذایی فکر کنید. حتی اگر آن را بلعیده باشید، اثرات آن را بر روی دندان شما باقی خواهند ماند. 

مراحل پوسیدگی دندان 

شایع ترین علت پوسیدگی دندان تجمع پلاک دندانی است، که اغلب در صورتی اتفاق می‌افتد که فرد دندان‌های خود را به طور مکرر یا به درستی مسواک نزند. هنگامی‌که این پلاک با غذاها و نوشیدنی‌های شیرین برخورد می‌کند، باکتری‌ها کربوهیدرات‌های مصرف شده را به انرژی تبدیل کرده و در این فرآیند اسید تولید می‌شود. این اسید سطح دندان شما را می‌شکند و سوراخ یا حفره به وجود می‌آید. 

سپس این حفره‌ها به پلاک‌ها و باکتری‌های بیشتری اجازه می‌دهند تا به سطح عاج (ماده نرم تر، کمتر محافظت شده و شبیه استخوان) زیر مینای دندان شما برسند. مراحل پوسیدگی دندان بعد از این کار سریعتر می‌شود، زیرا عاج به اندازه مینای دندان قوی نیست.

اگر در این مرحله به دنبال درمان پوسیدگی دندان نباشید، باکتری‌ها می‌توانند وارد پالپ دندان شما شوند. پالپ مرکز دندان شماست که حاوی اعصاب و عروق خونی است. هنگامی‌که اعصاب شما در معرض باکتری قرار می‌گیرند، معمولا باعث درد در دهان می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد آبسه در پالپ شود. اگر عفونت به استخوان سرایت کند، ممکن است در آنجا نیز با آبسه دیگری مواجه شوید.

راه‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان 

• دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• روزانه بین دندان‌های خود را با نخ دندان یا پاک کننده بین دندانی تمیز کنید.
• وعده‌های غذایی مغذی و متعادل بخورید و میان وعده را محدود کنید.
• با دندانپزشک خود در مورد استفاده از فلوراید مکمل، که دندان‌های شما را تقویت می‌کند مشورت کنید. همچنین در مورد استفاده از سیلانت‌های دندانی (یک پوشش محافظ پلاستیکی) که روی سطوح جویدنی دندان‌های عقبی (جایی که اغلب پوسیدگی شروع می‌شود) قرار داده می‌شود تا از آنها در برابر پوسیدگی محافظت کند، صحبت کنید.
• برای تمیز کردن حرفه ای و معاینه دهان به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

علائم پوسیدگی دندان چیست؟

علائم پوسیدگی دندان ممکن است قبل از هر گونه درد ظاهر شود. با این حال، هر چه بیشتر باقی بماند و پوسیدگی بیشتر شود، این علائم برجسته تر می‌شوند و احتمال ناراحتی افزایش می‌یابد. در ادامه برخی از علائم سوراخ شدن دندان را با هم بررسی می‌کنیم. 

• دندان درد یا دردهایی که بدون هیچ دلیلی ایجاد می‌شوند.
• افزایش حساسیت دندان
• دردهای شدید هنگام خوردن یا نوشیدن غذاهای سرد و گرم
• درد هنگام گاز گرفتن مواد غذایی
• سوراخ‌ها، فرورفتگی‌ها یا حفره‌های قابل مشاهده در دندان‌ها
• لکه‌های قهوه ای، سیاه، سفید یا خاکستری روی دندان‌ها
• مزه‌های ناخوشایند در دهان 
• بوی بد دهان

اگر این علائم، به خصوص بیش از یک مورد را همزمان تجربه می‌کنید، لطفا در اسرع وقت با دندانپزشک تماس بگیرید. 

روش‌های درمان پوسیدگی دندان

روش‌های خلاص شدن از شر پوسیدگی دندان بسته به اینکه آسیب در مراحل اولیه باشد یا خیر متفاوت است. مراحل اولیه پوسیدگی دندان قبل از ظهور حفره‌ها اتفاق می‌افتد. بنابراین می‌توان با موارد زیر آنها را درمان کرد:

• کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
• مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید 
• در مراحل اولیه فلوراید تراپی کمک زیادی به معکوس کردن روند سوراخ شدن دندان می‌کند. 

در مراحل پیشرفته تر که پوسیدگی شدید شده باشد درمان‌های زیر انجام می شود.

• روکش‌ها: اگر دندان مقدار زیادی برای حذف پوسیدگی تراشیده شو به طوری که ساختار خود را از دست بدهد روی آن را کلاهک کامل یا روکش می کشند. 
• پرکردگی‌ یا ترمیم دندان: برای پر کردن جای خالی دندان تراشیده شده به کار می رود. در آن‌ها پوسیدگی دندان برداشته شده و سوراخ پر می‌شود یا دندان پوشانده می‌شود.

• عصب کشی: اگر باکتری به پالپ دندان شما گسترش یافته باشد، ممکن است مورد نیاز باشد.
• کشیدن تمام یا بخشی از دندان، که در صورت عدم امکان ترمیم یا عصب کشی اتفاق می‌افتد.

اگر پوسیدگی آنقدر گسترش یافته است که مجبور به کشیدن دندان شویم، می‌توانیم از پروتزهای جزئی، بریج و ایمپلنت‌های دندانی برای جایگزینی دندان یا بخشی از دندان از دست رفته استفاده کنیم. لازم نیست برای انجام این روش‌ها نگران و عصبی باشید، دندانپزشکان کاری می‌کنند که احساس راحتی کنید. در عین حال به شما کمک می‌کنند لبخندی را که ممکن است در زمان پوسیدگی دندان آن را پنهان کرده باشید را بازیابید.

جمع بندی 

پوسیدگی دندان زمانی ظاهر می‌شود که بافت‌های دندان از بین می‌روند. این نتیجه وجود اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها موجود در پلاک انباشته شده بر روی سطوح دندانی است. پوسیدگی دندان فقط برای کودکان نیست، بلکه بزرگسالان نیز به آن دچار می‌شوند. 

پوسیدگی دندان یکی از رایج ترین مشکلاتی است که هر ساله توسط متخصصان دندانپزشکی مشاهده می‌شود. 

ما در کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی زاگرس در تمام جنبه‌های دندانپزشکی متخصص هستیم و می‌دانیم پوسیدگی دندان چیست، چگونه ایجاد می‌شود و برای درمان آن چه باید کرد. ما حتی می‌توانیم در مورد اینکه چه کاری باید انجام دهیم تا از وقوع یا بازگشت آن جلوگیری کنید، توصیه‌هایی ارائه می‌کنیم. اگر احساس می‌کنید با یک یا چند دندان خود مشکل دارید، یا حتی اگر می‌خواهید تنها یک معاینه و چکاپ انجام دهید تا از سلامت دهان و دندان خود مطمئن شوید، همین امروز با ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

چرا دندان‌ها به طور ناگهانی می‌پوسند؟

حفره‌هایی که به سرعت و به طور غیرمنتظره ایجاد می‌شوند ممکن است نتیجه تغییرات ناگهانی رژیم غذایی باشند. ممکن است رژیم غذایی خود را به نوعی تغییر داده باشید و به سراغ نوشیدن نوشابه بیشتر، افزودن قند بیشتر به قهوه، خوردن غذاهای نشاسته ای یا اسیدی بیشتر یا مصرف بیشتر شیرینی‌ها رفته باشید.

آیا استرس می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود؟

مطالعات نشان داده است که افرادی که تحت استرس زیادی هستند، بدنشان توانایی مقابله با باکتری‌ها و ویروس‌ها را کاهش می‌دهد که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و سایر مشکلات سلامت دهان شود.

پوسیدگی چگونه درمان می‌شود؟

پر کردن، که ترمیم نیز نامیده می‌شود، گزینه اصلی درمان است. ترمیم زمانی انجام می شود که پوسیدگی فراتر از مراحل اولیه باشد. پرکننده‌ها از مواد مختلفی مانند رزین‌های کامپوزیت همرنگ دندان، چینی یا آمالگام دندانی که ترکیبی از چندین ماده است ساخته می‌شوند. 

دندان‌ها در چه سنی پوسیده می‌شوند؟

پوسیدگی کلمه پزشکی برای حفره‌ها است. کودکان در هر سنی ممکن است دچار پوسیدگی شوند، اما در دندان‌های شیری سریعتر از دندان‌های بزرگسال (دائمی) ایجاد می‌شود. پوسیدگی می‌تواند به محض در آمدن دندان‌های شیری معمولاً بین ۶ ماهگی تا یک سالگی شروع به رشد کند.

کدام باکتری باعث پوسیدگی می‌شود؟

استرپتوکوک‌های mutans، Actinomyces spp. و Atopobium spp. احتمالاً نقش مهمی‌ در پیشرفت پوسیدگی دارند. پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین بیماری‌های عفونی مزمن در جهان است.

آیا قهوه باعث ایجاد حفره می‌شود؟

با وجود فواید سلامتی زیادی که قهوه برای بدن دارد، اما نوشیدن بیش از حد قهوه می‌تواند اثری منفی و ماندگار بر لبخند شما بگذارد. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد که قهوه می‌تواند خطر ایجاد حفره را افزایش دهد زیرا اسیدی است که مینای دندان شما را فرسایش می‌دهد. همانطور که مینای دندان شما نازک تر می‌شود، می‌تواند منجر به حساسیت دندان شود.

۵ مرحله پوسیدگی دندان چیست؟

• مرحله ۱: املاح زدایی دمینرالیزاسیون فرآیندی است که دندان شروع به تجمع پلاک و از دست دادن کلسیم می‌کند. 
• مرحله ۲: پوسیدگی مینا. اگر دمینرالیزاسیون به موقع متوقف نشود، باکتری‌های پلاک به مینای دندان شما حمله می‌کنند. 
• مرحله ۳: پوسیدگی عاج
• مرحله ۴: پوسیدگی پالپ
• مرحله ۵: آبسه